Đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất là thủ tục pháp lý để Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản trên đất.
Đăng ký đất đai và tài sản gắn liền với đất là bước quan trọng để Nhà nước quản lý và bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người sử dụng. Khái niệm về hoạt động đăng ký này đã được xác định rõ trong Luật Đất đai 2024. Đồng thời, Luật Đất đai 2024 cũng đưa ra những nguyên tắc cụ thể nhằm đảm bảo việc đăng ký được minh bạch và thống nhất.
1. Đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất là gì?
Khoản 15 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
15. Đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất là việc người sử dụng đất, người sở hữu tài sản gắn liền với đất, người được giao quản lý đất kê khai quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được ghi nhận theo quy định của Luật này.
...
Đăng ký đất đai và tài sản gắn liền với đất là bước để Nhà nước công nhận quyền hợp pháp của người sử dụng đất và chủ sở hữu công trình, nhà ở. Đây không chỉ là thủ tục hành chính mà còn là cơ sở để được cấp Giấy chứng nhận. Khi hoàn tất đăng ký, thông tin sẽ được lưu vào hồ sơ địa chính giúp Nhà nước quản lý đất đai rõ ràng và bảo vệ quyền lợi của người dân khi tham gia giao dịch dân sự, thương mại hay giải quyết tranh chấp.
Tình huống giả định:
-
Ông Nguyễn Văn Hùng hoàn thiện căn nhà tại Thành phố Đà Nẵng
Năm 2025, ông Nguyễn Văn Hùng xây xong căn nhà 3 tầng trên thửa đất đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Để được công nhận quyền sở hữu, ông chuẩn bị hồ sơ đăng ký cả đất và nhà ở. -
Văn phòng đăng ký đất đai tiếp nhận và thẩm định hồ sơ
Ông Hùng nộp hồ sơ tại Văn phòng đăng ký đất đai Thành phố Đà Nẵng. Cán bộ chuyên trách kiểm tra giấy phép xây dựng, bản vẽ hoàn công và các giấy tờ liên quan, sau đó cập nhật thông tin vào hồ sơ địa chính. -
Cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận cho ông Hùng
Sau thời gian giải quyết đúng quy định, ông Hùng được trao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở. Từ đây, ông có thể sử dụng giấy tờ này để thế chấp ngân hàng, chuyển nhượng hoặc làm thủ tục thừa kế.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Nguyên tắc đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất là gì?
Điều 131 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 131. Nguyên tắc đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất
1. Đăng ký đất đai là bắt buộc đối với người sử dụng đất và người được giao đất để quản lý.
2. Tài sản gắn liền với đất là nhà ở, công trình xây dựng được đăng ký theo yêu cầu của chủ sở hữu.
3. Đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất bao gồm đăng ký lần đầu và đăng ký biến động, được thực hiện bằng hình thức đăng ký trên giấy hoặc đăng ký điện tử và có giá trị pháp lý như nhau.
4. Người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người được giao đất để quản lý đã kê khai đăng ký được ghi vào hồ sơ địa chính và được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất nếu đủ điều kiện theo quy định của Luật này.
5. Chính phủ quy định chi tiết việc đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất.
Đăng ký đất đai là thủ tục bắt buộc đối với mọi người sử dụng hoặc được giao quản lý đất. Với nhà ở và công trình việc đăng ký phụ thuộc vào nhu cầu của chủ sở hữu nhưng khi thực hiện sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các giao dịch sau này. Hình thức đăng ký có thể nộp trực tiếp bằng giấy hoặc qua hệ thống điện tử và cả hai đều có giá trị như nhau. Sau khi hồ sơ hợp lệ được ghi vào sổ địa chính, người dân mới được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất.
Tình huống giả định:
-
Bà Trần Thị Minh đăng ký quyền sử dụng đất tại Thành phố Hải Phòng
Năm 2025, bà Trần Thị Minh mua lại một thửa đất có giấy tờ hợp pháp tại Thành phố Hải Phòng. Theo quy định, bà phải thực hiện đăng ký đất đai để quyền lợi được Nhà nước công nhận. -
Cán bộ địa chính hướng dẫn thủ tục đăng ký
Khi tiếp nhận hồ sơ, Văn phòng đăng ký đất đai giải thích rằng việc đăng ký đất đai là bắt buộc còn việc đăng ký nhà ở sẽ tùy vào yêu cầu của bà Minh. Bà quyết định đăng ký cả đất và ngôi nhà đang xây dựng trên đó để bảo đảm quyền lợi về sau. -
Bà Minh nhận Giấy chứng nhận sau khi hoàn tất thủ tục
Sau khi kiểm tra hồ sơ hợp lệ, thông tin được cập nhật vào hệ thống địa chính. Cơ quan Nhà nước cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở cho bà Minh, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho các giao dịch dân sự sau này.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất là thủ tục pháp lý quan trọng giúp Nhà nước quản lý hiệu quả và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người dân. Luật Đất đai 2024 đã nêu rõ nội dung đăng ký tạo nền tảng để xác lập quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản. Các nguyên tắc đi kèm cũng được quy định cụ thể nhằm đảm bảo quá trình đăng ký diễn ra thống nhất và có hiệu lực pháp lý.
