Người mua có quyền kiểm tra hàng hóa trước khi giao, nhưng nếu không thực hiện việc này thì người bán vẫn có quyền tiếp tục giao hàng theo hợp đồng.
Trong mua bán hàng hóa, việc kiểm tra trước khi giao nhận là cơ chế bảo đảm chất lượng và quyền lợi của các bên. Người mua được pháp luật thừa nhận quyền kiểm tra hàng hóa để xác định sự phù hợp với hợp đồng. Tuy nhiên, nếu quyền này không được thực hiện, người bán vẫn có thể tiến hành giao hàng để tránh trì hoãn giao dịch.
1. Người mua có được kiểm tra hàng hóa trước khi giao hàng không?
Khoản 1 Điều 44 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 44. Kiểm tra hàng hoá trước khi giao hàng
1. Trường hợp các bên có thoả thuận để bên mua hoặc đại diện của bên mua tiến hành kiểm tra hàng hoá trước khi giao hàng thì bên bán phải bảo đảm cho bên mua hoặc đại diện của bên mua có điều kiện tiến hành việc kiểm tra....
Khi các bên thống nhất cho phép người mua hoặc đại diện của họ kiểm tra hàng trước khi giao, bên bán phải bảo đảm để việc kiểm tra này được thực hiện. Điều đó có nghĩa là quyền kiểm tra của người mua được pháp luật thừa nhận, và bên bán không được cản trở, nhằm bảo đảm hàng hóa phù hợp với thỏa thuận trong hợp đồng.
Tình huống giả định
- Công ty Xuất khẩu Gỗ An Lạc ký hợp đồng
An Lạc ký hợp đồng bán 200 m³ gỗ thông xẻ cho Công ty Nội thất Phương Nam, trong hợp đồng có điều khoản cho phép Phương Nam kiểm tra hàng trước khi giao. - Công ty Xuất khẩu Gỗ An Lạc chuẩn bị giao hàng
An Lạc tập kết toàn bộ lô gỗ tại kho Tây Ninh, gửi thông báo chính thức mời đại diện Phương Nam đến kiểm tra trước khi tổ chức vận chuyển. - Công ty Xuất khẩu Gỗ An Lạc tạo điều kiện kiểm tra
Đại diện Phương Nam trực tiếp kiểm tra số lượng, chất lượng, quy cách gỗ so với mẫu hợp đồng. An Lạc cử nhân viên kỹ thuật đi cùng để giải đáp thắc mắc và lập biên bản xác nhận. - Công ty Xuất khẩu Gỗ An Lạc hoàn tất giao hàng
Sau khi Phương Nam xác nhận hàng đạt yêu cầu, An Lạc tiến hành vận chuyển đến địa điểm giao theo hợp đồng. Việc tuân thủ quyền kiểm tra giúp giao dịch minh bạch và hạn chế tranh chấp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Trường hợp người mua không kiểm tra hàng hóa thì người bán có được giao hàng không?
Khoản 3 Điều 44 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 44. Kiểm tra hàng hoá trước khi giao hàng
...
3. Trường hợp bên mua hoặc đại diện của bên mua không thực hiện việc kiểm tra hàng hóa trước khi giao hàng theo thỏa thuận thì bên bán có quyền giao hàng theo hợp đồng.
...
Trong trường hợp hợp đồng có thỏa thuận cho người mua hoặc đại diện kiểm tra hàng hóa trước khi giao, nhưng việc kiểm tra này không được thực hiện, thì người bán vẫn có quyền tiếp tục giao hàng. Quy định này bảo đảm việc giao dịch không bị trì hoãn, đồng thời khẳng định trách nhiệm của người mua trong việc thực hiện quyền kiểm tra hàng hóa trước khi nhận.
Tình huống giả định
- Công ty Thủy sản Hoàng Gia ký hợp đồng
Hoàng Gia ký hợp đồng bán 50 tấn cá đông lạnh cho Công ty Thực phẩm An Phú. Trong hợp đồng có điều khoản cho phép An Phú kiểm tra hàng hóa trước khi giao. - Công ty Thủy sản Hoàng Gia thông báo kiểm tra
Hoàng Gia gửi văn bản mời đại diện An Phú đến kho lạnh kiểm tra hàng trước khi vận chuyển. Tuy nhiên, An Phú không cử người đến vì bận tiến độ sản xuất. - Công ty Thủy sản Hoàng Gia vẫn tiến hành giao hàng
Do đã đến hạn giao hàng, Hoàng Gia tổ chức vận chuyển toàn bộ 50 tấn cá đông lạnh đến kho An Phú, kèm theo đầy đủ chứng từ hợp đồng và biên bản bảo quản hàng. - Công ty Thủy sản Hoàng Gia hoàn tất nghĩa vụ
An Phú nhận đủ lô hàng và tiến hành thanh toán. Việc không kiểm tra trước không làm ảnh hưởng đến hiệu lực giao hàng, đồng thời thể hiện trách nhiệm của người mua trong việc sử dụng quyền kiểm tra.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Kiểm tra hàng hóa trước khi giao là quyền lợi quan trọng giúp người mua bảo đảm sự phù hợp với hợp đồng. Người bán có nghĩa vụ tạo điều kiện để người mua thực hiện quyền này. Tuy vậy, khi người mua không kiểm tra, người bán vẫn được tiếp tục giao hàng, qua đó giữ cho giao dịch diễn ra đúng tiến độ và bảo đảm sự cân bằng trách nhiệm.
