Triển lãm là một hình thức phổ biến để đưa các giá trị văn hóa, nghệ thuật, khoa học đến gần hơn với công chúng thông qua việc trưng bày tác phẩm hoặc tài liệu. Pháp luật hiện hành quy định rõ ràng khái niệm và đặc điểm của hoạt động triển lãm, đồng thời phân biệt các trường hợp cần hoặc không cần xin phép. Trong đó, nếu tổ chức triển lãm thuộc diện bắt buộc phải xin phép mà không thực hiện thủ tục này thì chủ thể tổ chức bị coi là vi phạm pháp luật.
1. Triển lãm là gì?
Khoản 1 Điều 3 Nghị định 23/2019/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:1. Triển lãm là việc tổ chức trưng bày tác phẩm, hiện vật, tài liệu tập trung trong một thời gian, tại một không gian nhất định theo các hình thức khác nhau, bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau nhằm mục đích giới thiệu, công bố, phổ biến trong xã hội, cộng đồng.
...
Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 23/2019/NĐ-CP, triển lãm được hiểu là việc tổ chức trưng bày tác phẩm, hiện vật, tài liệu một cách tập trung trong một thời gian và tại một không gian nhất định. Việc trưng bày này có thể được thực hiện theo nhiều hình thức khác nhau và bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau, miễn là nhằm mục đích giới thiệu, công bố hoặc phổ biến rộng rãi trong xã hội, cộng đồng. Tùy theo mục đích, nội dung và chủ thể tổ chức, triển lãm có thể mang tính chất văn hóa, nghệ thuật, lịch sử, khoa học hoặc thương mại. Các hoạt động triển lãm thường gắn với việc phục vụ lợi ích công cộng, thúc đẩy giao lưu, quảng bá giá trị sáng tạo hoặc lan tỏa thông tin đến công chúng một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các phương tiện kỹ thuật số hoặc truyền thống.
Tình huống giả định
- Tháng 9/2025 – Trung tâm Văn hóa Quận 1 lên kế hoạch tổ chức triển lãm
Chương trình “Sài Gòn xưa và nay” được xây dựng với mục tiêu phổ biến thông tin văn hóa – lịch sử đến cộng đồng. - Tháng 10/2025 – Trung tâm Văn hóa Quận 1 khai mạc triển lãm tại Nhà thiếu nhi TP.HCM
Hàng trăm ảnh, tư liệu và hiện vật về đô thị Sài Gòn được trưng bày theo chủ đề, có thuyết minh và thiết bị trình chiếu hỗ trợ. - Tháng 10/2025 – Trung tâm Văn hóa Quận 1 mở cửa triển lãm phục vụ cộng đồng
Triển lãm diễn ra trong 10 ngày, không thu phí, thu hút đông đảo người dân, học sinh, sinh viên đến tham quan và tìm hiểu. - Tháng 10/2025 – Trung tâm Văn hóa Quận 1 được xác định hoạt động triển lãm hợp pháp
Căn cứ khoản 1 Điều 3 Nghị định 23/2019/NĐ-CP, hoạt động trưng bày của trung tâm đáp ứng đầy đủ điều kiện của một cuộc triển lãm đúng nghĩa.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Tổ chức triển lãm tranh nhưng chưa xin phép có vi phạm pháp luật không?
Điều 10 Nghị định 23/2019/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 10. Các triển lãm phải xin cấp Giấy phép
1. Triển lãm do tổ chức, cá nhân tại Việt Nam đưa ra nước ngoài.2. Triển lãm do tổ chức quốc tế, tổ chức, cá nhân nước ngoài tổ chức tại Việt Nam.
Theo quy định tại Điều 10 Nghị định 23/2019/NĐ-CP, một số loại hình triển lãm bắt buộc phải xin cấp Giấy phép trước khi tổ chức. Cụ thể, nếu triển lãm do tổ chức, cá nhân tại Việt Nam đưa ra nước ngoài hoặc do tổ chức quốc tế, tổ chức, cá nhân nước ngoài tổ chức tại Việt Nam, thì phải thực hiện thủ tục xin phép theo đúng quy định pháp luật. Việc chưa xin phép mà vẫn tiến hành tổ chức triển lãm trong các trường hợp trên là hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, có thể bị xử lý bằng các biện pháp như đình chỉ hoạt động triển lãm, xử phạt tiền hoặc thu hồi hiện vật, tài liệu trưng bày.
Tình huống giả định
- Tháng 5/2025 – Nhóm nghệ sĩ Việt Nam chuẩn bị triển lãm tại Pháp
Nhóm lên kế hoạch tổ chức chương trình “Nét màu quê hương” nhưng không thực hiện thủ tục xin phép triển lãm ra nước ngoài. - Tháng 6/2025 – Nhóm nghệ sĩ Việt Nam khai mạc triển lãm tại Pháp
Hơn 50 bức tranh sơn dầu của các họa sĩ trẻ được trưng bày tại Paris, sự kiện được truyền thông trong nước đưa tin. - Tháng 7/2025 – Nhóm nghệ sĩ Việt Nam bị phát hiện vi phạm thủ tục
Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM kiểm tra và xác định nhóm tổ chức đã không xin phép theo Điều 10 Nghị định 23/2019/NĐ-CP. - Tháng 7/2025 – Nhóm nghệ sĩ Việt Nam bị xử phạt và yêu cầu báo cáo
Nhóm bị xử phạt hành chính, buộc cam kết không tái phạm và nộp báo cáo chi tiết về chương trình đã thực hiện tại Pháp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Tổ chức triển lãm tranh là hoạt động mang ý nghĩa văn hóa – xã hội, nhưng đồng thời cũng phải tuân thủ các yêu cầu pháp lý cụ thể. Với những trường hợp thuộc diện phải xin phép theo pháp luật hiện hành, việc không thực hiện thủ tục này bị coi là hành vi vi phạm pháp luật.
