Tiền giả là mối nguy lớn đối với an ninh tiền tệ và trật tự xã hội, nên hành vi làm, tàng trữ hay vận chuyển tiền giả đều bị xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật hình sự. Trong thực tiễn, nhiều vụ việc liên quan đến tiền nghi ngờ làm giả cần được giám định để xác định rõ bản chất. Trường hợp không thể tự kết luận, pháp luật đã quy định rõ cơ quan có thẩm quyền giám định nhằm bảo đảm tính chính xác và khách quan trong xử lý.
1. Vận chuyển tiền giả bị xử lý như thế nào?
Theo Điều 207 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
Điều 207. Tội làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả
1. Người nào làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội trong trường hợp tiền giả có trị giá tương ứng từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm.
3. Phạm tội trong trường hợp tiền giả có trị giá tương ứng từ 50.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.
4. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Hành vi vận chuyển tiền giả được coi là một tội danh độc lập, không cần phải chứng minh người thực hiện có mục đích tiêu thụ, phát hành hay sử dụng số tiền đó. Chỉ cần xác định người đó biết rõ là tiền giả nhưng vẫn tham gia vận chuyển thì đã đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
Mức hình phạt được áp dụng tùy theo giá trị tương đương của số tiền giả bị vận chuyển. Trong trường hợp tiền giả có giá trị dưới 5 triệu đồng, người phạm tội sẽ bị phạt tù từ 3 năm đến 7 năm. Nếu số tiền giả có giá trị từ 5 triệu đến dưới 50 triệu đồng, mức án có thể từ 5 năm đến 12 năm tù. Trường hợp nghiêm trọng hơn, khi số tiền giả từ 50 triệu đồng trở lên, người phạm tội có thể bị tuyên phạt từ 10 năm đến 20 năm tù, thậm chí là tù chung thân.
Tình huống giả định:
Bị bắt khi đang vận chuyển tiền giả
-
Thỏa thuận vận chuyển qua tin nhắn
Tháng 3/2024, Trần Quốc Bảo (trú tại Phường Lê Lợi, Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) được một người quen tên Hùng thuê vận chuyển một gói hàng từ Hà Nội vào Huế với thù lao 6 triệu đồng. Hùng nói chỉ cần gửi đúng người, không cần mở ra kiểm tra. Bảo đồng ý, không hỏi thêm. -
Bị phát hiện tại trạm kiểm soát giao thông
Khi đi đến địa phận tỉnh Hà Tĩnh, lực lượng Cảnh sát giao thông phối hợp Cảnh sát kinh tế kiểm tra hành chính xe khách mà Bảo đang đi. Qua kiểm tra, trong hành lý của Bảo phát hiện 420 tờ tiền polymer mệnh giá 500.000 đồng nghi là giả, tổng trị giá tương đương 210 triệu đồng. Bảo bị tạm giữ để điều tra. -
Bị truy tố và xét xử về tội vận chuyển tiền giả
Kết quả giám định xác định toàn bộ số tiền là giả. Bảo khai không biết rõ trong gói hàng là tiền giả, nhưng cơ quan điều tra thu được tin nhắn giữa Bảo và Hùng thể hiện rõ giao dịch "gửi tiền hàng số lượng lớn". Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An xét xử, tuyên Bảo phạm tội vận chuyển tiền giả theo khoản 3 Điều 207 Bộ luật Hình sự 2015, với tình tiết định khung là giá trị tiền giả từ 50 triệu đồng trở lên. Bảo bị tuyên phạt 14 năm tù giam, đồng thời bị phạt bổ sung 50 triệu đồng.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Cơ quan nào có thẩm quyền giám định khi không xác định được tiền thật hay giả?
Theo khoản 3 Điều 10 Thông tư 58/2024/TT-NHNN quy định:
Điều 10. Giám định tiền giả, tiền nghi giả của Ngân hàng Nhà nước
...
3. Trường hợp không kết luận được tiền thật hay tiền giả, chậm nhất trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được tiền giả, tiền nghi giả cần giám định, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch có văn bản đề nghị và chuyển số tiền giả, tiền nghi giả này về Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ để giám định; đồng thời thông báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân nêu tại khoản 1 Điều này hoặc khoản 1 Điều 6 Thông tư này hoặc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nêu tại khoản 2 Điều 6 Thông tư này để biết.
Phương thức vận chuyển tiền giả, tiền nghi giả cần giám định do Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch quyết định, đảm bảo an toàn, thuận tiện.
Trong thời gian tối đa 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được kết quả giám định, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch phải thông báo kết quả giám định bằng văn bản cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có yêu cầu giám định biết.
Việc phát hiện và giám định tiền nghi giả là bước để xác định có căn cứ xử lý hình sự hay không. Trong quá trình kiểm tra, nếu Ngân hàng Nhà nước chi nhánh hoặc Sở Giao dịch không đủ cơ sở kỹ thuật hoặc chuyên môn để khẳng định tiền là thật hay giả, thì sẽ phải chuyển tiếp lên cấp chuyên môn cao hơn.
Cụ thể, chậm nhất trong 30 ngày kể từ ngày tiếp nhận tiền nghi giả, đơn vị tiếp nhận phải lập văn bản và chuyển số tiền đó về Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ trực thuộc Ngân hàng Nhà nước để thực hiện giám định chuyên sâu.
Đơn vị đề nghị giám định cũng phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã gửi yêu cầu trước đó biết về việc chuyển giám định. Khi có kết quả chính thức từ cơ quan giám định cấp trung ương, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh hoặc Sở Giao dịch sẽ thông báo kết quả trong vòng tối đa 5 ngày làm việc.
Tình huống giả định:
Phát hiện tiền nghi giả khi giao dịch tại ngân hàng
-
Khách hàng gửi tiền mặt vào tài khoản
Ngày 10/4/2024, bà Nguyễn Thị Thùy Trang (trú tại Phường Phúc Thành, Thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình) mang theo 200 tờ tiền polymer mệnh giá 500.000 đồng đến chi nhánh Ngân hàng Tài Minh để gửi vào tài khoản. Trong quá trình kiểm đếm, nhân viên ngân hàng phát hiện 5 tờ có dấu hiệu nghi là tiền giả và lập biên bản tạm giữ để kiểm tra. -
Ngân hàng không kết luận được tiền thật hay giả
Sau khi kiểm tra bằng máy soi tiền tại quầy và đối chiếu đặc điểm kỹ thuật, Chi nhánh Ngân hàng Tài Minh vẫn không thể khẳng định 5 tờ tiền là thật hay giả do có dấu hiệu mờ viền bảo an và màu mực bất thường. Ngày 12/4/2024, chi nhánh lập hồ sơ và chuyển toàn bộ số tiền nghi giả kèm văn bản đề nghị giám định đến Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Ninh Bình. -
Chuyển giám định lên cấp cao hơn và thông báo kết quả
Sau khi tiếp nhận, do không đủ điều kiện kỹ thuật để giám định dứt khoát, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Ninh Bình đã ra văn bản và chuyển 5 tờ tiền nghi giả về Cục Phát hành và Kho quỹ tại Hà Nội. Kết quả giám định được trả về vào ngày 19/4, xác định toàn bộ 5 tờ tiền đều là tiền giả. Ngân hàng Nhà nước tỉnh Ninh Bình đã lập văn bản thông báo kết quả giám định cho Chi nhánh Ngân hàng Tài Minh, đồng thời gửi thông tin đến Công an tỉnh để điều tra nguồn gốc.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Hành vi vận chuyển tiền giả là vi phạm hình sự nghiêm trọng, có thể bị phạt tù đến 20 năm hoặc tù chung thân tùy theo giá trị tiền giả. Nếu không xác định được rõ tiền là thật hay giả, việc giám định sẽ do Ngân hàng Nhà nước thực hiện theo trình tự pháp lý rõ ràng. Khi chi nhánh hoặc Sở Giao dịch không đủ điều kiện kết luận, tiền nghi giả sẽ được chuyển về Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ để giám định chính thức.
