Khuyến mại là hoạt động phổ biến trong kinh doanh nhưng không phải hình thức nào cũng được thực hiện tự do. Với những chương trình có yếu tố may rủi hoặc mang tính đặc biệt, doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục đăng ký trước khi triển khai. Việc đăng ký giúp cơ quan quản lý giám sát, đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
1. Những hoạt động khuyến mại doanh nghiệp phải đăng ký
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 19 và Điều 13 Nghị định 81/2018/NĐ-CP, Khoản 9 Điều 92 Luật Thương mại 2005 như sau:
Điều 19. Đăng ký hoạt động khuyến mại
1. Thương nhân thực hiện thủ tục hành chính đăng ký hoạt động khuyến mại và phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền xác nhận trước khi thực hiện chương trình khuyến mại theo hình thức quy định tại Điều 13 Nghị định này và các hình thức khác theo quy định tại khoản 9 Điều 92 Luật thương mại.
...
Điều 13. Bán hàng, cung ứng dịch vụ kèm theo việc tham dự các chương trình mang tính may rủi mà việc tham gia chương trình gắn liền với việc mua hàng hóa, dịch vụ và việc trúng thưởng dựa trên sự may mắn của người tham gia theo thể lệ và giải thưởng đã công bố (chương trình khuyến mại mang tính may rủi)
1. Việc xác định trúng thưởng trong chương trình khuyến mại mang tính may rủi phải được tổ chức công khai, theo thể lệ đã công bố, có sự chứng kiến của khách hàng và phải được lập thành biên bản.
2. Trong trường hợp bằng chứng xác định trúng thưởng được phát hành kèm theo hàng hóa (gắn kèm, đính kèm, đặt bên trong hàng hóa hoặc các cách thức khác tương tự), thương nhân thực hiện khuyến mại phải thông báo về thời gian và địa điểm thực hiện việc phát hành kèm bằng chứng xác định trúng thưởng vào hàng hoá cho Sở Công Thương nơi thực hiện việc phát hành kèm bằng chứng xác định trúng thưởng vào hàng hóa trước khi thực hiện.
3. Bằng chứng xác định trúng thưởng của chương trình khuyến mại mang tính may rủi phải tuân thủ các điều kiện sau:
a) Được thể hiện dưới dạng vật chất (vé số, phiếu, thẻ dự thưởng; phiếu rút thăm, bốc thăm, quay số; thẻ, tem, phiếu cào; tem, phiếu trúng thưởng; nắp, nút, đáy, vỏ, thân của bao bì sản phẩm hoặc của sản phẩm; chính giải thưởng) hoặc thông điệp dữ liệu (tin nhắn; thư điện tử; mã code, mã giao dịch, mã khách hàng, mã sản phẩm) hoặc các hình thức khác có giá trị tương đương để làm căn cứ cho việc xác định trúng thưởng qua cách thức ngẫu nhiên;
b) Có hình thức khác với xổ số do nhà nước độc quyền phát hành và không được sử dụng kết quả xổ số của Nhà nước để làm kết quả xác định trúng thưởng.
4. Thương nhân thực hiện chương trình khuyến mại mang tính may rủi phải trích 50% giá trị giải thưởng đã công bố vào ngân sách nhà nước trong trường hợp không có người trúng thưởng.
5. Giải thưởng không có người trúng thưởng của chương trình khuyến mại mang tính may rủi quy định tại khoản 4 Điều này là giải thưởng trong trường hợp hết thời hạn trao thưởng nhưng không có người nhận hoặc không xác định được người trúng thưởng.
Điều 92. Các hình thức khuyến mại
...
9. Các hình thức khuyến mại khác nếu được cơ quan quản lý nhà nước về thương mại chấp thuận.
Một số chương trình khuyến mại bắt buộc phải đăng ký vì có yếu tố rủi ro và liên quan trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng. Điển hình là các hình thức như rút thăm, quay số trúng thưởng, cào trúng quà, mở nắp trúng thưởng hoặc tặng quà ngẫu nhiên khi mua sản phẩm. Đây là nhóm hoạt động mà người tham gia không chắc chắn sẽ nhận được quà, và kết quả phụ thuộc vào sự may mắn nên phải đăng ký và được xác nhận trước khi thực hiện.
Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định thêm một nhóm riêng là “các hình thức khuyến mại khác”, tức những hình thức không được liệt kê cụ thể trong Luật Thương mại. Nếu doanh nghiệp muốn áp dụng các hình thức sáng tạo ngoài danh mục quen thuộc, thì phải được cơ quan nhà nước chấp thuận bằng văn bản.
Tình huống giả định
- Công ty An Nhiên tổ chức khuyến mại “Mở nắp trúng vàng” toàn quốc
Tháng 5/2025, Công ty TNHH Sản xuất nước giải khát An Nhiên (trụ sở tại TP.HCM) tung ra chương trình “Mở nắp chai trúng vàng 9999” áp dụng trên toàn quốc, với thông báo in trực tiếp trên vỏ chai. - Doanh nghiệp tự ý triển khai mà không làm thủ tục đăng ký
Dù chương trình có yếu tố may rủi và phát hành thẻ trúng thưởng dưới dạng mã in trong chai, công ty vẫn tổ chức mà không thực hiện thủ tục pháp lý theo quy định. - Nhiều người tiêu dùng phản ánh không nhận được giải từ doanh nghiệp
Khách hàng tìm được mã trúng vàng nhưng không biết cách đổi thưởng, liên hệ tổng đài không ai bắt máy, dẫn đến nghi ngờ và phản ánh đến cơ quan chức năng. - Cơ quan quản lý xác định vi phạm và xử phạt doanh nghiệp
Sau khi kiểm tra, cơ quan quản lý thị trường lập biên bản xử phạt, yêu cầu công ty dừng chương trình, công khai xin lỗi và hoàn trả quyền lợi cho người trúng thưởng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Cơ quan nào có thẩm quyền xác nhận đăng ký khuyến mại?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 19 Nghị định 81/2018/NĐ-CP như sau:
Điều 19. Đăng ký hoạt động khuyến mại
...
2. Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền quy định tại khoản 1 Điều này bao gồm:
a) Sở Công Thương đối với chương trình khuyến mại mang tính may rủi thực hiện trên địa bàn một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
b) Bộ Công Thương đối với chương trình khuyến mại mang tính may rủi thực hiện trên địa bàn từ 2 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên và chương trình khuyến mại theo các hình thức khác.
...
Nếu chương trình chỉ áp dụng trong phạm vi một tỉnh hoặc thành phố, doanh nghiệp sẽ thực hiện việc đăng ký tại Sở Công Thương địa phương đó. Nhưng nếu chương trình triển khai ở nhiều tỉnh thành cùng lúc, hoặc là một hình thức khuyến mại đặc biệt không có trong danh mục thông thường, thì bắt buộc phải thực hiện việc đăng ký với Bộ Công Thương.
Tình huống giả định
- Công ty Vạn Thịnh tổ chức chương trình quay số trúng xe máy
Công ty TNHH Vạn Thịnh tổ chức chương trình khuyến mại “Mua 1 tặng cơ hội trúng xe máy” tại các chuỗi siêu thị ở TP.HCM, Đà Nẵng và Hà Nội. - Doanh nghiệp gửi hồ sơ đăng ký về Sở Công Thương TP.HCM
Do không nắm rõ quy định, Vạn Thịnh chỉ nộp hồ sơ tại địa phương nơi đặt trụ sở chính và tiến hành quay số trên toàn bộ 3 tỉnh thành. - Sở Công Thương từ chối xác nhận và hướng dẫn lại thủ tục đăng ký
Sau khi xem xét, Sở xác định đây là chương trình triển khai liên tỉnh nên không thuộc thẩm quyền tiếp nhận hồ sơ và yêu cầu doanh nghiệp đăng ký lại với Bộ Công Thương. - Công ty phải tạm hoãn chương trình để điều chỉnh theo quy định
Vạn Thịnh buộc phải ngưng tổ chức quay số như kế hoạch ban đầu, đồng thời làm lại toàn bộ thủ tục đăng ký từ đầu đúng theo thẩm quyền cấp Bộ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Hoạt động khuyến mại là công cụ thu hút khách hàng, nhưng nếu không tuân thủ đúng quy định thì doanh nghiệp vẫn có thể bị xử phạt. Các chương trình có yếu tố may rủi hoặc hình thức đặc biệt bắt buộc phải đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước. Tùy theo phạm vi tổ chức, doanh nghiệp cần xác định đúng cơ quan có thẩm quyền để tránh vi phạm không đáng có.
