Trong môi trường khám chữa bệnh, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế có vai trò quan trọng trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe người dân. Tuy nhiên, không ít trường hợp người hành nghề bị người nhà bệnh nhân xúc phạm, thậm chí hành hung ngay tại cơ sở y tế. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ đây là hành vi vi phạm cần bị xử lý nghiêm. Đồng thời, người có hành vi đánh bác sĩ có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền đáng kể và phải chịu trách nhiệm công khai xin lỗi theo quy định.
1. Người nhà bệnh nhân đánh bác sĩ có phải vi phạm pháp luật không?
Khoản 18 Điều 7 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 quy định:
Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023
Điều 7. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh
...
18. Xâm phạm tính mạng, sức khỏa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người hành nghề và người khác làm việc tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc phá hoại, hủy hoại tài sản của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
...
Pháp luật Việt Nam xác định rõ rằng hành vi dùng vũ lực hoặc lời nói xúc phạm đối với người hành nghề trong ngành y là hành vi bị cấm. Bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên và các nhân viên y tế làm việc trong cơ sở khám chữa bệnh đều là những người đang thực hiện công việc liên quan đến sức khỏe và tính mạng con người, do đó cần được tôn trọng và bảo vệ trong quá trình hành nghề.
Khi người nhà bệnh nhân có hành vi đánh đập, đe dọa bác sĩ trong lúc bác sĩ đang làm nhiệm vụ chuyên môn, hành vi này không chỉ vi phạm về mặt đạo đức mà còn vi phạm pháp luật. Dù lý do là bức xúc, không hài lòng hay mâu thuẫn trong quá trình điều trị, thì hành vi tấn công bác sĩ vẫn là sai trái và có thể bị xử lý theo quy định hiện hành.
Tùy theo mức độ vi phạm, hậu quả gây ra và ý chí của người thực hiện hành vi, cơ quan chức năng có thể xử lý bằng biện pháp hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu bác sĩ chỉ bị tổn hại nhẹ, người vi phạm có thể bị xử phạt tiền, buộc xin lỗi và bồi thường thiệt hại. Nhưng nếu gây thương tích nghiêm trọng, hoặc hành vi có dấu hiệu cố ý, người đánh bác sĩ có thể bị khởi tố hình sự theo các tội danh liên quan.
Ví dụ thực tế:
Bộ Y tế yêu cầu xử lý nghiêm vụ người nhà hành hung nhân viên y tế khi cấp cứu bé trai bị sốc phản vệ
Ngày 28/4/2025, Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) đã có văn bản yêu cầu Sở Y tế Phú Thọ phối hợp cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm vụ hành hung nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba. Sự việc xảy ra khi các y bác sĩ đang cấp cứu một bé trai 12 tuổi bị sốc phản vệ sau tiêm kháng sinh. Trong lúc kíp trực đang hồi sức tim phổi, người nhà bệnh nhi đã có hành vi la hét, xúc phạm, thậm chí đấm và đạp vào một nam điều dưỡng, gây cản trở quá trình cấp cứu.
Bộ Y tế nhận định đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng đến an toàn tính mạng bệnh nhân và nhân viên y tế. Cơ quan chức năng được yêu cầu tăng cường các biện pháp bảo vệ an ninh tại cơ sở y tế và báo cáo kết quả xử lý về Bộ. Bé trai sau cấp cứu đã qua cơn nguy kịch, tỉnh táo trở lại và có thể giao tiếp bình thường.
Nguồn: Báo Người Lao Động
2. Hành vi đánh bác sĩ bị xử phạt vi phạm hành chính như thế nào?
Khoản 6 Điều 48 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Điều 48. Vi phạm quy định về nguyên tắc trong hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
...
6. Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với hành vi gây tổn hại đến sức khỏe, đe dọa tính mạng của người hành nghề trong khi đang khám bệnh, chữa bệnh.
...
8. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc xin lỗi trực tiếp người hành nghề đối với hành vi quy định tại điểm a khoản 1, điểm a khoản 3 và khoản 6 Điều này;
b) Buộc xin lỗi trực tiếp người bệnh đối với hành vi quy định tại điểm b khoản 1 và điểm c khoản 3 Điều này.
...
Khi người nhà bệnh nhân có hành vi dùng vũ lực đánh bác sĩ trong lúc bác sĩ đang thực hiện công việc khám chữa bệnh, hành vi này không chỉ bị nghiêm cấm theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh mà còn là hành vi vi phạm hành chính nghiêm trọng.
Trong trường hợp mức độ gây tổn thương chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, người vi phạm vẫn bị xử phạt tiền từ 30 triệu đến 40 triệu đồng theo quy định của Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Đây là mức phạt áp dụng đối với cá nhân. Nếu hành vi được thực hiện bởi tổ chức, thì mức phạt sẽ gấp đôi, theo khoản 5 Điều 4 của cùng Nghị định.
Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn bị buộc công khai xin lỗi bác sĩ. Biện pháp này nhằm khôi phục danh dự và thể hiện trách nhiệm pháp lý đối với hành vi sai trái đã gây ra trong môi trường y tế.
Trong trường hợp hành vi đánh bác sĩ gây hậu quả nặng hơn như thương tích rõ rệt, tổn hại sức khỏe lâu dài, hoặc có dấu hiệu cố ý người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, chứ không chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính.
Tình huống giả định:
Người vi phạm bị xử phạt hành chính và buộc công khai xin lỗi bác sĩ
Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Lạng Sơn, trong quá trình cấp cứu cho một bệnh nhân bị tai nạn giao thông, bác sĩ Nguyễn Thị Hoài Phương đã giải thích cho người nhà về tình trạng nguy kịch và cần phải mổ gấp. Tuy nhiên, do nghi ngờ bác sĩ “câu giờ”, ông Vũ Văn Lâm (em trai bệnh nhân) đã xông vào buồng cấp cứu, lớn tiếng chửi bới và xô ngã bác sĩ Phương.
Ngay sau đó, lực lượng bảo vệ đã lập biên bản và mời công an địa phương đến làm việc. Sau quá trình xác minh, cơ quan chức năng đã quyết định xử phạt ông Vũ Văn Lâm 35 triệu đồng, đồng thời yêu cầu ông phải công khai xin lỗi bác sĩ Nguyễn Thị Hoài Phương tại bệnh viện theo đúng quy định pháp luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Hành vi đánh bác sĩ, nhân viên y tế tại cơ sở khám chữa bệnh là hành vi vi phạm pháp luật, bị nghiêm cấm theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh. Người thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt hành chính từ 30 triệu đến 40 triệu đồng và buộc xin lỗi công khai. Trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng, hành vi còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
