Xe đạp điện ngày càng phổ biến, đặc biệt đối với học sinh, sinh viên nhờ sự tiện lợi và dễ sử dụng. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa quy định dành cho xe đạp điện và xe máy điện, dẫn đến việc vi phạm luật giao thông mà không hay biết. Thực tế, người ngồi sau xe đạp điện cũng bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm theo đúng quy định. Ngoài ra, người điều khiển xe đạp điện cũng bị cấm thực hiện một số hành vi nhất định để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.
1. Ngồi sau xe đạp điện có bắt buộc đội mũ bảo hiểm không?
Căn cứ tại khoản 3 Điều 31 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 31. Người điều khiển, người được chở, hàng hóa xếp trên xe thô sơ
...
3. Người điều khiển, người được chở trên xe đạp máy phải đội mũ bảo hiểm theo đúng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và cài quai đúng quy cách.
...
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 đã xếp xe đạp điện vào nhóm xe đạp máy, tức là loại phương tiện có trợ lực bằng động cơ nhưng tự ngắt khi đạt tốc độ tối đa 25 km/h hoặc khi người lái dừng đạp. Do đó, xe đạp điện không còn được xem đơn thuần là phương tiện thô sơ như xe đạp thường, mà phải tuân thủ quy định riêng.
Theo khoản 3 Điều 31, người điều khiển và người ngồi sau xe đạp điện đều bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn, đồng thời cài quai đúng quy cách. Đây là quy định áp dụng chung cho cả người lái và người được chở. Việc không đội mũ bảo hiểm hoặc chở quá số người quy định trên xe đạp điện đều là hành vi vi phạm pháp luật. Lực lượng chức năng có quyền xử phạt hành chính theo mức phạt tương ứng trong Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Giao thông.
Tình huống giả định:
Học sinh bị xử phạt vì không đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp điện
-
Không đội mũ bảo hiểm khi điều khiển xe đạp điện
Chiều ngày 12/7/2025, tại phường Hòa Bình, TP. Biên Hòa (Đồng Nai), em Nguyễn Thị Kim Ngân (17 tuổi, học sinh lớp 11) điều khiển xe đạp điện từ trường về nhà nhưng không đội mũ bảo hiểm. Trên xe còn chở em gái ruột 10 tuổi, cũng không đội mũ bảo hiểm. -
Bị lực lượng chức năng kiểm tra
Khi lưu thông đến ngã ba Nguyễn Du Đồng Khởi, cả hai bị tổ công tác của CSGT TP. Biên Hòa ra hiệu lệnh dừng xe kiểm tra. Qua trao đổi, em Ngân cho rằng vì đang đi xe đạp điện nên không nghĩ việc đội mũ bảo hiểm là bắt buộc. - Xử lý theo quy định pháp luật
Căn cứ khoản 3 Điều 31 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, xe đạp điện là loại xe đạp máy, người điều khiển và người ngồi sau đều phải đội mũ bảo hiểm đúng quy chuẩn. Lực lượng chức năng đã lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt em Ngân về hành vi “không đội mũ bảo hiểm theo đúng quy định khi điều khiển xe đạp máy” và “chở người không đội mũ bảo hiểm”.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Người chạy xe đạp điện bị cấm làm những gì?
Căn cứ khoản 2 Điều 31 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 31. Người điều khiển, người được chở, hàng hóa xếp trên xe thô sơ
...
2. Người điều khiển xe đạp, xe đạp máy không được thực hiện các hành vi quy định tại khoản 3 Điều 33 của Luật này; người được chở trên xe đạp, xe đạp máy khi tham gia giao thông đường bộ không được thực hiện các hành vi quy định tại khoản 4 Điều 33 của Luật này.
...
Khoản 3, 4 Điều 33 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 33. Người lái xe, người được chở, hàng hóa xếp trên xe mô tô, xe gắn máy
...
3. Người lái xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy không được thực hiện các hành vi sau đây:
a) Đi xe dàn hàng ngang;
b) Đi xe vào phần đường dành cho người đi bộ và phương tiện khác;
c) Sử dụng ô, thiết bị âm thanh, trừ thiết bị trợ thính;
d) Buông cả hai tay; đi xe bằng một bánh đối với xe mô tô, xe gắn máy hai bánh; đi xe bằng hai bánh đối với xe mô tô, xe gắn máy ba bánh;
đ) Sử dụng xe để kéo, đẩy xe khác, vật khác, dẫn dắt vật nuôi, mang, vác và chở vật cồng kềnh; chở người đứng trên xe, giá đèo hàng hoặc ngồi trên tay lái; xếp hàng hóa trên xe quá giới hạn quy định;
e) Ngồi về một bên điều khiển xe; đứng, nằm trên xe điều khiển xe; thay người lái xe khi xe đang chạy; quay người về phía sau để điều khiển xe hoặc bịt mắt điều khiển xe; sử dụng chân chống hoặc vật khác quệt xuống đường khi xe đang chạy;
g) Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
4. Người được chở trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy khi tham gia giao thông đường bộ không được thực hiện các hành vi sau đây:
a) Mang, vác vật cồng kềnh;
b) Sử dụng ô;
c) Bám, kéo hoặc đẩy các phương tiện khác;
d) Đứng trên yên, giá đèo hàng hoặc ngồi trên tay lái;
đ) Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
...
Người điều khiển xe đạp điện tuy không cần bằng lái nhưng vẫn bị ràng buộc bởi nhiều quy định về an toàn giao thông. Theo luật, người chạy xe đạp điện không được đi dàn hàng ngang, không được đi sai phần đường, và đặc biệt không được vừa điều khiển xe vừa sử dụng thiết bị gây mất tập trung như tai nghe hay ô che mưa. Ngoài ra, các hành vi nguy hiểm như buông hai tay, đi bằng một bánh, đùa giỡn khi xe đang chạy, hoặc kéo đẩy người khác bằng xe cũng bị nghiêm cấm hoàn toàn. Một số hành vi tuy nhỏ như dùng chân chống quệt đường hoặc quay người ra sau khi đang điều khiển cũng là hành vi vi phạm luật.
Mỗi hành vi nói trên đều có thể bị xử phạt hành chính, và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả cho người khác.
Tình huống giả định:
Hai học sinh điều khiển xe đạp điện trong giờ cao điểm, vừa đi vừa đeo tai nghe
-
Đi học buổi sáng, chủ quan dùng tai nghe khi lái xe
Sáng ngày 15/7/2025, trên đường Nguyễn Văn Cừ (thuộc phường Lê Lợi, TP. Vinh, Nghệ An), hai học sinh lớp 11 là Nguyễn Văn Đức và Trần Gia Huy cùng điều khiển xe đạp điện đến trường. Cả hai đi song song, vừa đi vừa đeo tai nghe nghe nhạc, không quan sát tín hiệu giao thông phía trước. -
Không nghe được còi xe, suýt gây va chạm với xe tải
Khi đến đoạn ngã tư giao với đường Lý Thường Kiệt, đèn vàng đã bật, các phương tiện khác bắt đầu giảm tốc. Tuy nhiên, hai học sinh vẫn giữ nguyên tốc độ. Một chiếc xe tải bên phải bóp còi liên tục nhưng cả hai không phản ứng do đang đeo tai nghe. Tài xế xe tải phải đánh lái gấp sang trái để tránh va chạm, suýt gây tai nạn với xe máy khác. - CSGT dừng xe, lập biên bản xử phạt vi phạm
Lực lượng CSGT phường Lê Lợi đã yêu cầu dừng xe kiểm tra. Sau khi làm rõ, xác định các em đã vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 31 và khoản 3 Điều 33 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, cụ thể là đi song song gây cản trở giao thông và sử dụng thiết bị âm thanh khi điều khiển xe đạp điện. Cơ quan chức năng lập biên bản vi phạm hành chính đối với Nguyễn Văn Đức – người điều khiển xe, đồng thời phối hợp với nhà trường tổ chức buổi tuyên truyền về an toàn giao thông cho học sinh toàn khối.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Xe đạp điện tuy là phương tiện đơn giản nhưng vẫn bị quản lý chặt chẽ theo quy định của Luật Giao thông. Người điều khiển và người ngồi sau xe đạp điện bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn, đúng cách. Ngoài ra, người chạy xe đạp điện còn bị cấm thực hiện nhiều hành vi như dùng tai nghe khi lái, đi sai phần đường, buông tay hoặc thực hiện động tác nguy hiểm.
