Sử dụng đất không đúng mục đích là hành vi vi phạm pháp luật và nếu sau khi bị xử phạt vẫn không khắc phục thì Nhà nước sẽ thu hồi toàn bộ diện tích đất vi phạm.
Đất đai là tài nguyên đặc biệt thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý. Việc sử dụng đất phải tuân thủ đúng mục đích đã được cơ quan có thẩm quyền giao hoặc cho thuê để bảo đảm trật tự và hiệu quả sử dụng. Pháp luật cũng quy định rõ trách nhiệm khi người sử dụng đất tự ý chuyển mục đích, cũng như biện pháp xử lý nếu hành vi vi phạm không được khắc phục.
1. Sử dụng đất không đúng mục đích có vi phạm pháp luật không?
Khoản 1 Điều 5 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể:
Điều 5. Nguyên tắc sử dụng đất
1. Đúng mục đích sử dụng đất....
Mỗi thửa đất đều được Nhà nước xác định rõ mục đích sử dụng, như đất ở, đất nông nghiệp, đất trồng rừng hay đất sản xuất. Khi người sử dụng tự ý chuyển sang mục đích khác mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép, hành vi đó được xem là vi phạm quy định về sử dụng đất. Việc sử dụng đất phải tuân theo đúng mục đích đã được ghi trong quyết định giao đất, cho thuê đất hoặc giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Tình huống giả định
- Ông Minh được giao đất trồng rừng sản xuất
Ông Trần Văn Minh được Nhà nước giao 3 héc ta đất tại xã Lộc Thủy để trồng rừng keo theo dự án phát triển lâm nghiệp. - Ông Minh tự ý chuyển đất sang làm xưởng gỗ
Sau hai năm, ông Minh dựng nhà xưởng cưa xẻ gỗ trên toàn bộ diện tích đất, không còn trồng rừng theo mục đích được giao. - Cơ quan chức năng phát hiện vi phạm
Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện kiểm tra, lập biên bản xác định ông Minh đã sử dụng đất sai mục đích, vi phạm quy định pháp luật về đất đai. - Ông Minh bị xử phạt và buộc khôi phục hiện trạng
Ủy ban nhân dân huyện ra quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu ông Minh tháo dỡ công trình, phục hồi lại diện tích đất trồng rừng đúng quy định.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Sử dụng đất không đúng mục đích có bị thu hồi đất không?
Khoản 1 Điều 81 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể:
Điều 81. Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai
1. Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
...
Khi người sử dụng đất tự ý dùng đất sai với mục đích được giao, cho thuê hoặc công nhận quyền sử dụng, cơ quan chức năng có thể xử phạt hành chính. Nếu sau khi bị xử phạt mà vẫn không khắc phục và tiếp tục sử dụng sai mục đích, Nhà nước sẽ thu hồi diện tích đất đó. Quy định này bảo đảm đất được sử dụng đúng với kế hoạch và mục đích đã được xác định ban đầu.
Tình huống giả định
- Ông Hậu được giao đất trồng cây lâu năm
Ông Nguyễn Văn Hậu được Nhà nước giao 2 héc ta đất tại xã Tân Lập để trồng cà phê và hồ tiêu theo quy hoạch nông nghiệp của địa phương. - Ông Hậu tự ý xây nhà trọ trên đất nông nghiệp
Sau vài năm, ông Hậu xây dãy phòng trọ cho thuê trên diện tích đất được giao, không còn sử dụng cho mục đích trồng cây lâu năm. - Cơ quan chức năng lập biên bản xử phạt
Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện kiểm tra, xác định hành vi sử dụng đất sai mục đích và ra quyết định xử phạt hành chính, yêu cầu khôi phục lại hiện trạng đất. - Nhà nước tiến hành thu hồi đất
Hết thời hạn khắc phục, ông Hậu vẫn không tháo dỡ công trình và tiếp tục cho thuê trọ, nên Nhà nước ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đất vi phạm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Người sử dụng đất phải dùng đúng với mục đích đã được giao, cho thuê hoặc công nhận trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nếu tự ý thay đổi mục đích sử dụng khi chưa được phép, hành vi này bị xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính. Trường hợp cố tình không khắc phục, Nhà nước sẽ thu hồi đất để bảo đảm sử dụng đúng quy hoạch và kế hoạch đã được phê duyệt.
