Kiểm kê đất đai là việc Nhà nước kiểm tra và tổng hợp tình hình sử dụng đất đồng thời ghi nhận những thay đổi về đất đai trong từng giai đoạn.
Kiểm kê đất đai là một hoạt động quan trọng trong quản lý nhà nước về đất đai nhằm nắm bắt hiện trạng và biến động sử dụng đất. Luật Đất đai 2024 đã đưa ra khái niệm rõ ràng về kiểm kê đất đai để xác định phạm vi và cách thức thực hiện. Đồng thời, luật cũng quy định cụ thể thời điểm tiến hành kiểm kê định kỳ và kiểm kê chuyên đề để phục vụ công tác quản lý đất đai hiệu quả.
1. Kiểm kê đất đai là gì?
Khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
29. Kiểm kê đất đai là việc Nhà nước tổ chức điều tra, tổng hợp, đánh giá trên hồ sơ địa chính và trên thực địa về hiện trạng sử dụng đất tại thời điểm kiểm kê và biến động đất đai giữa 02 lần kiểm kê.
...
Khái niệm kiểm kê đất đai thể hiện rõ đây là công cụ quản lý quan trọng của Nhà nước. Thông qua hoạt động này cơ quan chức năng nắm được diện tích, cơ cấu, loại đất cũng như những thay đổi trong sử dụng đất qua từng giai đoạn. Ngoài ý nghĩa phục vụ quản lý kết quả kiểm kê còn được công dân tiếp cận để giám sát, bảo đảm tính minh bạch trong quản lý đất đai.
Tình huống giả định:
-
UBND tỉnh Hưng Yên ban hành kế hoạch chuẩn bị cho đợt kiểm kê định kỳ
UBND tỉnh Hưng Yên triển khai kế hoạch kiểm kê đất đai theo chu kỳ 5 năm một lần, yêu cầu các huyện, xã tiến hành thu thập số liệu và chuẩn bị hồ sơ địa chính. -
Cơ quan Tài nguyên và Môi trường thực hiện kiểm kê trên thực địa
Cơ quan Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND các xã tiến hành đo đạc, kiểm tra trực tiếp tình hình sử dụng đất. Các hộ dân được mời cung cấp thông tin liên quan đến quyền sử dụng đất và biến động so với giai đoạn trước. -
UBND tỉnh Hưng Yên công bố kết quả kiểm kê đất đai
Sau khi hoàn thành, UBND tỉnh Hưng Yên công bố kết quả kiểm kê trong đó thể hiện rõ diện tích đất nông nghiệp giảm, đất đô thị tăng do quá trình mở rộng hạ tầng. Kết quả này được gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường để tổng hợp trên phạm vi cả nước.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Khi nào thực hiện kiểm kê đất đai?
Điều 57 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 57. Phạm vi, đối tượng thống kê, kiểm kê đất đai
1. Thống kê, kiểm kê đất đai được thực hiện trên phạm vi đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh và phạm vi cả nước.
2. Thời gian thực hiện thống kê, kiểm kê đất đai như sau:
a) Thống kê đất đai được thực hiện hằng năm, tính đến hết ngày 31 tháng 12 của năm thống kê, trừ năm thực hiện kiểm kê đất đai;
b) Kiểm kê đất đai được thực hiện 05 năm một lần, tính đến hết ngày 31 tháng 12 của năm có chữ số cuối là 4 hoặc 9.
3. Kiểm kê đất đai chuyên đề được thực hiện theo yêu cầu của quản lý nhà nước về đất đai trong từng thời kỳ do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.
Nhà nước tổ chức kiểm kê đất đai theo chu kỳ 5 năm nhằm đánh giá toàn diện biến động và hiện trạng sử dụng đất trên phạm vi cả nước. Đây là cơ sở để hoạch định chính sách đất đai, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất. Ngoài ra, trong những giai đoạn đặc biệt Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc UBND cấp tỉnh có thể yêu cầu thực hiện kiểm kê chuyên đề để phục vụ quản lý.
Tình huống giả định:
-
Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành kế hoạch kiểm kê định kỳ
Tháng 12/2029, Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo các địa phương triển khai đợt kiểm kê đất đai 5 năm một lần và yêu cầu thống kê đến hết ngày 31/12/2029. -
UBND tỉnh Đồng Nai triển khai thực hiện tại địa phương
UBND tỉnh Đồng Nai giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các xã tiến hành đo đạc, kiểm tra thực địa và đối chiếu hồ sơ địa chính để tổng hợp biến động đất đai. -
Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp và công bố kết quả
Sau khi các tỉnh, thành phố gửi báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp số liệu toàn quốc và công bố tình hình biến động đất đai trong giai đoạn 2024 - 2029 để làm căn cứ điều chỉnh quy hoạch và chính sách sử dụng đất.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Kiểm kê đất đai là hoạt động quản lý quan trọng giúp Nhà nước nắm rõ hiện trạng và biến động sử dụng đất. Đây là quá trình điều tra, tổng hợp và đánh giá thực trạng sử dụng đất dựa trên hồ sơ và thực địa. Về thời điểm, việc kiểm kê đất đai được tiến hành 5 năm một lần và có thể có kiểm kê chuyên đề khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu.
