Tin tức thời sự thuần túy đưa tin không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả theo Luật Sở hữu trí tuệ, trừ trường hợp có yếu tố sáng tạo, bình luận hoặc phân tích riêng.
Trong lĩnh vực báo chí và truyền thông, khái niệm quyền tác giả được áp dụng rộng rãi để bảo vệ công sức sáng tạo của cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, không phải mọi nội dung đăng tải đều được pháp luật công nhận là tác phẩm được bảo hộ. Đối với tin tức thời sự thuần túy đưa tin, Luật Sở hữu trí tuệ đã có quy định không bảo hộ cho đối tượng này.
1. Quyền tác giả là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 4 và Điều 18 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
2. Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
...
Điều 18. Quyền tác giả
Quyền tác giả đối với tác phẩm quy định tại Luật này bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
Quyền tác giả được hiểu là tập hợp các quyền pháp lý gắn liền với tác phẩm nhằm bảo vệ thành quả sáng tạo của cá nhân, tổ chức. Quyền này bao gồm hai nhóm chính:
-
Quyền nhân thân: gắn với danh dự, tên tuổi, sự toàn vẹn của tác phẩm.
-
Quyền tài sản: cho phép tác giả hoặc chủ sở hữu khai thác, sử dụng và chuyển nhượng tác phẩm để thu lợi.
Pháp luật chỉ công nhận quyền tác giả khi tác phẩm mang tính sáng tạo và được thể hiện dưới hình thức nhất định. Vì vậy, những thông tin phổ biến hoặc dữ liệu khách quan không có dấu ấn sáng tạo riêng sẽ không được xem là đối tượng bảo hộ.
Tình huống giả định
- Bạn An tổng hợp số liệu từ nhiều báo cáo công khai
Sinh viên Trần An tổng hợp số liệu từ nhiều nguồn báo cáo công khai của Bộ Giáo dục để viết bài “Thống kê tỷ lệ tốt nghiệp năm 2023” và đăng trên trang cá nhân. - Một trang web khác sao chép nội dung bài viết bạn An
Một trang web học tập khác sao chép toàn bộ nội dung bài viết này. An yêu cầu gỡ bài và đòi quyền tác giả. - Bài viết của An không được bảo hộ
Cục Bản quyền tác giả xem xét và kết luận bài viết của An chỉ mang tính chất tổng hợp số liệu, không có yếu tố sáng tạo, phân tích hay bình luận riêng nên không được bảo hộ quyền tác giả. - Trang web không vi phạm bản quyền
Trang web sao chép không bị xử lý vi phạm, vì hành vi chia sẻ lại thông tin thống kê thuần túy không bị xem là xâm phạm quyền tác giả.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tin tức thời sự có được bảo hộ quyền tác giả không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 15. Các đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả
1. Tin tức thời sự thuần tuý đưa tin.
...
Tin tức thời sự thuần túy đưa tin là những thông tin khách quan về sự kiện, hiện tượng đang diễn ra, được công bố nhằm cung cấp dữ kiện cho công chúng mà không có yếu tố sáng tạo hoặc bình luận chủ quan của người viết. Ví dụ: các bản tin ngắn về thời tiết, giá vàng, tỷ giá, hay thông báo lịch họp báo đều mang tính thông tin thuần túy, không được xem là tác phẩm. Do không có yếu tố sáng tạo hay bình luận chủ quan vậy nên tin tức thời sự thuần tuý không được bảo hộ quyền tác giả.
Tình huống giả định
- Phóng viên Thảo viết bài báo tin tức thời sự
Phóng viên Lê Thảo viết bài “Hà Nội mưa lớn, giao thông ùn tắc kéo dài” gồm hai phần: phần đầu mô tả sự kiện, phần sau là nhận định nguyên nhân và đề xuất giải pháp. - Một trang web khác sao chép nội dung bài báo của chị Thảo
Vảo ngày 15/5/2025, một trang tin tức khác sao chép toàn bộ bài viết của chị Thảo mà không xin phép. - Cục Bản quyền xác định phần được bảo hộ
Cục Bản quyền xác định: phần thông tin về “mưa lớn, ùn tắc” là tin tức thời sự thuần túy nên không được bảo hộ; còn phần bình luận và đề xuất giải pháp là tác phẩm có tính sáng tạo, được bảo hộ quyền tác giả. - Trang web bị yêu cầu gỡ bỏ phần được bảo hộ
Trang tin sao chép bị yêu cầu gỡ bỏ phần nội dung bình luận và bồi thường thiệt hại cho phóng viên Lê Thảo.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Tin tức thời sự thuần túy đưa tin không phải là đối tượng bảo hộ quyền tác giả vì thiếu yếu tố sáng tạo. Tuy nhiên, nếu tin tức đó được trình bày, bình luận hoặc phân tích bằng cách thể hiện mang dấu ấn cá nhân, phần sáng tạo đó vẫn được bảo hộ theo quy định của pháp luật.
