Việc người lao động đi làm muộn là hành vi vi phạm nội quy lao động của nhiều doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải mọi hình thức xử lý vi phạm đều hợp pháp. Pháp luật lao động hiện hành có quy định rõ ràng về việc cấm trừ lương thay cho kỷ luật lao động, đồng thời đưa ra mức xử phạt nghiêm khắc với doanh nghiệp vi phạm.
1. Trừ lương khi đi làm muộn có đúng quy định pháp luật?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 127 Bộ luật Lao động 2019 như sau:
Điều 127. Các hành vi bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động
1. Xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín, nhân phẩm của người lao động.
2. Phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động.
3. Xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không có quy định.
Quy định này nhằm bảo đảm quyền được hưởng đầy đủ tiền lương của người lao động cho thời gian họ đã làm việc. Nếu người lao động đi làm muộn, đây là hành vi vi phạm kỷ luật lao động nhưng hình thức xử lý phải tuân thủ các quy định của pháp luật và nội quy lao động. Việc trừ lương thay cho xử lý kỷ luật là trái luật, bởi lương là khoản thu nhập chính của người lao động và được pháp luật bảo vệ.
Tình huống giả định
- Anh Minh đi làm muộn vì xe hư
Ngày 12/8/2024, Anh Minh, nhân viên kỹ thuật của Công ty TNHH Sao Việt, đến công ty trễ 20 phút do xe bị bể bánh giữa đường. - Anh Minh bị trừ lương do đi muộn
Bộ phận nhân sự thông báo sẽ trừ 200.000 đồng vào lương tháng 8 của anh Minh vì vi phạm giờ làm việc. - Anh Minh phản ánh việc trừ lương là trái luật
Anh Minh phản ánh việc trừ lương là trái pháp luật theo Điều 127 Bộ luật Lao động 2019. - Công ty thay thế biện pháp khiển trách đối với anh Minh
Công ty buộc phải hủy quyết định trừ lương và áp dụng hình thức khiển trách thay thế.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Doanh nghiệp bị xử phạt thế nào nếu trừ lương người lao động đi muộn?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 19, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP như sau:
Điều 19. Vi phạm quy định về kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất
...
3. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động khi có một trong các hành vi sau đây:
...
b) Dùng hình thức phạt tiền hoặc cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động;
...
4. Biện pháp khắc phục hậu quả
...
d) Buộc người sử dụng lao động trả lại khoản tiền đã thu hoặc trả đủ tiền lương cho người lao động đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm b khoản 3 Điều này.
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Việc trừ lương để phạt đi muộn là hành vi bị xử phạt hành chính theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Mức phạt cho hành vi này là từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động là cá nhân. Nếu vi phạm do doanh nghiệp thực hiện, mức phạt được tính gấp đôi cá nhân, tối đa là 80 triệu đồng.
Ngoài tiền phạt, doanh nghiệp còn phải trả lại toàn bộ khoản đã khấu trừ cho người lao động. Điều này thể hiện rõ nguyên tắc bảo vệ thu nhập và quyền lợi người lao động, ngăn chặn việc doanh nghiệp áp dụng biện pháp kỷ luật sai pháp luật.
Tình huống giả định
- Anh Quân làm việc cho Công ty Ánh Dương
Anh Trần Minh Quân là nhân viên phòng kế toán của Công ty Ánh Dương. Công ty này ban hành quy định nội bộ: nhân viên đi muộn quá 15 phút sẽ bị trừ 200.000 đồng/lần. - Anh Quân bị trừ lương do đi muộn
Vào ngày 15/7/2024, Anh Quân đi làm muộn 30 phút do có việc bận đột xuất và bị trừ 200.000 đồng trong bảng lương tháng 5. - Anh Quân phản ánh việc trừ lương là trái luật
Anh Quân gửi khiếu nại tới Phòng Nhân sự, viện dẫn Điều 127 BLLĐ 2019. Công ty vẫn giữ nguyên quyết định trừ lương. - Công ty thay thế biện pháp khiển trách đối với anh Minh
Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội kiểm tra, xác định công ty vi phạm, ra quyết định phạt 60 triệu đồng và buộc công ty hoàn trả 200.000 đồng cho anh Quân.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Pháp luật lao động Việt Nam nghiêm cấm việc phạt tiền hoặc trừ lương người lao động thay cho xử lý kỷ luật. Nếu doanh nghiệp áp dụng biện pháp này, không chỉ xâm phạm quyền lợi người lao động mà còn đối mặt với mức phạt lên đến 80 triệu đồng và nghĩa vụ hoàn trả tiền đã trừ. Do đó, người sử dụng lao động cần áp dụng đúng hình thức kỷ luật theo Bộ luật Lao động 2019 để tránh rủi ro pháp lý.
