Thế nào là mang thai hộ vì mục đích nhân đạo?

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là một chế định đặc biệt trong pháp luật hôn nhân và gia đình, thể hiện tinh thần nhân đạo và tiến bộ của xã hội hiện đại khi hỗ trợ những cặp vợ chồng không thể tự mang thai và sinh con. Pháp luật đã quy định cụ thể khái niệm mang thai hộ nhằm phân biệt rõ với hành vi mang thai hộ vì mục đích thương mại bị nghiêm cấm. Đồng thời, các điều kiện thực hiện mang thai hộ cũng được quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm tính tự nguyện, an toàn cho người mang thai và quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

1. Thế nào là mang thai hộ vì mục đích nhân đạo?

Khoản 22 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Điều 3. Giải thích từ ngữ

...

22. Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục đích thương mại giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con.

...

Quy định này thể hiện sự tiến bộ và nhân văn của pháp luật Việt Nam khi cho phép mang thai hộ trong phạm vi nhân đạo, nhằm bảo đảm quyền được làm cha, làm mẹ của những cặp vợ chồng hiếm muộn. Tuy nhiên, pháp luật cũng đặt ra giới hạn rõ ràng, nghiêm cấm mọi hình thức thương mại hóa việc mang thai hộ để tránh biến hành vi nhân đạo thành công cụ trục lợi. Việc mang thai hộ chỉ được thực hiện trong điều kiện y tế, pháp lý và tâm lý được kiểm soát chặt chẽ, nhằm bảo vệ quyền lợi của cả người mang thai và cặp vợ chồng được nhờ mang thai hộ.

Tình huống giả định

Nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo tại Bệnh viện Phụ sản – Nhi Đà Nẵng

• Xác nhận không thể mang thai tự nhiên
  Tháng 5/2025, vợ chồng anh Nguyễn Thành Phong và chị Lê Mỹ Linh (cư trú tại phường Hòa Cường Bắc, TP. Đà Nẵng) được Bệnh viện Phụ sản – Nhi Đà Nẵng xác nhận chị Linh không thể mang thai dù đã áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ sinh sản. Mong muốn có con chung, hai vợ chồng quyết định nhờ người thân trong gia đình mang thai hộ.

• Lựa chọn người mang thai hộ hợp pháp
  Chị Trần Thu Hằng, là chị họ ruột của chị Linh và đã có hai con, tự nguyện đồng ý mang thai hộ. Hồ sơ mang thai hộ được lập thành văn bản, có sự xác nhận của bệnh viện và sự đồng ý bằng văn bản của chồng chị Hằng. Quá trình thụ tinh trong ống nghiệm sử dụng noãn của chị Linh và tinh trùng của anh Phong được thực hiện đúng quy trình và quy định pháp luật.

• Kết quả và ý nghĩa pháp lý
  Tháng 2/2026, chị Hằng sinh bé gái khỏe mạnh. Theo xác nhận của cơ quan hộ tịch, vợ chồng anh Phong và chị Linh được ghi nhận là cha mẹ hợp pháp của đứa trẻ. Trường hợp này thể hiện rõ tính nhân văn của quy định về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn được thực hiện quyền làm cha mẹ một cách hợp pháp và chính đáng.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Điều kiện để được phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là gì?

Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Điều 95. Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các bên và được lập thành văn bản.

2. Vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản;

b) Vợ chồng đang không có con chung;

c) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.

3. Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ;

b) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;

c) Ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ;

d) Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng;

đ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.

4. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo không được trái với quy định của pháp luật về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

5. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Quy định này nhằm bảo đảm việc mang thai hộ diễn ra minh bạch, nhân đạo và không bị lợi dụng cho mục đích thương mại. Yêu cầu về mối quan hệ thân thích và tư vấn chuyên môn giúp giảm rủi ro về sức khỏe, tâm lý và tranh chấp pháp lý sau này. Đồng thời, việc giới hạn chỉ được mang thai hộ một lần thể hiện sự bảo vệ sức khỏe và nhân phẩm của người phụ nữ, đảm bảo đúng tinh thần nhân đạo của chế định này.

Tình huống giả định

Thỏa thuận mang thai hộ giữa hai gia đình

• Xác nhận không thể mang thai tự nhiên
  Tháng 4/2025, vợ chồng anh Nguyễn Văn Hòa và chị Lê Thị Minh (phường Hải Châu, TP. Đà Nẵng) được bệnh viện xác nhận chị Minh không thể mang thai dù đã áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản nhiều lần. Hai người mong muốn có con chung nên nhờ chị gái của anh Hòa là bà Nguyễn Thị Hạnh giúp mang thai hộ.

• Thực hiện thủ tục pháp lý và y tế
  Cả hai bên được bệnh viện sản khoa hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ: xác nhận y tế, tư vấn tâm lý và lập văn bản thỏa thuận mang thai hộ có công chứng. Bà Hạnh đã có hai con, đủ sức khỏe và được chồng đồng ý bằng văn bản. Hồ sơ được gửi đến bệnh viện đủ điều kiện thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để tiến hành cấy phôi.

• Kết quả thực hiện và ý nghĩa pháp lý
  Ca mang thai hộ diễn ra thành công, đứa trẻ được sinh ra an toàn và được khai sinh theo đúng quy định, ghi nhận cha mẹ hợp pháp là vợ chồng anh Hòa và chị Minh. Trường hợp này thể hiện việc mang thai hộ nhân đạo tuân thủ đúng pháp luật, đảm bảo tính tự nguyện, nhân văn và không có yếu tố thương mại.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là quy định mang tính nhân văn sâu sắc, giúp các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn có cơ hội thực hiện quyền làm cha, làm mẹ chính đáng. Tuy nhiên, chỉ những trường hợp đủ điều kiện y tế, pháp lý và quan hệ nhân thân mới được phép thực hiện. Hành vi mang thai hộ vì mục đích thương mại hoặc trái pháp luật sẽ bị xử lý nghiêm, nhằm ngăn chặn việc lợi dụng kỹ thuật sinh sản để trục lợi, bảo vệ đạo đức xã hội và quyền lợi của phụ nữ mang thai hộ.