Các dự án đầu tư nhóm I và nhóm II có nguy cơ gây ô nhiễm hoặc yếu tố nhạy cảm về môi trường phải thực hiện đánh giá tác động môi trường.
Đánh giá tác động môi trường là bước quan trọng nhằm kiểm soát và phòng ngừa những rủi ro có thể gây ảnh hưởng xấu đến môi trường trong quá trình triển khai dự án đầu tư. Hoạt động này giúp cơ quan quản lý nhà nước và chủ đầu tư nhận diện sớm các nguy cơ ô nhiễm từ đó đưa ra biện pháp phù hợp. Pháp luật hiện hành quy định rõ khái niệm đánh giá tác động môi trường và những loại dự án bắt buộc phải thực hiện thủ tục này trước khi đi vào hoạt động chính thức.
1. Đánh giá tác động môi trường là gì?
Căn cứ khoản 7 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
7. Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.
...
Đánh giá tác động môi trường là thủ tục bắt buộc trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư của nhiều dự án. Mục tiêu của hoạt động này là xác định trước các yếu tố có thể gây ô nhiễm hoặc làm biến đổi môi trường như khí thải, nước thải, tiếng ồn, chất thải rắn hay sự thay đổi cảnh quan tự nhiên.
Kết quả đánh giá được thể hiện trong báo cáo đánh giá tác động môi trường là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền xem xét, chấp thuận cho phép triển khai dự án. Việc thực hiện đánh giá có thể do chủ dự án tự thực hiện hoặc thuê đơn vị tư vấn đủ điều kiện chuyên môn.
Tình huống giả định:
-
Chủ đầu tư lập báo cáo đánh giá tác động môi trường trước khi triển khai dự án
Công ty Cổ phần Xây dựng Minh Phú dự kiến xây dựng nhà máy sản xuất giấy tại tỉnh Cà Mau với quy mô 10 ha. Dự án có nguy cơ phát sinh khí thải và nước thải công nghiệp. -
Cơ quan thẩm định tiếp nhận và yêu cầu bổ sung thông tin
Trong quá trình xem xét hồ sơ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau yêu cầu công ty bổ sung nội dung đánh giá chi tiết về khả năng xử lý nước thải và phương án giảm thiểu mùi hôi phát sinh. -
Dự án được phê duyệt sau khi hoàn thiện báo cáo đánh giá
Sau khi hoàn tất báo cáo và được thẩm định đạt yêu cầu dự án được phê duyệt và đi vào hoạt động.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Những dự án nào phải thực hiện đánh giá tác động môi trường?
Căn cứ Điều 30 Luật Bảo vệ môi trường 2020 (được sửa đổi, bổ sung bởi điểm a khoản 1 Điều 109 Luật Địa chất và Khoáng sản 2024) quy định:
Điều 30. Đối tượng phải thực hiện đánh giá tác động môi trường
1. Đối tượng phải thực hiện đánh giá tác động môi trường bao gồm:
a) Dự án đầu tư nhóm I quy định tại khoản 3 Điều 28 của Luật này;
b) Dự án đầu tư nhóm II quy định tại các điểm c, d, đ và e khoản 4 Điều 28 của Luật này.
2. Đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này không phải thực hiện đánh giá tác động môi trường khi thuộc trường hợp sau đây:
a) Dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công;
b) Dự án đầu tư hoặc phương án khai thác khoáng sản nhóm IV theo quy định của pháp luật về địa chất, khoáng sản của tổ chức được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chấp thuận, lựa chọn là nhà thầu thi công để phục vụ các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp, công trình, hạng mục công trình thuộc chương trình mục tiêu quốc gia theo quy định của pháp luật về đầu tư công, thực hiện các biện pháp huy động khẩn cấp để kịp thời ứng phó với tình huống khẩn cấp về thiên tai, thi công các công trình phòng, chống thiên tai theo quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai.
Những dự án thuộc nhóm I và nhóm II là các dự án có khả năng tác động đáng kể đến môi trường tự nhiên. Các hoạt động như sản xuất công nghiệp, khai thác khoáng sản, sử dụng đất quy mô lớn, di dân tái định cư hoặc thay đổi mục đích sử dụng đất đều bắt buộc phải thực hiện đánh giá tác động môi trường. Việc đánh giá được tiến hành song song với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án giúp chủ đầu tư và cơ quan quản lý xác định biện pháp xử lý, giảm thiểu rủi ro trước khi cấp phép triển khai.
Tuy nhiên, một số dự án đặc biệt như dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc dự án khai thác khoáng sản nhóm IV phục vụ công trình phòng, chống thiên tai được miễn thực hiện đánh giá tác động môi trường để kịp thời ứng phó với tình huống khẩn cấp.
Tình huống giả định:
-
Doanh nghiệp lập dự án có yếu tố nhạy cảm về môi trường
Tháng 4/2025, Công ty TNHH Sản xuất Ván ép Nam Phát chuẩn bị triển khai dự án xây dựng nhà máy tại tỉnh Lâm Đồng với quy mô 5 ha, công suất 50.000 m³ gỗ ép mỗi năm. -
Cơ quan quản lý môi trường yêu cầu thực hiện đánh giá tác động môi trường
Trong quá trình xem xét hồ sơ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng xác định đây là dự án nhóm II có yếu tố nhạy cảm về môi trường nên yêu cầu doanh nghiệp lập báo cáo đánh giá tác động môi trường trước khi được phê duyệt. -
Chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ và được phê duyệt dự án
Sau khi Công ty Nam Phát hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động môi trường, hồ sơ được thẩm định đạt yêu cầu. Cơ quan quản lý cấp phép cho dự án được triển khai đồng thời tiến hành giám sát định kỳ việc vận hành hệ thống xử lý khí thải và nước thải.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đánh giá tác động môi trường là bước quan trọng giúp nhận diện và kiểm soát các rủi ro ô nhiễm trước khi dự án được triển khai. Các dự án đầu tư nhóm I và nhóm II có nguy cơ gây ô nhiễm hoặc có yếu tố nhạy cảm về môi trường bắt buộc phải thực hiện thủ tục này.
