Tác phẩm sân khấu được bảo hộ quyền tác giả nếu do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình, không sao chép từ tác phẩm khác theo quy định của pháp luật.
Tác phẩm sân khấu được xem là kết quả của quá trình sáng tạo nghệ thuật tổng hợp, bao gồm kịch bản, âm nhạc, diễn xuất và kỹ thuật dàn dựng. Theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ, loại hình tác phẩm này được bảo hộ quyền tác giả nhằm ghi nhận công sức sáng tạo của tác giả và bảo đảm quyền lợi chính đáng của các chủ thể tham gia sản xuất, biểu diễn.
1. Tác phẩm sân khấu có được bảo hộ quyền tác giả không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 và khoản 3 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 14. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả
1. Tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ bao gồm:
...
đ) Tác phẩm sân khấu;
...
3. Tác phẩm được bảo hộ quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này phải do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác.
...
Tác phẩm sân khấu được xem là một hình thức thể hiện sáng tạo mang tính tổng hợp cao bao gồm kịch bản, diễn xuất, âm thanh, ánh sáng và dàn dựng. Vì vậy, để đảm bảo được quyền và lợi ích cho những người sáng tạo nên tác phẩm sân khấu, pháp luật đã có quy định về việc bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm sân khấu. Điều kiện tiên quyết là tác phẩm được bảo hộ là phải mang tính sáng tạo độc lập, không sao chép hoặc cải biên trái phép từ tác phẩm khác.
Tình huống giả định
- Ông Long sáng tác vở kịch bằng ý tưởng sáng tạo của mình
Vào năm 2019, nhà biên kịch Nguyễn Hải Long đã tự mình lên ý tưởng sáng tác nên vở kịch Những mùa gió trở lại. - Vở kịch của ông Long được biểu diễn lần đầu
Năm 2020, vở kịch này được dàn dựng và biểu diễn lần đầu tại Nhà hát Tuổi Trẻ với sự chỉ đạo của ông Long. - Đoàn kịch Hải An sử dụng trái phép kịch bản của ông Long
Năm 2021, đoàn kịch Hải An đã sao chép kịch bản, dàn dựng và biểu diễn lại nhưng không xin phép tác giả là ông Long. - Ông Long khởi kiện đoàn kịch Hải An
Ông Long phát hiện và khởi kiện hành vi của đoàn kịch Hải An. Cơ quan chức năng đã xác định hành vi vi phạm quyền tác giả của đoàn kịch Hải An vì tác phẩm gốc đã được bảo hộ theo Luật Sở hữu trí tuệ 2005.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tổ chức đầu tư tài chính có quyền tác giả đối với tác phẩm sân khấu do tổ chức đầu tư không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 21, khoản 3 Điều 19 và Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 21. Quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh, tác phẩm sân khấu
...
2. Tổ chức, cá nhân đầu tư tài chính và cơ sở vật chất - kỹ thuật để sản xuất tác phẩm điện ảnh, tác phẩm sân khấu là chủ sở hữu các quyền quy định tại khoản 3 Điều 19 và Điều 20 của Luật này.
...
Điều 19. Quyền nhân thân
Quyền nhân thân bao gồm các quyền sau đây:
...
3. Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;
...
Điều 20. Quyền tài sản
1. Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:
a) Làm tác phẩm phái sinh;
b) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
c) Sao chép tác phẩm;
d) Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;
đ) Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;
e) Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.
2. Các quyền quy định tại khoản 1 Điều này do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện theo quy định của Luật này.
3. Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật này phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.
Trong tác phẩm sân khấu, tác giả là người trực tiếp sáng tạo phần nội dung nghệ thuật như kịch bản, âm nhạc, đạo diễn… nên họ là chủ sở hữu quyền nhân thân, bao gồm quyền đứng tên, đặt tên và bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm. Ngoài ra, tổ chức đầu tư là bên bỏ vốn, thiết bị và nhân lực để dàn dựng sẽ được công nhận là chủ sở hữu của một phần quyền nhân thân và toàn bộ quyền tài sản gồm quyền công bố, biểu diễn, phân phối và khai thác thương mại tác phẩm. Cách phân định này giúp tác giả được ghi nhận công lao sáng tạo, đồng thời nhà đầu tư được bảo vệ quyền lợi vật chất khi bỏ vốn sản xuất.
Tình huống giả định
- Công ty Sen Việt đầu tư dàn dựng vở kịch
Công ty Sen Việt Production đầu tư dàn dựng vở kịch Lửa trên phố cổ dựa trên kịch bản của nhà viết kịch Trần Quang Hòa. - Công ty Sen Việt có quyền tác giả với vở kịch
Vở kịch được công diễn và đạt doanh thu cao. Công ty Sen Việt giữ bản quyền công bố, khai thác và biểu diễn của vở kịch này. - Đơn vị nghệ thuật phải xin phép công ty Sen Việt để tái dựng vở kịch
Đơn vị nghệ thuật Hoa Sen có mong muốn tái dựng vở kịch này. Vì vậy đơn vị Hoa Sen phải xin phép và trả phí sử dụng quyền cho công ty Sen Việt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Tác phẩm sân khấu được bảo hộ quyền tác giả nếu do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình, không sao chép từ tác phẩm khác. Ngoài ra đối với tổ chức đầu tư tài chính cho tác phẩm sân khấu được hưởng quyền tài sản và quyền công bố theo pháp luật sở hữu trí tuệ hiện hành.
