Hoạt động khám bệnh, chữa bệnh hiện nay không chỉ bao gồm y học hiện đại mà còn có sự tham gia rộng rãi của y học cổ truyền, một lĩnh vực ngày càng được coi trọng trong hệ thống y tế Việt Nam. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng và an toàn trong khám chữa bệnh, pháp luật quy định rõ phạm vi hành nghề đối với từng chức danh bác sĩ, trong đó có bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, pháp luật cũng đặt ra các trường hợp bị cấm hành nghề nhằm kiểm soát rủi ro và bảo vệ người bệnh.
1. Bác sĩ y học cổ truyền được hành nghề khám bệnh, chữa bệnh trong phạm vi nào?
Theo khoản 2 Điều 11 Thông tư 32/2023/TT-BYT:
Điều 11. Phạm vi hành nghề của người hành nghề
...
2. Bác sỹ y học cổ truyền: Phạm vi hành nghề khám bệnh, chữa bệnh quy định tại Phụ lục số VI ban hành kèm theo Thông tư này.
...
Phụ lục VI về y học cổ truyền bao gồm:
1. Mai hoa
2. Hào châm
3. Mãng châm
4. Nhĩ châm
5. Điện châm
....
Bác sĩ y học cổ truyền là người có trình độ chuyên môn về y học cổ truyền, được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, người hành nghề thuộc chuyên ngành này không được thực hiện tất cả các kỹ thuật y học hiện đại, mà chỉ được phép khám, chữa bệnh trong phạm vi chuyên môn về y học cổ truyền như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, kê đơn thuốc nam - thuốc bắc, dưỡng sinh, và các kỹ thuật khác được quy định cụ thể tại Phụ lục VI Thông tư 32/2023/TT-BYT.
Việc hành nghề vượt phạm vi chuyên môn được coi là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ.
Tình huống giả định:
Bác sĩ y học cổ truyền bị xử phạt vì kê đơn thuốc kháng sinh cho bệnh nhân nhiễm khuẩn
-
Kê thuốc ngoài phạm vi chuyên môn
Ngày 10/4/2024, bà Nguyễn Thị H. (55 tuổi), hành nghề bác sĩ y học cổ truyền tại phòng mạch tư nhân ở TP. Cần Thơ, tiếp nhận bệnh nhân nam 17 tuổi bị viêm họng cấp. Thay vì hướng dẫn điều trị bằng phương pháp đông y, bà H. kê đơn thuốc có chứa kháng sinh nhóm beta-lactam, vốn là thuốc thuộc phạm vi chuyên môn của bác sĩ y khoa. -
Bệnh nhân có phản ứng phụ sau khi dùng thuốc
Sau khi dùng thuốc theo đơn, bệnh nhân bị nổi mẩn ngứa toàn thân và phải nhập viện điều trị. Gia đình bệnh nhân phản ánh sự việc lên Sở Y tế và yêu cầu kiểm tra hoạt động chuyên môn của phòng mạch bà H. -
Xử phạt hành chính và cảnh báo vượt phạm vi hành nghề
Sau khi kiểm tra hồ sơ, Sở Y tế xác định bà H. không có chứng chỉ hành nghề bác sĩ y khoa, và hành vi kê đơn thuốc tây là vượt phạm vi cho phép đối với bác sĩ y học cổ truyền. Bà H. bị xử phạt hành chính và buộc cam kết không tái phạm, đồng thời phòng khám phải tạm ngừng hoạt động để chấn chỉnh.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Những trường hợp nào bị cấm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh?
Theo Điều 20 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023, người hành nghề sẽ bị cấm hành nghề trong các trường hợp sau:
Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023
Điều 20. Các trường hợp bị cấm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
1. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi vi phạm pháp luật có liên quan đến chuyên môn kỹ thuật.
2. Đang trong thời gian thi hành án treo, án phạt cải tạo không giam giữ về hành vi vi phạm pháp luật có liên quan đến chuyên môn kỹ thuật.
3. Đang trong thời gian thử thách đối với người bị kết án phạt tù có liên quan đến chuyên môn kỹ thuật nhưng được tha tù trước thời hạn có điều kiện.
4. Đang trong thời gian thi hành án phạt tù hoặc đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
5. Đang trong thời gian bị cấm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo bản án hình sự có hiệu lực pháp luật của tòa án hoặc bị hạn chế thực hiện hoạt động khám bệnh, chữa bệnh theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
6. Mất năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Mục đích của quy định này là để đảm bảo an toàn, minh bạch và uy tín trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Những trường hợp bị cấm hành nghề đều xuất phát từ việc người hành nghề không còn đủ điều kiện pháp lý, đạo đức hoặc sức khỏe tâm thần để tiếp tục công việc y tế.
Đặc biệt, các hành vi liên quan trực tiếp đến chuyên môn kỹ thuật y tế mà bị xử lý hình sự hoặc hành chính sẽ dẫn đến tạm đình chỉ hoặc cấm hành nghề ngay cả khi chưa có bản án cuối cùng. Bên cạnh đó, người bị mất năng lực hành vi dân sự cũng không được phép tiếp tục khám, chữa bệnh để tránh rủi ro cho bệnh nhân.
Tình huống giả định:
Bác sĩ bị đình chỉ hành nghề do đang bị điều tra về hành vi sửa hồ sơ bệnh án gây hậu quả nghiêm trọng
-
Phát hiện sai sót bất thường trong hồ sơ bệnh nhân tử vong
Tháng 3/2024, tại một bệnh viện tuyến huyện ở tỉnh Lâm Đồng, người nhà bệnh nhân N.T.D. phản ánh sự khác biệt giữa điều trị thực tế và nội dung ghi trong hồ sơ bệnh án sau khi bệnh nhân tử vong. Hồ sơ ghi bệnh nhân được theo dõi sát và dùng đúng thuốc, trong khi thực tế cho thấy có sai sót trong chỉ định và theo dõi. -
Cơ quan công an khởi tố điều tra bác sĩ điều trị
Sau khi xác minh, cơ quan chức năng khởi tố bác sĩ điều trị là ông Trần H.V. về hành vi giả mạo trong công tác và vi phạm quy định chuyên môn kỹ thuật gây hậu quả nghiêm trọng. Ông V. bị tạm đình chỉ công tác trong thời gian điều tra. -
Sở Y tế ban hành quyết định cấm hành nghề tạm thời
Căn cứ theo Điều 20 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023, Sở Y tế tỉnh Lâm Đồng đã ban hành quyết định cấm hành nghề khám, chữa bệnh đối với bác sĩ Trần H.V. trong thời gian bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Bệnh viện nơi ông V. công tác cũng tổ chức họp kiểm điểm và cử bác sĩ khác thay thế điều trị các bệnh nhân đang điều trị dang dở.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc hành nghề khám bệnh, chữa bệnh phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, nhất là về phạm vi chuyên môn và điều kiện hành nghề. Đối với bác sĩ y học cổ truyền, chỉ được thực hiện kỹ thuật chuyên môn trong danh mục do Bộ Y tế quy định. Đồng thời, người đang trong các tình trạng như bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thi hành án, mất năng lực hành vi dân sự... sẽ bị cấm hành nghề để bảo đảm an toàn cho bệnh nhân và trật tự y tế.
