Người học nghề, tập nghề có tham gia lao động phải được trả lương; doanh nghiệp vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính và buộc trả đủ tiền còn thiếu.
Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp tuyển người vào học nghề hoặc tập nghề trước khi chính thức ký hợp đồng lao động. Tuy nhiên, không phải người sử dụng lao động nào cũng hiểu rõ quy định về việc phải trả lương trong giai đoạn này. Nếu người sử dụng lao động không thực hiện theo quy định sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.
1. Doanh nghiệp có phải trả lương cho người học nghề, tập nghề không?
Điều 61 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 61. Học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động
...
5. Trong thời gian học nghề, tập nghề, nếu người học nghề, người tập nghề trực tiếp hoặc tham gia lao động thì được người sử dụng lao động trả lương theo mức do hai bên thỏa thuận.
...
Quy định này nhằm bảo đảm công bằng cho người học nghề,vì họ đã tham gia vào quá trình sản xuất và đóng góp công sức thực tế. Việc trả lương được xác định dựa trên mức độ tham gia lao động, khối lượng công việc và năng suất thực tế. Trong trường hợp người học nghề chỉ quan sát hoặc thực hành ngắn hạn mà không trực tiếp tạo ra giá trị, doanh nghiệp có thể không phải trả lương. Tuy nhiên, nếu người học nghề tham gia sản xuất ra sản phẩm hoặc dịch vụ, doanh nghiệp phải trả công tương xứng.
Tình huống giả định
- Phát sinh tình huống
Tháng 3/2025, Công ty TNHH Cơ khí Việt Phúc (trụ sở tại Phường Tân Ninh, tỉnh Tây Ninh) tuyển 10 người học nghề hàn, thời gian đào tạo 2 tháng, trong đó các học viên trực tiếp tham gia sản xuất chi tiết cơ khí. - Hành động của doanh nghiệp
Công ty thỏa thuận trả 6 triệu đồng/người/tháng trong thời gian học nghề và hỗ trợ ăn trưa, ký hợp đồng đào tạo nghề đúng quy định tại Điều 61 Bộ luật Lao động 2019. -
Kết quả xử lý
Sau khi kết thúc khóa học, toàn bộ học viên được nhận làm việc chính thức, không phát sinh khiếu nại. Việc chi trả lương được Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh đánh giá là tuân thủ đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Không trả lương cho người học nghề, tập nghề bị phạt bao nhiêu?
Điều 14, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 14. Vi phạm quy định về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề
1. Phạt tiền đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi: không đào tạo cho người lao động trước khi chuyển người lao động sang làm nghề khác cho mình; hợp đồng đào tạo nghề không có các nội dung chủ yếu theo quy định tại khoản 2 Điều 62 của Bộ luật Lao động; thu học phí của người học nghề, tập nghề để làm việc cho mình; không ký hợp đồng đào tạo với người học nghề, tập nghề để làm việc cho mình đối với trường hợp người sử dụng lao động không phải đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo quy định tại khoản 3 Điều 61 của Bộ luật Lao động; không trả lương cho người học nghề, tập nghề trong thời gian họ học nghề, tập nghề mà trực tiếp hoặc tham gia lao động; không ký kết hợp đồng lao động đối với người học nghề, người tập nghề khi hết thời hạn học nghề, tập nghề và đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Lao động theo một trong các mức sau đây:
a) Từ 500.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;
b) Từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;
c) Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;
d) Từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;
đ) Từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.
...
3. Biện pháp khắc phục hậu quả
...
b) Buộc người sử dụng lao động trả lương cho người học nghề, người tập nghề khi có hành vi không trả lương cho người học nghề, tập nghề trong thời gian học nghề, tập nghề mà trực tiếp hoặc tham gia lao động quy định tại khoản 1 Điều này;
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Nếu người sử dụng lao động không thực hiện trả lương đúng quy định thì sẽ bị xử phạt hành chính bằng hình thức phạt tiền. Mức phạt tiền tối đa 20 triệu đồng áp dụng đối với chủ thể vi phạm là cá nhân. Nếu chủ thể vi phạm là tổ chức thì mức phạt tối đa là 40 triệu đồng. Đồng thời người sử dụng lao động bị buộc phải trả lương còn thiếu cho người lao động học nghề, tập nghề.
Tình huống giả định
- Phát sinh tình huống
Công ty TNHH Điện cơ Hòa Phát (trụ sở tại Phường Xóm Chiếu, TP. Hồ Chí Minh) tổ chức khóa tập nghề cơ khí cho 25 học viên nhưng không trả lương mặc dù họ trực tiếp tham gia sản xuất chi tiết máy. -
Hành động của cơ quan chức năng
Qua phản ánh, Thanh tra Sở Nội vụ TP. Hồ Chí Minh xác định hành vi này vi phạm khoản 5 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019 và Điều 14 Nghị định 12/2022/NĐ-CP. -
Kết quả xử lý
Công ty bị phạt 10 triệu đồng và buộc trả đủ tiền lương còn thiếu cho các học viên, đồng thời bị nhắc nhở về việc ký hợp đồng đào tạo nghề đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người học nghề hoặc tập nghề nếu tham gia trực tiếp vào hoạt động lao động của doanh nghiệp thì phải được trả lương theo thỏa thuận. Nếu doanh nghiệp không trả có thể sẽ bị xử phạt hành chính lên đến 40 triệu đồng. Đồng thời doanh nghiệp bị buộc phải thanh toán toàn bộ số tiền còn thiếu cho người lao động.
