Phân biệt đối xử trong lao động là hành vi bị cấm theo Bộ luật Lao động 2019, vi phạm sẽ bị phạt từ 5 đến 20 triệu đồng tùy trường hợp.
Trong quan hệ lao động, mọi người đều có quyền bình đẳng trong tiếp cận việc làm, được đối xử công bằng, không bị phân biệt vì giới tính, dân tộc, tôn giáo hay tình trạng sức khỏe. Bộ luật Lao động 2019 đã quy định rõ ràng về việc nghiêm cấm hành vi phân biệt đối xử trong lao động. Nếu người sử dụng lao động vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính.
1. Hành vi phân biệt đối xử trong lao động là gì?
Điều 3, Điều 8 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
8. Phân biệt đối xử trong lao động là hành vi phân biệt, loại trừ hoặc ưu tiên dựa trên chủng tộc, màu da, nguồn gốc quốc gia hoặc nguồn gốc xã hội, dân tộc, giới tính, độ tuổi, tình trạng thai sản, tình trạng hôn nhân, tôn giáo, tín ngưỡng, chính kiến, khuyết tật, trách nhiệm gia đình hoặc trên cơ sở tình trạng nhiễm HIV hoặc vì lý do thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn, tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp có tác động làm ảnh hưởng đến bình đẳng về cơ hội việc làm hoặc nghề nghiệp.Việc phân biệt, loại trừ hoặc ưu tiên xuất phát từ yêu cầu đặc thù của công việc và các hành vi duy trì, bảo vệ việc làm cho người lao động dễ bị tổn thương thì không bị xem là phân biệt đối xử.
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động
1. Phân biệt đối xử trong lao động.
...
Theo Bộ luật Lao động 2019, hành vi phân biệt đối xử trong lao động là hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm mọi sự phân biệt hoặc ưu tiên không chính đáng, trừ trường hợp xuất phát từ tính đặc thù công việc hoặc nhằm bảo vệ nhóm lao động yếu thế.
Tình huống giả định
- Doanh nghiệp tuyển dụng vị trí đặc thù
Công ty TNHH Hàng không Việt Sky tại TP. Hồ Chí Minh thông báo tuyển dụng tiếp viên hàng không. Trong thông báo, công ty yêu cầu ứng viên có chiều cao từ 1m60 trở lên đối với nữ và từ 1m70 trở lên đối với nam, đồng thời phải đáp ứng tiêu chuẩn sức khỏe nghiêm ngặt để bảo đảm an toàn bay. - Người lao động phản ánh về yêu cầu tuyển dụng
Một số ứng viên cho rằng điều kiện tuyển dụng này có dấu hiệu phân biệt đối xử dựa trên chiều cao và sức khỏe, đã gửi ý kiến thắc mắc tới công đoàn. Họ cho rằng quy định này làm hạn chế cơ hội việc làm của một số nhóm người. -
Cơ quan chức năng kết luận
Sau khi xem xét, Thanh tra Sở Nội vụ TP. Hồ Chí Minh khẳng định đây không phải hành vi phân biệt đối xử trái luật, vì yêu cầu về chiều cao và sức khỏe xuất phát từ tính đặc thù công việc nhằm bảo đảm an toàn khai thác hàng không. Do đó, công ty được phép áp dụng tiêu chuẩn này.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hành vi phân biệt đối xử trong lao động bị xử phạt ra sao?
Điều 8, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 8. Vi phạm về tuyển dụng, quản lý lao động
...
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Phân biệt đối xử trong lao động trừ các hành vi phân biệt đối xử quy định tại điểm d khoản 1 Điều 13, khoản 2 Điều 23, khoản 1 Điều 36 và khoản 2 Điều 37 Nghị định này;
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Điều 8 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định, hành vi phân biệt đối xử trong lao động (không thuộc các ngoại lệ được pháp luật cho phép) sẽ bị xử phạt hành chính từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng nếu do cá nhân vi phạm. Trường hợp vi phạm do tổ chức thực hiện thì mức phạt sẽ gấp đôi, tức từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Tình huống giả định
- Người lao động bị từ chối tuyển dụng
Chị Nguyễn Thị Lan trú tại Phường Vĩnh Hội (TP. Hồ Chí Minh) nộp hồ sơ ứng tuyển vị trí nhân viên kế toán tại Công ty TNHH Thương mại An Phát. Dù có đầy đủ bằng cấp và kinh nghiệm phù hợp, chị Lan bị từ chối chỉ vì là phụ nữ đã có con nhỏ. - Người lao động khiếu nại
Cho rằng mình bị phân biệt đối xử trong tuyển dụng, chị Lan gửi đơn phản ánh đến Thanh tra Sở Nội vụ TP. Hồ Chí Minh, yêu cầu bảo vệ quyền lợi. -
Cơ quan chức năng xử lý
Qua kiểm tra, cơ quan chức năng xác định công ty An Phát đã có hành vi phân biệt đối xử trái pháp luật. Do vi phạm liên quan đến một cá nhân, công ty bị xử phạt từ 10 đến 20 triệu đồng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi phân biệt đối xử trong lao động là hành vi bị nghiêm cấm theo Bộ luật Lao động 2019. Nếu người sử dụng lao động vi phạm, mức phạt áp dụng cho cá nhân là từ 5 đến 10 triệu đồng. Trường hợp vi phạm do tổ chức thực hiện thì mức phạt tăng gấp đôi, từ 10 đến 20 triệu đồng.
