Lễ Quốc khánh 2/9 là dịp đặc biệt trong năm mà người lao động thường quan tâm đến chế độ thưởng và việc làm thêm ngoài giờ. Trong nhiều doanh nghiệp, khoản thưởng lễ 2/9 có thể được chi trả tùy theo quy định nội bộ và kết quả công việc của người lao động. Đồng thời, pháp luật cũng quy định rõ những trường hợp mà người lao động buộc phải làm thêm vào ngày lễ và không được quyền từ chối.
Doanh nghiệp có bắt buộc thưởng cho người lao động vào ngày lễ 2/9 không?
Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 104. Thưởng
Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
Thưởng không phải là nghĩa vụ bắt buộc theo luật, mà là khoản tiền hoặc hiện vật người sử dụng lao động chủ động chi trả căn cứ vào hiệu quả kinh doanh và mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
Người lao động chỉ được thưởng vào ngày lễ 2/9 khi:
-
Quy chế thưởng của doanh nghiệp có nêu rõ việc thưởng trong dịp lễ này, hoặc
-
Có thỏa thuận riêng giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc được thưởng vào dịp 2/9
Trong các doanh nghiệp không có quy định thưởng lễ 2/9, việc không chi trả thưởng không bị coi là vi phạm pháp luật.
Tình huống giả định
Công ty không thưởng lễ 2/9 khiến nhân viên thắc mắc
-
Quy chế thưởng của công ty không đề cập dịp lễ
Công ty TNHH Minh Hòa tại phường Suối Hoa, thành phố Bắc Ninh có thông báo nội bộ về quy chế lương - thưởng từ đầu năm nhưng không nêu rõ có thưởng lễ Quốc khánh 2/9 hay không. -
Nhân viên phản ánh vì không được nhận thưởng
Sau kỳ nghỉ lễ, một số nhân viên phản ánh lên phòng nhân sự về việc không được nhận tiền thưởng như các năm trước. Tuy nhiên, phía công ty cho biết năm nay không áp dụng thưởng lễ 2/9 do hiệu quả kinh doanh giảm. -
Phòng nhân sự giải thích theo luật
Trưởng phòng nhân sự trích dẫn Điều 104 Bộ luật Lao động 2019, giải thích rằng tiền thưởng không phải nghĩa vụ bắt buộc, mà là khoản tùy thuộc vào quyết định của doanh nghiệp. Đồng thời, do năm nay công ty chưa công bố có thưởng nên việc không chi trả là phù hợp với quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Người lao động có được từ chối làm thêm vào ngày lễ 2/9 trong trường hợp đặc biệt không?
Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 108. Làm thêm giờ trong trường hợp đặc biệt
Người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định tại Điều 107 của Bộ luật này và người lao động không được từ chối trong trường hợp sau đây:1. Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;
2. Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động."
Dù ngày 2/9 là ngày nghỉ lễ có hưởng lương, nhưng trong một số tình huống đặc biệt, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu làm thêm và người lao động không được từ chối. Các tình huống này bao gồm:
-
Thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh khi có lệnh động viên, huy động từ cơ quan có thẩm quyền;
-
Ứng phó các tình huống khẩn cấp như thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh hoặc bảo vệ tính mạng, tài sản...;
-
Trường hợp ngoại lệ duy nhất là nếu việc làm thêm có nguy cơ rõ ràng ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe thì người lao động có thể từ chối, căn cứ theo luật an toàn lao động.
Như vậy, trong các ngành đặc thù như y tế, cứu hỏa, công an, điện lực, môi trường…, việc làm thêm vào ngày lễ 2/9 hoàn toàn có thể được huy động mà không cần sự đồng thuận trước, miễn là đúng các điều kiện luật định.
Tình huống giả định
Nhân viên trực tổng đài không được từ chối làm thêm lễ 2/9
-
Doanh nghiệp bố trí trực lễ để duy trì hoạt động
Tổng đài dịch vụ hỗ trợ khẩn cấp của Công ty Viễn Thông A đặt tại phường Hải Châu 1, thành phố Đà Nẵng được lệnh duy trì vận hành 24/7 trong dịp Quốc khánh. -
Nhân viên phản ứng vì không muốn làm lễ
Anh Trần Đăng Khoa, nhân viên kỹ thuật, phản ánh không muốn làm thêm vào ngày 2/9 vì lý do cá nhân. Tuy nhiên, bộ phận nhân sự thông báo đây là trường hợp bắt buộc vì doanh nghiệp được giao nhiệm vụ trực tuyến để xử lý sự cố mạng, hỗ trợ dịch vụ y tế – khẩn cấp. -
Căn cứ pháp lý và yêu cầu thực tế
Công ty viện dẫn Điều 108 Bộ luật Lao động 2019, cho rằng đây là trường hợp đặc biệt vì có liên quan đến đảm bảo an toàn, phục vụ cộng đồng. Việc yêu cầu anh Khoa làm thêm là hợp pháp, và anh không có quyền từ chối.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Trong dịp lễ 2/9, chế độ lương thưởng và nghỉ lễ luôn được doanh nghiệp và cả người lao động quan tâm. Về chế độ thưởng, doanh nghiệp không bắt buộc phải thưởng cho người lao động vào ngày 2/9, trừ khi có quy định trong quy chế hoặc thỏa thuận trước đó. Trong khi đó, người lao động không được từ chối làm thêm vào ngày 2/9 nếu thuộc các trường hợp đặc biệt như bảo đảm quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai, dịch bệnh theo quy định tại Điều 108 Bộ luật Lao động 2019.
