Từ ngày 1/7/2024, mức lương tối thiểu vùng chính thức tăng theo quy định tại Nghị định 74/2024/NĐ-CP. Điều này kéo theo nhiều thay đổi trong mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc của người lao động. Vậy mức lương tối thiểu đóng BHXH năm 2024 là bao nhiêu? Có tăng theo lương tối thiểu vùng không? Cần chuẩn bị những giấy tờ nào khi đóng BHXH? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết theo quy định pháp luật hiện hành.
Từ 1/7 Mức lương tối thiểu đóng BHXH có tăng không?
Theo điểm 2.6 khoản 2 Điều 6 Quy trình ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017:
Quyết định 595/QĐ-BHXH
Điều 6. Tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc theo quy định tại Điều 89 Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn thi hành, cụ thể như sau:
....
2.6. Mức tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc quy định tại Khoản này không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng đối với người lao động làm công việc hoặc chức danh giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường.
a) Người lao động làm công việc hoặc chức danh đòi hỏi lao động qua đào tạo, học nghề (kể cả lao động do doanh nghiệp tự dạy nghề) phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu vùng;
b) Người lao động làm công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 5%; công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương của công việc hoặc chức danh có độ phức tạp tương đương, làm việc trong điều kiện lao động bình thường.
...
- Điều này có nghĩa là mức lương tối thiểu đóng BHXH phải tuân theo mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng.
- Mức lương tháng mà doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động (NLĐ) không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định. Điều kiện áp dụng là người lao động làm công việc "giản đơn nhất" (ví dụ: lao động phổ thông như công nhân vệ sinh, bảo vệ, công nhân sản xuất không yêu cầu kỹ năng cao) trong điều kiện lao động bình thường (không độc hại, nguy hiểm).
- Nếu công việc đòi hỏi kỹ năng cao hơn hoặc điều kiện lao động đặc biệt, mức lương đóng BHXH có thể cao hơn, nhưng không bao giờ được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.
Gần đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định 74/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, quy định tăng lương tối thiểu vùng thêm 6% so với mức cũ. Cụ thể:
|
Vùng |
Mức lương tối thiểu tháng trước 01/7/2024 |
Mức lương tối thiểu tháng từ 01/7/2024 |
Mức tăng (đơn vị: đồng/tháng) |
|
Vùng I |
4.680.000 |
4.960.000 |
280.000 |
|
Vùng II |
4.160.000 |
4.410.000 |
250.000 |
|
Vùng III |
3.640.000 |
3.860.000 |
220.000 |
|
Vùng IV |
3.250.000 |
3.450.000 |
200.000 |
- Dựa trên quy định tại điểm 2.6 khoản 2 Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức lương tối thiểu đóng BHXH phải bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng. Khi mức lương tối thiểu vùng tăng từ ngày 1/7/2024 theo Nghị định 74/2024/NĐ-CP, mức lương tối thiểu đóng BHXH cũng sẽ tăng tương ứng. Cụ thể:
- Trước 1/7/2024: Mức lương tối thiểu đóng BHXH dựa trên mức cũ (ví dụ: 4.680.000 đồng/tháng ở Vùng I).
- Từ 1/7/2024: Mức lương tối thiểu đóng BHXH phải điều chỉnh lên mức mới (ví dụ: 4.960.000 đồng/tháng ở Vùng I).
- Điều này áp dụng cho:
+ Người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện bình thường.
+ Các doanh nghiệp phải điều chỉnh mức đóng BHXH nếu trước đó họ chỉ đóng ở mức tối thiểu cũ.
Tình huống giả định:
Bối cảnh: Công ty TNHH May Thành Đạt, đặt tại phường 25, quận Bình Thạnh, TP.HCM (thuộc Vùng I), chuyên sản xuất quần áo xuất khẩu với 150 công nhân. Trong đó, anh Phạm Văn Hùng là công nhân vệ sinh, làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường. Trước ngày 1/7/2024, công ty đóng BHXH cho anh Hùng với mức lương 4.680.000 đồng/tháng, đúng bằng mức lương tối thiểu vùng I theo Nghị định 38/2019/NĐ-CP.
Sự việc: Sau khi Nghị định 74/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/7/2024, mức lương tối thiểu vùng I tăng lên 4.960.000 đồng/tháng. Tuy nhiên, trong kỳ đóng BHXH tháng 7/2024, Công ty May Thành Đạt vẫn giữ nguyên mức đóng cho anh Hùng là 4.680.000 đồng/tháng. Anh Hùng phát hiện sự bất thường khi nhận bảng lương và yêu cầu công ty giải thích. Công ty trả lời rằng mức lương tối thiểu cũ vẫn áp dụng được đến cuối năm 2024, vì họ chưa nhận được thông báo chính thức từ cơ quan BHXH.
Xung đột:
- Anh Hùng lập luận rằng theo điểm 2.6 khoản 2 Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức lương đóng BHXH phải không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng. Với Nghị định 74/2024/NĐ-CP, mức tối thiểu vùng I từ 1/7/2024 là 4.960.000 đồng, nên công ty phải điều chỉnh mức đóng BHXH cho anh lên ít nhất 4.960.000 đồng/tháng.
- Công ty May Thành Đạt cho rằng việc tăng mức lương đóng BHXH cần thời gian để điều chỉnh hệ thống lương, và họ không vi phạm vì mức lương thực trả cho anh Hùng (5.000.000 đồng/tháng) đã cao hơn mức tối thiểu mới.
Giải quyết:
- Anh Hùng gửi đơn khiếu nại lên Bảo hiểm Xã hội quận Bình Thạnh vào ngày 10/8/2024, yêu cầu kiểm tra và xử lý.
- Ngày 20/8/2024, BHXH quận Bình Thạnh tổ chức buổi làm việc với đại diện Công ty May Thành Đạt và anh Hùng. Sau khi xem xét hồ sơ đóng BHXH và đối chiếu quy định pháp luật, cơ quan này kết luận:
+ Theo điểm 2.6 khoản 2 Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức lương đóng BHXH bắt buộc phải không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng (tức 4.960.000 đồng/tháng từ 1/7/2024 cho Vùng I).
+ Mức lương thực trả (5.000.000 đồng) không liên quan đến mức đóng BHXH tối thiểu, vì luật yêu cầu mức đóng dựa trên mức lương tối thiểu vùng, không phải mức lương thực tế nếu thấp hơn trong hồ sơ BHXH.
+ Công ty đã vi phạm khi giữ nguyên mức đóng 4.680.000 đồng/tháng trong kỳ tháng 7/2024.
- BHXH quận Bình Thạnh yêu cầu Công ty May Thành Đạt:
+ Điều chỉnh mức đóng BHXH cho anh Hùng lên 4.960.000 đồng/tháng từ tháng 7/2024.
+ Truy nộp khoản chênh lệch (280.000 đồng x 2 tháng = 560.000 đồng) cộng với tiền lãi chậm nộp (theo quy định).
+ Phạt hành chính 5 triệu đồng vì vi phạm quy định đóng BHXH (theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
Đóng BHXH Năm 2024 Cần Giấy Tờ Gì?
Theo Điều 23, Điều 24 Quy định ban hành kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017, quy định:
Quyết định 595/QĐ-BHXH
Điều 23. Đăng ký, điều chỉnh đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT
1. Thành phần hồ sơ
1.1. Người lao động
a) Đối với người lao động đang làm việc tại đơn vị:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).
- Trường hợp người lao động được hưởng quyền lợi BHYT cao hơn: bổ sung Giấy tờ chứng minh (nếu có) theo Phụ lục 03.
b) Đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tại Tiết a, c và d Điểm 1.7 Khoản 1 Điều 4:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).
- Hợp đồng lao động có thời hạn ở nước ngoài hoặc HĐLĐ được gia hạn kèm theo văn bản gia hạn HĐLĐ hoặc HĐLĐ được ký mới tại nước tiếp nhận lao động theo hợp đồng.
1.2. Đơn vị:
a) Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK3-TS).
b) Danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN(Mẫu D02-TS).
c) Bảng kê thông tin(Mẫu D01-TS).
2. Số lượng hồ sơ: 01 bộ.
Điều 24. Đăng ký, đăng ký lại, điều chỉnh đóng BHXH tự nguyện; cấp sổ BHXH
1. Thành phần hồ sơ:
1.1. Người tham gia: Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).
1.2.Đại lý thu/Cơ quan BHXH (đối với trường hợp người tham gia đăng ký trực tiếp tại cơ quan BHXH): Danh sách người tham gia BHXH tự nguyện (Mẫu D05-TS).
2. Số lượng hồ sơ: 01 bộ.
1. Đóng BHXH bắt buộc:
a) Đối với người lao động đóng BHXH bắt buộc:
- Tờ khai mẫu TK1-TS (tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH).
- Hợp đồng lao động.
- Giấy tờ chứng minh quyền lợi BHYT cao hơn (nếu có) theo Phụ lục 03.
b) Đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài:
- Tờ khai mẫu TK1-TS
- Hợp đồng lao động tại nước ngoài hoặc hợp đồng được gia hạn
c) Đối với đơn vị sử dụng lao động:
- Tờ khai mẫu TK3-TS
- Danh sách D02-TS: lao động tham gia BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN.
2. Đóng BHXH tự nguyện:
- Tờ khai (Mẫu TK1-TS).
- Danh sách người tham gia BHXH tự nguyện (Mẫu D05-TS) – do tổ chức dịch vụ hoặc cơ quan BHXH lập nếu đăng ký trực tiếp.
Tình huống giả định:
Bối cảnh: Công ty TNHH Du Lịch Biển Xanh, đặt tại phường Phước Mỹ, quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng, hoạt động trong lĩnh vực lữ hành với 20 nhân viên. Vào tháng 6/2024, công ty tuyển thêm chị Lê Thị Mai làm nhân viên lễ tân với hợp đồng lao động 1 năm, bắt đầu từ 1/7/2024. Đây là lần đầu chị Mai tham gia BHXH bắt buộc.
Sự việc: Ngày 10/7/2024, Công ty Biển Xanh nộp hồ sơ đăng ký BHXH cho chị Mai lên Bảo hiểm Xã hội quận Hải Châu. Hồ sơ chỉ bao gồm danh sách lao động tham gia (Mẫu D02-TS) và tờ khai đơn vị (Mẫu TK3-TS), nhưng thiếu tờ khai cá nhân của chị Mai (Mẫu TK1-TS). Cơ quan BHXH từ chối tiếp nhận hồ sơ và yêu cầu bổ sung. Công ty cho rằng chỉ cần nộp danh sách D02-TS là đủ, vì thông tin của chị Mai đã được ghi trong đó.
Xung đột:
- Chị Mai và đại diện công đoàn công ty (anh Trần Văn Nam) lập luận rằng theo Điều 23 Quyết định 595/QĐ-BHXH, hồ sơ đóng BHXH bắt buộc cho NLĐ mới phải bao gồm cả Mẫu TK1-TS để cung cấp thông tin cá nhân chính xác (họ tên, ngày sinh, số CMND/CCCD, v.v.), ngoài Mẫu D02-TS và TK3-TS của đơn vị. Chị Mai lo ngại việc thiếu giấy tờ sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi BHXH sau này.
- Công ty Biển Xanh cho rằng Mẫu TK1-TS không bắt buộc, vì danh sách D02-TS đã liệt kê đầy đủ thông tin của chị Mai, và việc yêu cầu thêm giấy tờ là gây khó dễ từ phía cơ quan BHXH.
Giải quyết:
- Anh Nam thay mặt chị Mai gửi đơn khiếu nại lên Bảo hiểm Xã hội quận Hải Châu vào ngày 15/7/2024, yêu cầu làm rõ quy định và hướng dẫn công ty bổ sung hồ sơ.
- Ngày 20/7/2024, BHXH quận Hải Châu tổ chức buổi làm việc với Công ty Biển Xanh và chị Mai. Sau khi đối chiếu quy định tại Điều 23, Điều 24 Quyết định 595/QĐ-BHXH, cơ quan này kết luận:
+ Đối với NLĐ mới như chị Mai, hồ sơ đóng BHXH bắt buộc phải bao gồm:
- Mẫu TK1-TS (do NLĐ lập để khai thông tin cá nhân).
- Mẫu TK3-TS và D02-TS (do đơn vị lập).
+ Mẫu TK1-TS là bắt buộc để đảm bảo thông tin cá nhân của NLĐ được ghi nhận chính xác trong hệ thống BHXH, tránh nhầm lẫn hoặc sai sót khi cấp sổ BHXH và thẻ BHYT.
+ Việc công ty chỉ nộp D02-TS và TK3-TS là không đầy đủ theo quy định.
- BHXH quận Hải Châu yêu cầu Công ty Biển Xanh:
+ Hướng dẫn chị Mai lập và nộp bổ sung Mẫu TK1-TS trong vòng 5 ngày.
+ Nộp lại toàn bộ hồ sơ hoàn chỉnh để được tiếp nhận và xử lý.
- Ngày 25/7/2024, công ty bổ sung Mẫu TK1-TS, hồ sơ được chấp nhận, và chị Mai nhận sổ BHXH cùng thẻ BHYT sau 7 ngày.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Thủ Tục Đăng Ký Đóng BHXH Năm 2024 Được Thực Hiện Như Thế Nào?
Theo Mục 1 Phần B Phụ lục ban hành kèm theo Quyết định 1318/QĐ-BHXH, thủ tục đăng ký đóng BHXH bắt buộc được thực hiện như sau:
Bước 1: Lập và nộp hồ sơ
Người lao động:
- NLĐ tham gia BHXH bắt buộc: Nộp Mẫu TK1-TS cho đơn vị quản lý.
- NLĐ đi làm việc ở nước ngoài: Nộp Mẫu TK1-TS và HĐLĐ cho đơn vị hoặc cơ quan BHXH nơi thường trú.
- NLĐ truy nộp tối đa 06 tháng để đủ điều kiện hưởng lương hưu: Nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH hoặc qua đơn vị cũ.
- NLĐ có 2 sổ BHXH trùng: Nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan BHXH.
Đơn vị sử dụng lao động:
- Nộp Mẫu TK3-TS, D02-TS và đóng tiền cho cơ quan BHXH.
Bước 2: Cơ quan BHXH tiếp nhận và giải quyết
Xử lý hồ sơ theo quy định, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT hoặc hoàn trả tiền (nếu có đóng trùng).
Bước 3: Nhận kết quả
Nhận sổ BHXH, thẻ BHYT hoặc quyết định hoàn trả theo hình thức đã đăng ký.
Cách thức thực hiện:
Nộp hồ sơ qua:
- Trực tiếp tại Bộ phận Một cửa của cơ quan BHXH.
- Dịch vụ bưu chính.
- Trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng BHXH Việt Nam.
Đóng tiền và nhận kết quả theo hình thức đã chọn.
Tình huống giả định:
Bối cảnh: Anh Nguyễn Văn Long, 28 tuổi, vừa ký hợp đồng lao động 2 năm với Công ty TNHH Sản xuất Nội thất Minh Phát, đặt tại xã Xuân Nộn, huyện Đông Anh, Hà Nội. Công ty bắt đầu hoạt động từ tháng 6/2024 và có 30 nhân viên, trong đó anh Long là nhân viên lắp ráp nội thất, thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 1/7/2024.
Sự việc: Ngày 5/7/2024, anh Long được Công ty Minh Phát giao nhiệm vụ mang hồ sơ đăng ký BHXH của mình đến nộp tại Bảo hiểm Xã hội huyện Đông Anh. Hồ sơ anh chuẩn bị bao gồm:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS) do anh tự điền (họ tên, ngày sinh, số CCCD, địa chỉ thường trú).
- Bản sao hợp đồng lao động có xác nhận của công ty.
Tuy nhiên, khi đến Bộ phận Một cửa của BHXH huyện Đông Anh, anh Long được nhân viên thông báo rằng hồ sơ chưa đầy đủ, vì công ty cần nộp thêm:
- Tờ khai đơn vị tham gia (Mẫu TK3-TS).
- Danh sách lao động tham gia BHXH (Mẫu D02-TS).
Anh Long quay lại công ty để báo cáo, nhưng Công ty Minh Phát cho rằng anh có thể tự nộp hồ sơ cá nhân mà không cần giấy tờ từ phía công ty, vì anh là người trực tiếp đi nộp.
Xung đột:
- Anh Long lập luận rằng theo Quyết định 1318/QĐ-BHXH, anh chỉ cần nộp Mẫu TK1-TS cho công ty, và công ty có trách nhiệm lập thêm TK3-TS, D02-TS để nộp cùng hồ sơ của anh. Anh không thể tự mình hoàn thiện toàn bộ hồ sơ vì thiếu thông tin của đơn vị sử dụng lao động.
- Công ty Minh Phát cho rằng anh Long có thể trực tiếp nộp Mẫu TK1-TS tại cơ quan BHXH để tiết kiệm thời gian, và công ty sẽ bổ sung giấy tờ sau.
Giải quyết:
- Ngày 10/7/2024, anh Long liên hệ trực tiếp Bảo hiểm Xã hội huyện Đông Anh qua đường dây nóng để hỏi rõ quy trình. Cơ quan BHXH giải thích:
+ Theo Mục 1 Phần B Quyết định 1318/QĐ-BHXH, NLĐ như anh Long phải nộp Mẫu TK1-TS cho đơn vị quản lý (Công ty Minh Phát), sau đó công ty hoàn thiện hồ sơ (bao gồm TK3-TS và D02-TS) rồi nộp cho cơ quan BHXH.
+ Trường hợp NLĐ tự nộp trực tiếp chỉ áp dụng cho BHXH tự nguyện hoặc một số trường hợp đặc biệt (như lao động ở nước ngoài), không áp dụng cho BHXH bắt buộc qua doanh nghiệp.
- BHXH huyện Đông Anh hướng dẫn anh Long yêu cầu công ty bổ sung:
+ Mẫu TK3-TS (tờ khai thông tin đơn vị).
+ Mẫu D02-TS (danh sách lao động, trong đó có tên anh Long).
- Ngày 15/7/2024, Công ty Minh Phát hoàn thiện hồ sơ theo hướng dẫn, gồm:
+ Mẫu TK1-TS của anh Long.
+ Mẫu TK3-TS và D02-TS của công ty.
- Anh Long được công ty ủy quyền mang hồ sơ nộp lại tại Bộ phận Một cửa của BHXH huyện Đông Anh. Hồ sơ được tiếp nhận, và ngày 22/7/2024, anh nhận được sổ BHXH cùng thẻ BHYT qua dịch vụ bưu chính theo hình thức đăng ký.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Kết Luận
Mức lương tối thiểu đóng BHXH năm 2024 từ 1/7/2024 sẽ tăng theo mức lương tối thiểu vùng mới (từ 3.450.000 đến 4.960.000 đồng/tháng tùy vùng). Để tham gia BHXH, người lao động và doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định và thực hiện thủ tục qua các kênh linh hoạt như trực tiếp, bưu điện hoặc trực tuyến. Việc nắm rõ quy định này không chỉ giúp tuân thủ pháp luật mà còn đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
