Quốc ca là biểu tượng thiêng liêng thể hiện lòng tự hào và tinh thần dân tộc của mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc xúc phạm Quốc ca không chỉ gây tổn thương đến danh dự quốc gia mà còn có thể bị xử lý hình sự tùy theo mức độ vi phạm.
1. Xúc phạm Quốc ca bị xử lý như thế nào theo quy định pháp luật?
Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 351. Tội xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca
Người nào cố ý xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Theo quy định trên, người có hành vi cố ý xúc phạm Quốc ca, ví dụ như chế giễu, xuyên tạc lời hát, làm sai lệch giai điệu, cắt ghép, phát Quốc ca trong ngữ cảnh phản cảm hoặc mang tính bôi nhọ, đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tùy vào tính chất, mức độ và hậu quả gây ra, người phạm tội có thể bị xử lý bằng hình thức cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù có thời hạn. Đây là tội phạm thuộc nhóm xâm phạm an ninh quốc gia, bởi Quốc ca là biểu tượng đại diện cho sự tôn nghiêm, độc lập và chủ quyền của đất nước. Việc xử lý nghiêm minh hành vi xúc phạm Quốc ca không chỉ nhằm răn đe mà còn giữ gìn giá trị truyền thống, tinh thần đoàn kết toàn dân tộc.
Tình huống giả định
Ngày 1/9/2024, Nguyễn Văn Tùng (26 tuổi, trú tại quận Long Biên, Hà Nội) đã tự sản xuất một đoạn video châm biếm, trong đó chèn ghép lời bài Quốc ca với hình ảnh phản cảm, âm nhạc biến tấu theo hướng giễu cợt và sau đó đăng tải lên mạng xã hội với mục đích “gây cười”. Video lập tức lan truyền với hàng trăm nghìn lượt xem, gây phẫn nộ trong cộng đồng mạng và dư luận xã hội.
Ngay sau đó, cơ quan chức năng vào cuộc và xác định hành vi của Tùng là xúc phạm nghiêm trọng biểu tượng Quốc gia. Cơ quan điều tra Công an TP. Hà Nội đã khởi tố vụ án theo Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015. Với hành vi cố ý xúc phạm Quốc ca, Nguyễn Văn Tùng có thể đối mặt mức hình phạt từ cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm tùy theo kết quả điều tra.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người xúc phạm Quốc ca sau khi đầu thú có được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không?
Khoản 1 và Khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi điểm a, b khoản 6 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định như sau:
Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
...r) Người phạm tội tự thú;
...
2. Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
...
Theo quy định trên, việc người phạm tội chủ động ra đầu thú sau khi có hành vi phạm pháp là một trong những tình tiết giảm nhẹ có thể được Tòa án xem xét khi quyết định hình phạt. Tòa án có thể đánh giá mức độ ăn năn hối lỗi, thiện chí hợp tác và thái độ thành khẩn của người phạm tội để từ đó đưa ra hình phạt nhẹ hơn trong khung hình phạt được áp dụng.
Tuy nhiên, việc đầu thú không đồng nghĩa với việc được miễn trách nhiệm hình sự. Mức giảm nhẹ đến đâu sẽ phụ thuộc vào đánh giá của Tòa án về hoàn cảnh, tính chất, hậu quả của hành vi cũng như các yếu tố liên quan khác như nhân thân, hành vi sau phạm tội, sự phối hợp với cơ quan điều tra...
Tình huống giả định
Nguyễn Minh Thắng, sinh năm 2000, sống tại TP. Huế, đã đăng tải một đoạn clip ngắn trên nền tảng mạng xã hội với phần nền nhạc bị xuyên tạc lời Quốc ca theo hướng nhạo báng, hài hước. Sau khi bị cộng đồng mạng phản ứng dữ dội và có dấu hiệu bị cơ quan chức năng truy vết, Thắng đã chủ động đến Công an phường Xuân Phú trình diện, nhận sai và giao nộp toàn bộ thiết bị có liên quan.
Quá trình điều tra xác định hành vi của Thắng có dấu hiệu của tội xúc phạm Quốc ca theo Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015. Tuy nhiên, do Thắng là người phạm tội lần đầu, có thái độ hợp tác, tự nguyện đến trình báo và ăn năn hối lỗi, nên cơ quan điều tra đề xuất áp dụng tình tiết giảm nhẹ theo Khoản 1 Điều 51. Tòa án sau đó xem xét và ghi nhận tình tiết này trong bản án, quyết định áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ thay vì hình phạt tù giam.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi xúc phạm Quốc ca là hành vi vi phạm nghiêm trọng, có thể bị xử lý hình sự với mức phạt tù lên tới 03 năm. Trong trường hợp người vi phạm sau đó chủ động đầu thú, hành vi này có thể được xem xét là tình tiết giảm nhẹ nếu được Tòa án chấp nhận. Việc xử lý đúng mức đối với hành vi xúc phạm biểu tượng quốc gia là cần thiết để gìn giữ lòng tự tôn dân tộc và sự tôn nghiêm của Nhà nước.
