Người được đặc xá có quyền tái hòa nhập, được cấp giấy chứng nhận và hỗ trợ việc làm, nhưng phải tuân thủ pháp luật và thực hiện nghĩa vụ đã cam kết.
Đặc xá thể hiện chính sách nhân đạo, khoan hồng đặc biệt của Nhà nước Việt Nam, giúp người bị kết án có cơ hội trở lại với cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, người được đặc xá không chỉ được hưởng quyền lợi mà còn phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ để chứng minh sự cải tạo tốt và tôn trọng pháp luật.
1. Đặc xá là gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Luật Đặc xá 2018 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
1. Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.
...
Đặc xá là một chính sách nhân đạo của Nhà nước, thể hiện sự khoan dung, tạo cơ hội cho người bị kết án sớm tái hòa nhập cộng đồng nếu họ có quá trình cải tạo tốt, ăn năn hối cải. Người được đặc xá sẽ được cấp Giấy chứng nhận đặc xá và được xem là đã chấp hành xong án phạt tù, trừ trường hợp vẫn còn nghĩa vụ dân sự hoặc bồi thường.
Tình huống giả định
-
Quyết định đặc xá
Ngày 30/8/2025, Chủ tịch nước công bố quyết định đặc xá nhân dịp Quốc khánh 2/9. Trong danh sách có ông Nguyễn Văn Hậu, phạm nhân tại Trại giam Xuân Lộc (Đồng Nai), do cải tạo tốt và chấp hành nghiêm kỷ luật. -
Thực hiện đặc xá
Ông Hậu được cấp Giấy chứng nhận đặc xá, bàn giao về địa phương là phường Nhiêu Lộc, TP. Hồ Chí Minh để tiếp tục sinh hoạt. -
Kết quả
Chính quyền địa phương hỗ trợ ông Hậu tái hòa nhập cộng đồng, giới thiệu việc làm và hướng dẫn đăng ký cư trú theo quy định.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Quyền và nghĩa vụ của người được đặc xá
Căn cứ theo Điều 20 Luật Đặc xá 2018 quy định:
Điều 20. Quyền và nghĩa vụ của người được đặc xá
1. Người được đặc xá có quyền sau đây:
a) Được cấp Giấy chứng nhận đặc xá;
b) Được chính quyền địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan giúp đỡ để hòa nhập với gia đình và cộng đồng, tạo điều kiện về việc làm, ổn định cuộc sống;
c) Được hưởng các quyền khác như người đã chấp hành xong án phạt tù theo quy định của pháp luật.
2. Người được đặc xá có nghĩa vụ sau đây:
a) Xuất trình Giấy chứng nhận đặc xá với Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc tổ chức, đơn vị quân đội nơi người đó về cư trú hoặc làm việc;
b) Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ đã cam kết;
c) Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.
3. Người được đặc xá là người nước ngoài có các quyền quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này, phải thực hiện các nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 2 Điều này.
Những quyền và nghĩa vụ này giúp bảo đảm người được đặc xá tái hòa nhập xã hội thuận lợi nhưng vẫn chịu sự giám sát pháp luật. Việc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thể hiện ý thức phục thiện và tuân thủ pháp luật, góp phần ổn định trật tự xã hội và giảm nguy cơ tái phạm.
Tình huống giả định
-
Trình diện tại địa phương
Ngày 10/9/2025, ông Nguyễn Ngọc Nghĩa, người được đặc xá, trở về cư trú tại phường Bảy Hiền, TP. Hồ Chí Minh. Bà mang theo Giấy chứng nhận đặc xá và trình diện với Ủy ban nhân dân phường. -
Hỗ trợ tái hòa nhập
Cán bộ tư pháp hướng dẫn ông Nghĩa đăng ký tạm trú, phối hợp Trung tâm Dịch vụ việc làm TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ tìm công việc phù hợp. -
Kết quả
Ông Nghĩa nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, hoàn thành nghĩa vụ dân sự còn lại, được cộng đồng đón nhận và hỗ trợ ổn định cuộc sống.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết luận
Người được đặc xá không chỉ được hưởng quyền khoan hồng của Nhà nước mà còn phải thể hiện ý thức trách nhiệm, chấp hành pháp luật và cam kết hòa nhập xã hội. Việc đặc xá vừa thể hiện nhân đạo của Nhà nước, vừa khẳng định nguyên tắc pháp quyền và công bằng xã hội.
