Quy định về phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc thể hiện chính sách bảo vệ sức khỏe bà mẹ và trẻ em trong môi trường lao động. Với doanh nghiệp có từ 1.000 lao động nữ trở lên, yêu cầu lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ là nghĩa vụ bắt buộc. Nếu doanh nghiệp không thực hiện sẽ bị xử phạt hành chính.
1. Doanh nghiệp có bắt buộc phải lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ khi sử dụng từ 1.000 lao động nữ trở lên không?
Khoản 5 Điều 80 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 80. Chăm sóc sức khỏe đối với lao động nữ
...
5. Khuyến khích người sử dụng lao động lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ phù hợp với điều kiện thực tế tại nơi làm việc, nhu cầu của lao động nữ và khả năng của người sử dụng lao động. Trường hợp người sử dụng lao động sử dụng từ 1.000 người lao động nữ trở lên thì phải lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc.
...
Pháp luật khuyến khích doanh nghiệp chủ động bố trí phòng vắt, trữ sữa mẹ cho lao động nữ, căn cứ vào điều kiện thực tế tại nơi làm việc, nhu cầu sử dụng của lao động nữ và khả năng tài chính, cơ sở vật chất của doanh nghiệp. Như vậy, đối với phần lớn doanh nghiệp – nếu chưa đạt ngưỡng 1.000 lao động nữ – thì việc có hay không có phòng vắt, trữ sữa mẹ không phải là nghĩa vụ bắt buộc, nhưng Nhà nước định hướng rằng đây là một chính sách nhân văn, giúp bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em, đồng thời nâng cao phúc lợi lao động.
Tuy nhiên, khi số lượng lao động nữ từ 1.000 người trở lên, quy định này chuyển từ khuyến khích sang bắt buộc. Nghĩa là, doanh nghiệp trong trường hợp này không được lựa chọn, mà phải lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc như một nghĩa vụ pháp lý. Đây được xem là ngưỡng quan trọng, bởi số lượng lao động nữ quá lớn đồng nghĩa với nhu cầu chăm sóc, vắt và bảo quản sữa mẹ tại chỗ cũng tăng cao, đòi hỏi sự can thiệp bắt buộc của pháp luật để đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động nữ.
Tình huống giả định
- Doanh nghiệp vượt ngưỡng 1.000 lao động nữ
Vào tháng 8, Công ty TNHH Điện tử Thịnh Phát tại tỉnh Tây Ninh hoàn tất đợt tuyển dụng với tổng số lao động nữ đạt 1.032 người. Công đoàn cơ sở phản ánh nhu cầu vắt – trữ sữa của nhóm mẹ sau sinh tăng nhanh, dễ phát sinh việc ra ngoài giữa ca. Trưởng phòng nhân sự bà Phạm Thu Hà rà soát số liệu và báo cáo Ban Tổng giám đốc về việc doanh nghiệp đã vượt ngưỡng 1.000 lao động nữ, đồng nghĩa phát sinh nghĩa vụ bố trí phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc theo quy định. - Doanh nghiệp chủ động bố trí phòng vắt, trữ sữa mẹ
Hội đồng quản trị thông qua kế hoạch trong 30 ngày: bố trí 02 phòng chuyên dụng (mỗi phòng 24 m²) gần khu nhà ăn, tách biệt dây chuyền sản xuất, bảo đảm yên tĩnh và riêng tư. Mỗi phòng được trang bị thiết bị đúng quy định. -
Cơ quan chức năng kiểm tra việc tuân thủ
Sau khi đưa vào sử dụng 2 tuần, Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Tây Ninh phối hợp Liên đoàn Lao động tỉnh kiểm tra định kỳ. Đoàn làm việc đối chiếu danh sách nhân sự, biên bản nghiệm thu phòng, nội quy – quy trình vận hành, kiểm tra thực địa và lấy ý kiến người lao động. Kết luận ghi nhận công ty đã lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ đúng yêu cầu khi vượt ngưỡng; bố trí vị trí phù hợp, trang thiết bị đầy đủ, quy trình sử dụng – vệ sinh rõ ràng; đồng thời khuyến nghị bổ sung thêm hộp sơ cứu và khay lưu trữ dụng cụ để nâng cao tiện ích.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Không lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ khi có từ 1.000 lao động nữ trở lên có bị xử phạt hành chính không?
Điểm l khoản 2 Điều 28, khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 28. Vi phạm quy định về lao động nữ và bảo đảm bình đẳng giới
...
2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
...
l) Không lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc khi sử dụng từ 1.000 người lao động nữ trở lên.
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Nếu người sử dụng lao động có từ 1.000 lao động nữ trở lên mà không lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo điểm l khoản 2 Điều 28 Nghị định 12/2022/NĐ-CP với mức phạt từ 10 đến 20 triệu đồng đối với cá nhân; trường hợp tổ chức vi phạm thì áp dụng theo khoản 1 Điều 6, mức phạt gấp đôi (tức là từ 20 đến 40 triệu đồng).
Tình huống giả định
- Doanh nghiệp dệt may không lắp phòng vắt, trữ sữa mẹ
Tại phường Tân Sơn Nhất (TP. Hồ Chí Minh), Công ty TNHH May Mặc Hoàng Gia hiện có hơn 1.200 lao động nữ đang làm việc tại các xưởng sản xuất. Theo quy định tại Nghị định 145/2020/NĐ-CP, công ty thuộc diện bắt buộc phải bố trí phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc. - Công ty bị phản ánh
Một số lao động nữ đang nuôi con nhỏ phản ánh đến Công đoàn cơ sở về việc công ty không có phòng vắt, trữ sữa mẹ, gây khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe cho mẹ và bé. Công đoàn đã kiến nghị lên Ban Giám đốc nhưng chưa được giải quyết. -
Cơ quan chức năng kiểm tra
Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh tiến hành kiểm tra và xác định công ty không thực hiện nghĩa vụ lắp đặt phòng vắt, trữ sữa mẹ theo quy định. Với hành vi này, công ty bị lập biên bản vi phạm và xử phạt hành chính từ 20 đến 40 triệu đồng do là tổ chức vi phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Mốc 1.000 lao động nữ được coi là ranh giới pháp luật để bảo đảm quyền lợi và sức khỏe cho lao động nữ đang nuôi con nhỏ. Khi doanh nghiệp có từ 1.000 lao động nữ trở lên, họ bắt buộc phải bố trí phòng vắt, trữ sữa mẹ tại nơi làm việc. Nếu đã vượt ngưỡng này mà không thực hiện, doanh nghiệp sẽ bị xử phạt theo điểm l khoản 2 Điều 28 Nghị định 12/2022/NĐ-CP với mức phạt từ 10 đến 20 triệu đồng đối với cá nhân và từ 20 đến 40 triệu đồng đối với tổ chức.
