Việc tiết lộ giới tính thai nhi từ sớm không chỉ gây áp lực tâm lý cho phụ nữ mang thai mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến lựa chọn giới tính thai nhi, một hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Trên thực tế, nhiều buổi công khai giới tính thai nhi vẫn được tổ chức dưới dạng tiệc tùng, video thông báo hoặc chia sẻ trên mạng xã hội. Mặc dù hình thức này chưa bị cấm cụ thể, nhưng hành vi chẩn đoán, tiết lộ giới tính thai nhi thông qua siêu âm, xét nghiệm hoặc bất kỳ phương pháp nào nếu nhằm mục đích lựa chọn giới tính đều bị xử lý theo quy định pháp luật hiện hành.
1. Tổ chức các buổi công khai giới tính thai nhi có bị cấm không?
Điều 10 Nghị định 104/2003/NĐ-CP quy định:
Điều 10. Nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, bao gồm:
1. Tuyên truyền, phổ biến phương pháp tạo giới tính thai nhi dưới các hình thức: tổ chức nói chuyện, viết, dịch, nhân bản các loại sách, báo, tài liệu, tranh, ảnh, ghi hình, ghi âm; tàng trữ, lưu truyền tài liệu, phương tiện và các hình thức tuyên truyền, phổ biến khác về phương pháp tạo giới tính thai nhi.
2. Chẩn đoán để lựa chọn giới tính thai nhi bằng các biện pháp: xác định qua triệu chứng, bắt mạch; xét nghiệm máu, gen, nước ối, tế bào; siêu âm, ....
3. Loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính bằng các biện pháp phá thai, cung cấp, sử dụng các loại hóa chất, thuốc và các biện pháp khác.
Hiện nay, pháp luật chưa có quy định cụ thể nào cấm việc tổ chức các buổi công khai giới tính thai nhi như tiệc tiết lộ giới tính, thông báo qua mạng xã hội, hoặc chia sẻ riêng trong gia đình. Tuy nhiên, điều cần lưu ý là quá trình để có được thông tin giới tính thai nhi phải tuân thủ pháp luật, đặc biệt là quy định nghiêm cấm chẩn đoán và tiết lộ giới tính với mục đích lựa chọn giới tính.
Nói cách khác, việc tổ chức buổi công khai giới tính thai nhi sẽ không vi phạm pháp luật nếu không có yếu tố lựa chọn giới tính, không mang tính cổ xúy phân biệt giới, và thông tin giới tính không đến từ hành vi chẩn đoán bị cấm như siêu âm, xét nghiệm máu, nước ối để lựa chọn giữ lại hay phá bỏ thai nhi.
Ngược lại, nếu cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng hình thức công khai này để gián tiếp khuyến khích lựa chọn giới tính thai nhi thì vẫn có thể bị xử lý theo pháp luật, dù không tổ chức công khai.
Tình huống giả định:
Tổ chức tiệc tiết lộ giới tính thai nhi và bị thanh tra vì nghi ngờ lựa chọn giới tính
-
Tổ chức tiệc tiết lộ giới tính thai nhi rầm rộ trên mạng xã hội
Tháng 6/2025, vợ chồng anh Nguyễn Minh Khoa và chị Phạm Ngọc Ánh, cư trú tại phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, tổ chức một buổi tiệc tiết lộ giới tính thai nhi tại nhà hàng lớn. Video buổi tiệc được phát trực tiếp trên mạng xã hội, với hình ảnh quả bóng phát nổ bay ra giấy màu xanh kèm dòng chữ “Là con trai!”. Buổi tiệc thu hút hàng nghìn lượt xem, nhiều bình luận chúc mừng kèm theo phát ngôn mang tính phân biệt như “có nếp có tẻ rồi là đủ”, “phải có con trai mới yên tâm”. -
Thông tin bị cộng đồng mạng phản ánh
Một số người theo dõi đã phản ánh buổi livestream lên Hội Kế hoạch hóa gia đình tỉnh vì nghi ngờ vợ chồng anh Khoa đã biết giới tính thai nhi từ trước qua siêu âm và cố tình tổ chức buổi công khai nhằm cổ súy cho tư tưởng lựa chọn giới tính con. Đặc biệt, trên video có đoạn chị Ánh chia sẻ rằng “bác sĩ hẹn tuần này mới công bố nhưng vợ chồng mình xin được biết sớm để làm buổi lễ”. -
Đoàn kiểm tra vào cuộc xác minh
Sau khi nhận phản ánh, Sở Y tế tỉnh Hưng Yên phối hợp cùng Chi cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình tiến hành xác minh. Qua kiểm tra lịch sử khám thai và nội dung chia sẻ, đoàn xác định chưa đủ cơ sở kết luận vợ chồng anh Khoa vi phạm. Tuy nhiên, cơ sở khám thai tư nhân nơi chị Ánh siêu âm đã bị lập biên bản vì có dấu hiệu tiết lộ giới tính thai nhi qua siêu âm khi thai chưa đủ tuần và không có lý do y khoa chính đáng. Cơ sở này sau đó bị xử phạt theo quy định tại Nghị định 117/2020/NĐ-CP.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Cơ sở y tế tiết lộ giới tính thai nhi bị xử phạt ra sao?
Khoản 2 và khoản 3 Điều 98 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định:
Điều 98. Vi phạm các quy định về chẩn đoán, xác định giới tính thai nhi
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi bói toán để xác định giới tính thai nhi.
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi bắt mạch hoặc siêu âm hoặc xét nghiệm cho người đang mang thai để chẩn đoán và tiết lộ, cung cấp thông tin về giới tính thai nhi, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
3. Hình thức xử phạt bổ sung:
Tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động, chứng chỉ hành nghề trong thời hạn từ 01 tháng đến 03 tháng đối với hành vi quy định tại khoản 2 Điều này.
Việc tiết lộ giới tính thai nhi qua các biện pháp chuyên môn y tế là hành vi bị cấm, trừ những trường hợp được pháp luật cho phép (ví dụ, phục vụ cho mục đích điều trị y tế đặc biệt). Điều này xuất phát từ thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong nhiều năm qua, một phần do các cơ sở y tế lén lút tiết lộ giới tính thai nhi để người mang thai lựa chọn phá bỏ thai không mong muốn.
Theo đó, mọi hành vi siêu âm, xét nghiệm, bắt mạch… nhằm xác định và tiết lộ giới tính thai nhi, dù là tự nguyện từ phía bệnh nhân hay theo yêu cầu của gia đình, đều có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng nếu do cá nhân thực hiện, và gấp đôi nếu là tổ chức thực hiện.
Ngoài mức phạt tiền, cơ sở y tế hoặc cá nhân hành nghề còn có thể bị tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động hoặc chứng chỉ hành nghề từ 1 đến 3 tháng, tùy theo mức độ vi phạm và hậu quả gây ra.
Tình huống giả định:
Phòng khám tư bị xử phạt vì tiết lộ giới tính thai nhi khi siêu âm
-
Siêu âm thai tại cơ sở y tế tư nhân
Tháng 3/2025, chị Nguyễn Thị Hòa đang mang thai 15 tuần đến siêu âm tại một phòng khám tư ở phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh. Trong quá trình siêu âm, bác sĩ đã nói nhỏ với chị: “Có vẻ là con trai đấy nhé, nhưng đừng nói ra ngoài”. Sau đó, kết quả siêu âm cũng được ghi ký hiệu “XY” bên cạnh dòng mô tả thai nhi. -
Bị phát hiện qua phản ánh cộng đồng
Vài ngày sau, thông tin về vụ việc được một người thân trong gia đình chị Hòa chia sẻ lên mạng xã hội và thu hút sự chú ý. Một số người đã gửi phản ánh đến Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh vì nghi ngờ phòng khám có hành vi tiết lộ giới tính thai nhi trái phép, vi phạm chính sách dân số và bình đẳng giới. -
Xử phạt và đình chỉ hoạt động tạm thời
Sau khi tiến hành kiểm tra đột xuất, Thanh tra Sở Y tế xác định phòng khám có hành vi tiết lộ giới tính thai nhi thông qua siêu âm, vi phạm quy định tại Điều 98 Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Bác sĩ thực hiện siêu âm bị phạt 10 triệu đồng, đồng thời bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề trong thời hạn 01 tháng. Phòng khám cũng bị tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động 01 tháng do để xảy ra hành vi vi phạm trong phạm vi chuyên môn được cấp phép.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Mặc dù pháp luật hiện hành chưa cấm cụ thể việc tổ chức các buổi công khai giới tính thai nhi, nhưng lại nghiêm cấm mọi hành vi chẩn đoán và tiết lộ giới tính thai nhi với mục đích lựa chọn giới. Các cơ sở y tế nếu thực hiện siêu âm, xét nghiệm và cung cấp thông tin giới tính trái quy định sẽ bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng đối với cá nhân, hoặc gấp đôi nếu là tổ chức, đồng thời có thể bị tước quyền hoạt động trong thời gian nhất định.
