Trong thực tiễn lao động, không ít người lao động và doanh nghiệp lựa chọn thỏa thuận miệng thay vì ký hợp đồng bằng văn bản. Hình thức này vẫn tồn tại phổ biến, nhưng giá trị pháp lý của hợp đồng lao động bằng miệng chỉ được ghi nhận trong những trường hợp luật định.
Hợp đồng lao động bằng miệng chỉ có giá trị pháp lý khi có thời hạn dưới 1 tháng và trừ các trường hợp khác theo quy định.
1. Hợp đồng lao động là gì?
Trả lời vắn tắt: Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả lương, điều kiện làm việc, cùng quyền và nghĩa vụ của mỗi bên.
Căn cứ theo Điều 13 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 13. Hợp đồng lao động
1. Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là hợp đồng lao động.
2. Trước khi nhận người lao động vào làm việc thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.
Hợp đồng lao động được hiểu là sự thỏa thuận làm việc có trả công giữa người lao động và người sử dụng lao động, bất kể được gọi bằng tên gọi nào. Việc giao kết hợp đồng là điều kiện bắt buộc trước khi người lao động bắt đầu làm việc, nhằm bảo đảm quyền lợi, nghĩa vụ và sự ràng buộc pháp lý giữa hai bên trong quan hệ lao động.
Tình huống giả định
-
Thỏa thuận tuyển nhân viên bán hàng
Ngày 01/8/2025, Công ty TNHH Thời Trang Xanh (trụ sở tại phường Khánh Hội, TP. Hồ Chí Minh) ký hợp đồng lao động bằng văn bản với anh Nguyễn Hoàng Minh để làm nhân viên bán hàng trong 12 tháng. Trong hợp đồng, hai bên thỏa thuận rõ mức lương cơ bản 8.000.000 đồng/tháng, thời gian làm việc từ 9h đến 18h, quyền nghỉ phép năm và nghĩa vụ tuân thủ nội quy công ty. -
Quyền lợi và nghĩa vụ được bảo đảm
Trong quá trình làm việc, anh Minh được trả lương đúng hạn, được đóng bảo hiểm xã hội và có quyền nghỉ phép theo thỏa thuận. Ngược lại, anh cũng phải chấp hành nội quy lao động và thực hiện đầy đủ công việc được giao. -
Công ty và người lao động được pháp luật bảo vệ
Trong tình huống này, Công ty Thời Trang Xanh có cơ sở pháp lý để quản lý, ràng buộc trách nhiệm của anh Minh; đồng thời anh Minh cũng được pháp luật bảo đảm các quyền lợi về lương, bảo hiểm và điều kiện làm việc. Điều này thể hiện rõ vai trò của hợp đồng lao động trong việc cân bằng quyền và nghĩa vụ giữa hai bên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hợp đồng lao động bằng miệng có giá trị pháp lý không?
Trả lời vắn tắt: Có, nhưng chỉ áp dụng với hợp đồng lao động có thời hạn dưới 1 tháng và trừ các trường hợp khác theo quy định.
Căn cứ theo khoản 2 Điều 14 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 14. Hình thức hợp đồng lao động
1. Hợp đồng lao động phải được giao kết bằng văn bản và được làm thành 02 bản, người lao động giữ 01 bản, người sử dụng lao động giữ 01 bản, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. Hợp đồng lao động được giao kết thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử có giá trị như hợp đồng lao động bằng văn bản.
2. Hai bên có thể giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 18, điểm a khoản 1 Điều 145 và khoản 1 Điều 162 của Bộ luật này.
Khoản 2 Điều 14 Bộ luật Lao động 2019 đã thừa nhận giá trị pháp lý của hợp đồng lao động bằng lời nói, nhưng phạm vi áp dụng rất hạn chế. Chỉ những hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng mới được phép giao kết bằng miệng, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt phải lập thành văn bản theo quy định. Như vậy, hợp đồng bằng văn bản vẫn là nguyên tắc chung để bảo đảm tính ràng buộc và chứng cứ khi phát sinh tranh chấp.
Tình huống giả định
-
Thỏa thuận làm việc ngắn hạn bằng miệng
Ngày 05/9/2025, chị Nguyễn Thị Mai (trú tại phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh) được cửa hàng bánh ngọt “Hương Vị Việt” nhận vào làm việc phục vụ trong vòng 20 ngày để hỗ trợ mùa Trung thu. Chị Mai và chủ cửa hàng chỉ thỏa thuận miệng về mức lương 250.000 đồng/ngày, giờ làm và nhiệm vụ công việc. -
Phát sinh tranh chấp tiền lương
Kết thúc thời gian làm việc, chủ cửa hàng chỉ trả 3 triệu đồng, thiếu mất 2 triệu đồng so với thỏa thuận. Chị Mai yêu cầu thanh toán đủ, nhưng chủ cửa hàng cho rằng thỏa thuận miệng không có giá trị, nên từ chối trả thêm. -
Cơ quan chức năng can thiệp
Chị Mai gửi đơn đến Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh yêu cầu hòa giải. Cơ quan chức năng căn cứ khoản 2 Điều 14 Bộ luật Lao động 2019 xác định: hợp đồng bằng miệng có giá trị pháp lý vì thời hạn làm việc dưới 1 tháng. Do đó, chủ cửa hàng buộc phải thanh toán đủ số tiền còn thiếu cho chị Mai.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hợp đồng lao động luôn là cơ sở pháp lý ràng buộc trách nhiệm giữa người lao động và người sử dụng lao động. Với hợp đồng ngắn hạn dưới 1 tháng, việc thỏa thuận bằng miệng vẫn được công nhận, trừ một số trường hợp đặc biệt phải lập thành văn bản theo quy định. Ngoài phạm vi này thì bắt buộc phải lập thành văn bản để đảm bảo hiệu lực pháp lý.
