Việc xây dựng quan hệ lao động trên nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau giúp tạo môi trường làm việc ổn định, hạn chế tranh chấp. Nếu vi phạm các nguyên tắc này, hợp đồng lao động có thể bị vô hiệu và làm phát sinh tranh chấp pháp lý nghiêm trọng.
Quan hệ lao động được xác lập dựa trên nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác và tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp của các bên.
Trong quan hệ lao động, việc xác lập quyền và nghĩa vụ giữa người lao động và người sử dụng lao động phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Bộ luật Lao động năm 2019 đặt ra nền tảng pháp lý cho việc hình thành, duy trì và bảo vệ quan hệ lao động hài hòa. Bên cạnh đó, pháp luật còn quy định rõ những hành vi bị nghiêm cấm để bảo đảm môi trường làm việc lành mạnh, nhân văn và đúng pháp luật.
1. Quan hệ lao động được xác lập theo nguyên tắc nào?
Trả lời vắn tắt: Quan hệ lao động được xác lập thông qua đối thoại, thương lượng và thỏa thuận dựa trên nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác và tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp của nhau.
Khoản 1 Điều 7 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau:
Điều 7. Xây dựng quan hệ lao động
1. Quan hệ lao động được xác lập qua đối thoại, thương lượng, thỏa thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.
...
Tình huống giả định
-
Phát sinh sự việc
Ngày 15/3/2025, Công ty TNHH Thương mại Minh Hòa tại Thành phố Hồ Chí Minh ký hợp đồng lao động với bà Nguyễn Thị Lan cho vị trí kế toán. Tuy nhiên, trong quá trình ký, công ty ép buộc bà Lan ký vào điều khoản làm thêm giờ liên tục mà không được hưởng lương ngoài giờ. -
Quá trình xử lý
Bà Lan khiếu nại đến Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Hồ Chí Minh. Sau khi xác minh, cơ quan kết luận việc ép buộc ký kết điều khoản bất lợi là vi phạm nguyên tắc “tự nguyện, bình đẳng” trong xây dựng quan hệ lao động. -
Kết quả pháp lý
Cơ quan yêu cầu công ty hủy bỏ điều khoản trái pháp luật và ký lại hợp đồng hợp lệ, bảo đảm quyền lợi của bà Lan. Việc này khẳng định rằng quan hệ lao động chỉ có giá trị pháp lý khi được xác lập trên tinh thần thiện chí và tự nguyện của hai bên.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
2. Những hành vi nào bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động?
Trả lời vắn tắt: Các hành vi bị nghiêm cấm gồm: phân biệt đối xử, cưỡng bức hoặc ngược đãi người lao động, quấy rối tình dục, bóc lột hoặc lôi kéo người lao động vào hoạt động trái pháp luật, và sử dụng lao động chưa thành niên trái quy định.
Điều 8 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau:
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động
1. Phân biệt đối xử trong lao động.
2. Ngược đãi người lao động, cưỡng bức lao động.
3. Quấy rối tình dục tại nơi làm việc.
4. Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật.
5. Sử dụng lao động chưa qua đào tạo hoặc chưa có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia đối với nghề, công việc phải sử dụng lao động đã được đào tạo hoặc phải có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia.
6. Lôi kéo, dụ dỗ, hứa hẹn, quảng cáo gian dối hoặc thủ đoạn khác để lừa gạt người lao động hoặc để tuyển dụng người lao động với mục đích mua bán người, bóc lột, cưỡng bức lao động hoặc lợi dụng dịch vụ việc làm, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng để thực hiện hành vi trái pháp luật.
7. Sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật.
ChatGPT đã nói:
Tình huống giả định
-
Phát sinh sự việc
Tháng 9/2025, Công ty TNHH Dịch vụ Ánh Sao tại Thành phố Đà Nẵng bị phản ánh ép buộc nhân viên nữ ký cam kết “không được mang thai trong 2 năm đầu làm việc”. -
Quá trình xử lý
Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Đà Nẵng kiểm tra, xác định công ty có hành vi phân biệt đối xử trong lao động. Doanh nghiệp bị lập biên bản và yêu cầu hủy bỏ điều khoản vi phạm. -
Kết quả pháp lý
Theo khoản 1 Điều 8 Bộ luật Lao động năm 2019, hành vi này bị nghiêm cấm và doanh nghiệp bị xử phạt hành chính theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Đồng thời, công ty phải bồi thường thiệt hại cho người lao động bị ảnh hưởng về danh dự, quyền lợi hợp pháp.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
3. Kết luận
Quan hệ lao động là nền tảng duy trì ổn định xã hội và phát triển kinh tế. Việc tuân thủ các nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng và hợp tác giúp tạo dựng môi trường làm việc công bằng, tôn trọng con người. Đồng thời, việc nghiêm cấm các hành vi vi phạm đạo đức và pháp luật trong lao động thể hiện cam kết của Nhà nước trong bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của người lao động và doanh nghiệp.
