Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nổi tiếng được xác lập khi nào?

Trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu nổi tiếng phản ánh uy tín, chất lượng và sức ảnh hưởng của doanh nghiệp trên thị trường. Pháp luật đã quy định rõ việc xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nổi tiếng không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký. Đồng thời, các tiêu chí đánh giá mức độ nổi tiếng của nhãn hiệu cũng được quy định cụ thể, nhằm bảo đảm sự minh bạch và công bằng trong việc công nhận và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

1. Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nổi tiếng được xác lập khi nào?

Điểm a khoản 3 Điều 3 Luật Sở hữu trí tuệ 2022 quy định như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 6. Căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ

...

3. Quyền sở hữu công nghiệp được xác lập như sau:

a) Quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật này hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; đối với nhãn hiệu nổi tiếng, quyền sở hữu được xác lập trên cơ sở sử dụng, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký;

...

Việc xác lập quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng không chỉ thể hiện nguyên tắc ưu tiên thực tế sử dụng, mà còn giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng của chủ sở hữu đã đầu tư và xây dựng uy tín thương hiệu lâu dài. Khi một nhãn hiệu đã trở nên phổ biến rộng rãi trong nhận thức của người tiêu dùng, dù chưa đăng ký bảo hộ, pháp luật vẫn công nhận quyền sở hữu nhằm ngăn chặn hành vi chiếm đoạt hoặc lợi dụng uy tín thương hiệu.
Đây là điểm đặc thù giúp cân bằng giữa bảo hộ pháp lý và thực tiễn thương mại, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp nâng cao chất lượng và độ nhận diện thương hiệu.

Tình huống giả định

Công nhận quyền sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng “Hoa Sen” tại Việt Nam

• Quá trình sử dụng và lan tỏa thương hiệu
  Từ năm 2010, Tập đoàn Hoa Sen bắt đầu sản xuất và phân phối tôn thép trên toàn quốc. Nhờ chiến lược marketing hiệu quả, sản phẩm “Hoa Sen” nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, được người tiêu dùng biết đến rộng rãi và xuất hiện thường xuyên trên các phương tiện truyền thông.

• Phát sinh tranh chấp về quyền sở hữu nhãn hiệu
  Năm 2025, một công ty tư nhân tại TP. Hồ Chí Minh nộp đơn đăng ký nhãn hiệu “Hoa Sen Việt” cho sản phẩm tôn lợp, gây nhầm lẫn với thương hiệu “Hoa Sen” đã có uy tín. Tập đoàn Hoa Sen gửi đơn phản đối đến Cục Sở hữu trí tuệ, yêu cầu không cấp văn bằng bảo hộ cho nhãn hiệu mới này vì xâm phạm quyền của nhãn hiệu nổi tiếng.

• Kết quả xử lý
  Sau khi xem xét các yếu tố về phạm vi nhận biết, doanh số, thời gian sử dụng và uy tín thương hiệu, Cục Sở hữu trí tuệ kết luận “Hoa Sen” là nhãn hiệu nổi tiếng theo Điều 75 Luật Sở hữu trí tuệ 2022. Đơn đăng ký của công ty tại TP. Hồ Chí Minh bị từ chối, và quyền sở hữu đối với nhãn hiệu “Hoa Sen” được xác lập trên cơ sở sử dụng thực tế, dù không có thủ tục đăng ký ban đầu.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Những tiêu chí để đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng là gì?

Điều 75 Luật Sở hữu trí tuệ 2022 quy định như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 75. Tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng

Các tiêu chí sau đây được xem xét khi đánh giá một nhãn hiệu là nổi tiếng:

1. Số lượng người tiêu dùng liên quan đã biết đến nhãn hiệu thông qua việc mua bán, sử dụng hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu hoặc thông qua quảng cáo;

2. Phạm vi lãnh thổ mà hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu đã được lưu hành;

3. Doanh số từ việc bán hàng hoá hoặc cung cấp dịch vụ mang nhãn hiệu hoặc số lượng hàng hoá đã được bán ra, lượng dịch vụ đã được cung cấp;

4. Thời gian sử dụng liên tục nhãn hiệu;

5. Uy tín rộng rãi của hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu;

6. Số lượng quốc gia bảo hộ nhãn hiệu;

7. Số lượng quốc gia công nhận nhãn hiệu là nổi tiếng;

8. Giá chuyển nhượng, giá chuyển giao quyền sử dụng, giá trị góp vốn đầu tư của nhãn hiệu.

Các tiêu chí này phản ánh sức ảnh hưởng và giá trị thương mại thực tế của nhãn hiệu trên thị trường. Một nhãn hiệu nổi tiếng không chỉ được biết đến rộng rãi mà còn phải duy trì uy tín, độ tin cậy và sự gắn bó lâu dài với người tiêu dùng. Việc công nhận nhãn hiệu nổi tiếng giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu, ngăn chặn hành vi lợi dụng hoặc gây nhầm lẫn, đồng thời thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động thương mại.

Tình huống giả định

Công nhận nhãn hiệu “Highlands Coffee” là nhãn hiệu nổi tiếng tại Việt Nam

• Quá trình phát triển và phổ biến thương hiệu
  Từ năm 2002, chuỗi quán cà phê Highlands Coffee liên tục mở rộng hoạt động tại các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng và Cần Thơ. Nhờ chiến lược kinh doanh hiệu quả, thương hiệu này đã trở nên quen thuộc với người tiêu dùng trong nước và du khách quốc tế, đồng thời được quảng bá mạnh mẽ qua các phương tiện truyền thông.

• Phát sinh yêu cầu xác định nhãn hiệu nổi tiếng
  Năm 2025, Công ty TNHH Highlands Việt Nam nộp hồ sơ yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ công nhận “Highlands Coffee” là nhãn hiệu nổi tiếng, nhằm tăng cường bảo vệ trước tình trạng nhiều cửa hàng nhỏ lẻ sử dụng tên “Highlands” gây nhầm lẫn cho khách hàng.

• Kết quả thẩm định và công nhận
  Sau khi xem xét các yếu tố như mức độ nhận biết, phạm vi kinh doanh toàn quốc, doanh thu cao, thời gian sử dụng hơn 20 năm và uy tín thương hiệu ổn định, Cục Sở hữu trí tuệ kết luận “Highlands Coffee” đáp ứng đầy đủ tiêu chí của nhãn hiệu nổi tiếng theo Điều 75 Luật Sở hữu trí tuệ 2022. Nhờ đó, thương hiệu được bảo hộ rộng hơn, ngăn chặn hiệu quả hành vi xâm phạm và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Quy định về nhãn hiệu nổi tiếng thể hiện vai trò quan trọng của pháp luật trong việc bảo vệ uy tín và giá trị thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường. Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nổi tiếng được xác lập dựa trên quá trình sử dụng thực tế, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký, nhằm bảo đảm quyền lợi cho chủ thể đã đầu tư và phát triển thương hiệu lâu dài. Việc đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng dựa trên các tiêu chí cụ thể như phạm vi sử dụng, uy tín, doanh số và mức độ nhận biết của người tiêu dùng, giúp cơ quan có thẩm quyền xác định chính xác giá trị và phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu.