Người mua có thể ngừng thanh toán khi hàng hóa không đúng với hợp đồng, nhưng nếu bằng chứng không xác thực và gây thiệt hại thì người mua phải bồi thường cho bên bán.
Trong hợp đồng mua bán hàng hóa, nghĩa vụ giao hàng và thanh toán luôn gắn liền với trách nhiệm của cả hai bên. Pháp luật hiện hành quy định người mua có thể ngừng thanh toán khi hàng hóa không phù hợp với hợp đồng. Đồng thời, nếu bằng chứng về việc hàng hóa không đúng thỏa thuận không chính xác, người mua phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên bán.
1. Người bán giao hàng không đúng với hợp đồng thì người mua có quyền ngừng thanh toán không?
Khoản 3 Điều 51 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 51. Việc ngừng thanh toán tiền mua hàng
Trừ trường hợp có thoả thuận khác, việc ngừng thanh toán tiền mua hàng được quy định như sau:...
3. Bên mua có bằng chứng về việc bên bán đã giao hàng không phù hợp với hợp đồng thì có quyền tạm ngừng thanh toán cho đến khi bên bán đã khắc phục sự không phù hợp đó;
...
Trong trường hợp bên bán giao hàng không phù hợp với hợp đồng, người mua không phải lập tức thanh toán. Khi có bằng chứng rõ ràng về sự không phù hợp, người mua được quyền ngừng trả tiền cho đến khi bên bán sửa chữa hoặc thay thế hàng hóa theo đúng thỏa thuận. Quy định này nhằm bảo đảm sự công bằng, buộc bên bán phải thực hiện đúng nghĩa vụ trước khi nhận tiền.
Tình huống giả định
- Công ty Cơ khí Đông Á ký hợp đồng
Đông Á ký hợp đồng mua 100 máy bơm công nghiệp từ Công ty Thiết bị Hòa Bình, thỏa thuận rõ công suất và tiêu chuẩn kỹ thuật theo phụ lục kèm theo. - Công ty Cơ khí Đông Á phát hiện sai sót
Khi nhận hàng, Đông Á kiểm tra và phát hiện 20 máy bơm có công suất thấp hơn so với hợp đồng. Bằng chứng được ghi nhận qua biên bản kiểm tra và kết quả thử nghiệm. - Công ty Cơ khí Đông Á ngừng thanh toán
Đông Á gửi thông báo chính thức cho Hòa Bình, khẳng định chưa thanh toán số tiền còn lại cho đến khi toàn bộ máy bơm được thay thế đúng chuẩn, căn cứ theo quy định pháp luật về quyền của bên mua. - Công ty Cơ khí Đông Á được khắc phục
Hòa Bình tiến hành thu hồi 20 máy bơm lỗi và giao hàng thay thế đạt tiêu chuẩn. Sau khi kiểm tra, Đông Á xác nhận chất lượng phù hợp và thực hiện thanh toán đầy đủ.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Trường hợp bằng chứng về hàng hóa không xác thực thì người mua phải chịu trách nhiệm gì?
Khoản 4 Điều 51 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 51. Việc ngừng thanh toán tiền mua hàng
Trừ trường hợp có thoả thuận khác, việc ngừng thanh toán tiền mua hàng được quy định như sau:...
4. Trường hợp tạm ngừng thanh toán theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này mà bằng chứng do bên mua đưa ra không xác thực, gây thiệt hại cho bên bán thì bên mua phải bồi thường thiệt hại đó và chịu các chế tài khác theo quy định của Luật này.
Khi người mua đưa ra bằng chứng để ngừng thanh toán nhưng bằng chứng đó không chính xác, gây thiệt hại cho bên bán, thì người mua phải chịu trách nhiệm bồi thường phần thiệt hại thực tế. Ngoài ra, người mua còn có thể bị áp dụng các chế tài khác theo quy định của luật, nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho bên bán và duy trì sự công bằng trong giao dịch.
Tình huống giả định
- Công ty Thương mại Đại Phát ký hợp đồng
Đại Phát ký hợp đồng mua 5.000 mét vải cotton từ Công ty Dệt Minh Quang, cam kết giao hàng đúng quy cách để kịp sản xuất đơn hàng xuất khẩu. - Công ty Thương mại Đại Phát ngừng thanh toán
Khi nhận hàng, Đại Phát cho rằng vải bị pha tạp, không đúng chất lượng, và dùng báo cáo kiểm định nội bộ để làm bằng chứng ngừng thanh toán số tiền còn lại. - Công ty Thương mại Đại Phát bị phát hiện sai sót
Minh Quang yêu cầu giám định lại tại trung tâm kiểm định độc lập. Kết quả chứng minh vải hoàn toàn đúng chất lượng hợp đồng. Việc ngừng thanh toán của Đại Phát đã gây thiệt hại cho Minh Quang vì trễ hạn trả lương công nhân và chi phí vận chuyển phát sinh. - Công ty Thương mại Đại Phát bồi thường thiệt hại
Căn cứ quy định pháp luật, Đại Phát phải bồi thường chi phí phát sinh cho Minh Quang và chịu thêm chế tài phạt chậm thanh toán theo hợp đồng. Đây là hệ quả pháp lý khi đưa ra bằng chứng không chính xác để ngừng trả tiền.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thanh toán là nghĩa vụ song hành cùng việc giao hàng trong hợp đồng mua bán. Người mua có quyền ngừng thanh toán khi có căn cứ rõ ràng về việc hàng hóa không đúng thỏa thuận. Ngược lại, nếu bằng chứng không xác thực gây thiệt hại, người mua phải bồi thường và có thể chịu thêm chế tài để bảo đảm công bằng cho bên bán.
