Thương lượng tập thể là gì?

Trong quan hệ lao động, thương lượng tập thể giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự hài hòa. Cơ chế này giúp bảo vệ quyền lợi của người lao động và cân bằng lợi ích với người sử dụng lao động. Đồng thời, nguyên tắc công bằng, minh bạch là nền tảng để xây dựng quan hệ lao động ổn định.

1. Thương lượng tập thể là gì?

Điều 65 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau: 

Bộ luật Lao động năm 2019 

Điều 65. Thương lượng tập thể 

Thương lượng tập thể là việc đàm phán, thỏa thuận giữa một bên là một hoặc nhiều tổ chức đại diện người lao động với một bên là một hoặc nhiều người sử dụng lao động hoặc tổ chức đại diện người sử dụng lao động nhằm xác lập điều kiện lao động, quy định về mối quan hệ giữa các bên và xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định.

Thương lượng tập thể không chỉ là công cụ pháp lý mà còn là cơ chế bảo đảm tiếng nói của người lao động được lắng nghe trong quá trình xác định điều kiện làm việc. Thông qua thương lượng, các bên có thể đạt được các thỏa thuận cụ thể về tiền lương, thời giờ làm việc, chế độ nghỉ ngơi, an toàn lao động và phúc lợi. Đây cũng là nền tảng để xây dựng quan hệ lao động dựa trên hợp tác, giảm thiểu mâu thuẫn và tranh chấp.

Tình huống giả định 

• Đề nghị thương lượng
  Ngày 10/3/2025, Công đoàn cơ sở tại Công ty TNHH Hòa Bình gửi yêu cầu thương lượng tập thể về mức lương cơ bản và phụ cấp tăng ca.

• Tiến hành thương lượng
  Ngày 20/3/2025, đại diện công đoàn và ban giám đốc Công ty Hòa Bình tổ chức phiên họp thương lượng với sự tham gia của 10 đại diện mỗi bên.

• Kết quả đạt được
  Ngày 25/3/2025, hai bên thống nhất tăng lương cơ bản thêm 10% và bổ sung phụ cấp ăn ca cho người lao động. Thỏa thuận này được ghi nhận thành văn bản và công bố công khai trong doanh nghiệp.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa. 

2. Nguyên tắc thương lượng tập thể là gì? 

Điều 66 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau: 

Bộ luật Lao động năm 2019 

Điều 66. Nguyên tắc lao động tập thể 

Thương lượng tập thể được tiến hành theo nguyên tắc tự nguyện, hợp tác, thiện chí, bình đẳng, công khai và minh bạch.

Nguyên tắc này nhằm bảo đảm rằng không bên nào bị ép buộc và cả hai bên đều có cơ hội bình đẳng trong quá trình thương lượng. Việc công khai và minh bạch giúp tạo lòng tin, tránh tình trạng thương lượng hình thức. Đồng thời, thiện chí và hợp tác là điều kiện cần thiết để đạt được thỏa thuận thực chất, đem lại lợi ích cho cả người lao động và người sử dụng lao động.

Tình huống giả định 

• Bắt đầu thương lượng
  Ngày 05/4/2025, Công ty CP Đại Việt và Công đoàn cơ sở tiến hành thương lượng về chế độ nghỉ phép hằng năm. Cuộc họp được tổ chức tại hội trường công ty với sự tham dự của đại diện cả hai bên.

• Tuân thủ nguyên tắc
  Trong phiên họp, cả hai bên thống nhất làm việc trên tinh thần bình đẳng, công khai mọi đề xuất và số liệu tài chính liên quan. Đại diện người lao động còn nhấn mạnh yêu cầu đảm bảo quyền lợi hài hòa với tình hình sản xuất kinh doanh.

• Kết thúc thương lượng
  Ngày 15/4/2025, hai bên đạt được thỏa thuận tăng thêm 3 ngày nghỉ phép hằng năm, được ghi nhận và công bố công khai cho toàn bộ người lao động. Thỏa thuận này được xem là bước tiến trong việc xây dựng quan hệ lao động ổn định tại công ty.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa. 

3. Kết luận 

Thương lượng tập thể là cơ chế pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm tiếng nói và quyền lợi của người lao động, đồng thời tạo sự cân bằng với người sử dụng lao động. Việc thương lượng phải được thực hiện trên nguyên tắc tự nguyện, hợp tác, thiện chí, bình đẳng, công khai và minh bạch. Đây là nền tảng để xây dựng quan hệ lao động hài hòa, tiến bộ và ổn định trong doanh nghiệp.