Điều tra thống kê trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng là hoạt động quan trọng để Ngân hàng Nhà nước thu thập dữ liệu phục vụ điều hành chính sách. Đối tượng cung cấp thông tin và trách nhiệm kiểm tra độ chính xác của các thông tin này đều được quy định rõ trong Thông tư 26/2018/TT-NHNN.
1. Ai là đối tượng điều tra thống kê tiền tệ và ngân hàng?
Theo khoản 6 Điều 3 Thông tư 26/2018/TT-NHNN quy định
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
6. Đối tượng điều tra thống kê tiền tệ và ngân hàng là tổ chức, cá nhân được điều tra thống kê.
...
Đối tượng điều tra thống kê là các chủ thể được Ngân hàng Nhà nước hoặc đơn vị được ủy quyền chỉ định để thu thập số liệu, thông tin theo kế hoạch điều tra. Các đối tượng này có thể là ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm, công ty tài chính, hộ kinh doanh có liên quan đến hoạt động tiền tệ – ngân hàng, v.v.
Thông tin điều tra có thể liên quan đến: lãi suất huy động – cho vay, số dư tiền gửi, dư nợ tín dụng, quy mô vốn điều lệ, tỉ lệ an toàn vốn, hoặc các giao dịch liên quan đến ngoại hối, thanh toán quốc tế,… Các đơn vị được điều tra có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, trung thực và đúng thời hạn những nội dung được yêu cầu.
Tình huống giả định
Ngân hàng Nhà nước yêu cầu một công ty cung cấp dữ liệu liên quan đến dòng tiền gửi
-
Thông báo điều tra cho công ty Đại Phúc
Tháng 6/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Đồng Nai gửi thông báo yêu cầu Công ty CP Thương mại Đại Phúc cung cấp số liệu thống kê về dòng tiền gửi – rút của khách hàng cá nhân trong quý I/2025. -
Xác định đối tượng điều tra
Công ty Đại Phúc là một doanh nghiệp trung gian thanh toán, có liên quan đến hoạt động tài chính tiêu dùng và nằm trong danh sách điều tra. Do đó, công ty được xác định là đối tượng điều tra thống kê theo quy định pháp luật. -
Thực hiện trách nhiệm cung cấp
Sau khi nhận được văn bản, công ty phối hợp với bộ phận kế toán để trích xuất dữ liệu và hoàn tất báo cáo gửi lại Ngân hàng Nhà nước theo thời hạn quy định.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Ai chịu trách nhiệm kiểm tra việc cung cấp thông tin điều tra?
Căn cứ khoản 6 Điều 14 Thông tư 26/2018/TT-NHNN
Điều 14. Trách nhiệm của đơn vị chủ trì thực hiện cuộc điều tra thống kê
...
6. Kiểm tra việc cung cấp thông tin của đối tượng điều tra thống kê.
...
Việc kiểm tra nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực và đầy đủ của thông tin do đối tượng điều tra cung cấp. Trách nhiệm này thuộc về đơn vị chủ trì thực hiện cuộc điều tra, thông thường là các cục, vụ thuộc Ngân hàng Nhà nước hoặc các chi nhánh của Ngân hàng Nhà nước tại địa phương.
Các hoạt động kiểm tra có thể bao gồm: đối chiếu số liệu, yêu cầu bổ sung chứng từ, xác minh dữ liệu trực tiếp hoặc gián tiếp. Nếu phát hiện sai lệch hoặc thiếu thông tin, đơn vị chủ trì có quyền yêu cầu đối tượng điều tra chỉnh sửa, bổ sung hoặc giải trình.
Tình huống giả định
Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước kiểm tra số liệu sai lệch do báo cáo gấp
-
Phát hiện bất thường trong báo cáo
Tháng 7/2025, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP. Đà Nẵng rà soát số liệu do Công ty TNHH Dịch vụ Thịnh An cung cấp trong cuộc điều tra tiền tệ – tín dụng. Hệ thống phát hiện chênh lệch 15 tỷ đồng giữa báo cáo của doanh nghiệp và số liệu thu thập từ ngân hàng. -
Thực hiện trách nhiệm kiểm tra
Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước gửi văn bản yêu cầu Công ty Thịnh An giải trình, đồng thời cử cán bộ đến làm việc trực tiếp. -
Kết quả kiểm tra và điều chỉnh
Qua kiểm tra, công ty xác nhận sai sót do bộ phận kế toán nhập nhầm dòng tiền từ khoản tạm ứng của khách hàng. Công ty gửi văn bản đính chính và bảng số liệu điều chỉnh lại đúng trong vòng 3 ngày sau.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Đối tượng điều tra thống kê trong lĩnh vực tiền tệ – ngân hàng bao gồm các tổ chức, cá nhân được Ngân hàng Nhà nước lựa chọn. Những đơn vị này có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, đúng hạn. Đồng thời, đơn vị chủ trì điều tra có trách nhiệm kiểm tra tính chính xác của các thông tin này để đảm bảo độ tin cậy cho số liệu thống kê phục vụ hoạch định chính sách vĩ mô.
