Người lao động chỉ được làm thêm trong giới hạn do luật quy định; doanh nghiệp nếu cho người lao động làm thêm giờ vượt quá thời hạn nêu trên sẽ bị phạt đến 150 triệu đồng.
Trong quá trình sản xuất – kinh doanh, nhu cầu làm thêm giờ là điều khó tránh khỏi, đặc biệt vào những giai đoạn cao điểm hoặc khi doanh nghiệp cần đáp ứng đơn hàng gấp. Tuy nhiên, để bảo vệ sức khỏe người lao động và duy trì sự cân bằng trong quan hệ lao động, pháp luật đã đặt ra giới hạn rõ ràng về thời giờ làm thêm. Đồng thời pháp luật còn quy định rõ mức phạt nếu doanh nghiệp huy động người lao động làm việc vượt quá giới hạn cho phép.
1. Thời giờ làm thêm của người lao động được quy định như thế nào?
Trả lời vắn tắt: Người lao động làm thêm với tổng thời gian không quá 50% số giờ làm việc bình thường/ngày, 40 giờ/tháng, và 200–300 giờ/năm tùy ngành nghề.
Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Bộ luật Lao động 2019
Điều 107. Làm thêm giờ
...
2. Người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sau đây:
a) Phải được sự đồng ý của người lao động;
b) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng;
c) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này.
3. Người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm không quá 300 giờ trong 01 năm trong một số ngành, nghề, công việc hoặc trường hợp sau đây:
a) Sản xuất, gia công xuất khẩu sản phẩm hàng dệt, may, da, giày, điện, điện tử, chế biến nông, lâm, diêm nghiệp, thủy sản;
b) Sản xuất, cung cấp điện, viễn thông, lọc dầu; cấp, thoát nước;
c) Trường hợp giải quyết công việc đòi hỏi lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao mà thị trường lao động không cung ứng đầy đủ, kịp thời;
d) Trường hợp phải giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn do tính chất thời vụ, thời điểm của nguyên liệu, sản phẩm hoặc để giải quyết công việc phát sinh do yếu tố khách quan không dự liệu trước, do hậu quả thời tiết, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, thiếu điện, thiếu nguyên liệu, sự cố kỹ thuật của dây chuyền sản xuất;
đ) Trường hợp khác do Chính phủ quy định.
...
Về giới hạn thời gian, số giờ làm thêm không vượt quá 50% số giờ làm việc bình thường trong một ngày. Nếu áp dụng thời giờ làm việc theo tuần, tổng số giờ làm việc bình thường và làm thêm không quá 12 giờ trong ngày đồng thời không quá 40 giờ trong một tháng.
Tính theo năm, người lao động chỉ được làm thêm tối đa 200 giờ, trừ một số ngành, nghề đặc thù có thể làm thêm đến 300 giờ/năm gồm:
-
Dệt, may, da giày, điện – điện tử, chế biến nông, lâm, thủy sản;
-
Sản xuất, cung cấp điện, viễn thông, lọc dầu, cấp thoát nước;
-
Công việc đòi hỏi lao động có trình độ chuyên môn cao mà thị trường lao động chưa đáp ứng;
-
Trường hợp cấp bách do thời vụ, thiên tai, hỏa hoạn, sự cố kỹ thuật, thiếu điện, nguyên liệu hoặc yếu tố khách quan khác;
-
Và các trường hợp khác do Chính phủ quy định.
Tình huống giả định
- Phát sinh nhu cầu làm thêm giờ
Tháng 6/2025, Công ty CP Dệt May Á Châu tại TP. Hồ Chí Minh nhận đơn hàng gấp từ đối tác Nhật Bản, yêu cầu hoàn tất trong 45 ngày. Do khối lượng công việc tăng, công ty đề nghị công nhân tăng ca thêm 2 giờ mỗi ngày để kịp tiến độ.
- Tổ chức và giám sát việc làm thêm
Bộ phận nhân sự tổ chức họp lấy ý kiến và lập danh sách người lao động đồng ý làm thêm. Mọi ca tăng giờ đều được sắp xếp hợp lý, đảm bảo tổng số giờ làm thêm không vượt quá 40 giờ trong tháng và 300 giờ trong năm. Phòng an toàn lao động giám sát quy trình để đảm bảo người lao động không bị quá tải.
-
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Nhờ tuân thủ đúng giới hạn làm thêm, công ty hoàn thành hợp đồng đúng hạn mà không vi phạm quy định pháp luật. Việc tổ chức hợp lý giúp doanh nghiệp duy trì năng suất, đồng thời bảo vệ sức khỏe và quyền lợi hợp pháp của người lao động.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hành vi cho làm thêm vượt quá quy định bị xử phạt bao nhiêu?
Trả lời vắn tắt: Người sử dụng lao động cho nhân viên làm việc vượt quá thời gian luật định sẽ bị phạt từ 20.000.000 đến 25.000.000 đồng, và gấp đôi nếu là tổ chức.
Điều 18, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Nghị định 12/2022/NĐ-CP
Điều 18. Vi phạm quy định về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi
...
4. Phạt tiền đối với người sử dụng lao động khi có một trong các hành vi: không đảm bảo cho người lao động nghỉ trong giờ làm việc hoặc nghỉ chuyển ca theo quy định của pháp luật; huy động người lao động làm thêm giờ vượt quá số giờ theo quy định của pháp luật theo một trong các mức sau đây:
a) Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;
b) Từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;
c) Từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;
d) Từ 40.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;
đ) Từ 60.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Người sử dụng lao động huy động người lao động làm thêm vượt quá giới hạn pháp luật quy định sẽ bị phạt tiền từ 5 triệu đến 75 triệu đồng, tùy theo số lượng người bị vi phạm. Cụ thể, vi phạm từ 1 đến 10 người bị phạt từ 5 đến 10 triệu đồng, từ 11 đến 50 người phạt từ 10 đến 20 triệu đồng, và tăng dần đến mức tối đa 75 triệu đồng khi vi phạm từ 301 người trở lên. Nếu là tổ chức vi phạm, mức phạt sẽ gấp đôi so với cá nhân theo quy định tại Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Tình huống giả định
-
Phát hiện vi phạm làm thêm quá giới hạn
Tháng 7/2025, Thanh tra Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh kiểm tra Công ty TNHH Cơ khí Đại Tín. Qua hồ sơ chấm công, phát hiện công ty yêu cầu 20 công nhân làm thêm tới 16 giờ mỗi ngày trong suốt 10 ngày liền, vượt xa giới hạn cho phép.
- Xử lý của cơ quan chức năng
Căn cứ khoản 3 Điều 18 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, công ty bị xử phạt hành chính 40.000.000 đồng và buộc điều chỉnh kế hoạch làm việc, bố trí lại ca kíp.
-
Kết quả pháp lý và bài học
Hành vi vi phạm được khắc phục triệt để, giúp doanh nghiệp tránh tái phạm. Bài học rút ra là việc tuân thủ giới hạn làm thêm không chỉ tránh bị phạt mà còn duy trì hình ảnh doanh nghiệp có trách nhiệm và bền vững với người lao động.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người sử dụng lao động chỉ được huy động làm thêm khi có sự đồng ý của người lao động và không vượt quá giới hạn theo luật định. Làm thêm giờ phải được tổ chức hợp lý, đảm bảo sức khỏe và quyền lợi của người lao động. Trường hợp vi phạm quy định về thời giờ làm việc, doanh nghiệp có thể bị phạt tới 150 triệu đồng nếu là tổ chức.
