Trong lĩnh vực tài chính - chứng khoán, quỹ đầu tư là một công cụ phổ biến giúp nhà đầu tư gián tiếp tham gia thị trường mà không cần tự mình đưa ra các quyết định cụ thể. Trong đó, quỹ đầu tư chứng khoán được hình thành từ nguồn vốn góp của nhà đầu tư để tìm kiếm lợi nhuận thông qua các hoạt động đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu hoặc tài sản khác. Pháp luật hiện hành đã có quy định rõ ràng về khái niệm cũng như phân loại các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán.
Quỹ đầu tư chứng khoán được hiểu như thế nào theo Luật Chứng khoán?
Khoản 37 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định như sau:
Điều 4. Giải thích từ ngữ
...
37. Quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hằng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ.
...
Quỹ đầu tư chứng khoán hoạt động dựa trên nguyên tắc tập trung vốn của nhiều nhà đầu tư và ủy thác cho tổ chức quản lý quỹ chuyên nghiệp đầu tư theo chiến lược đã định. Đây là hình thức đầu tư gián tiếp giúp nhà đầu tư cá nhân hoặc tổ chức tiếp cận thị trường chứng khoán một cách an toàn, chuyên nghiệp và tiết kiệm thời gian. Quan trọng là nhà đầu tư không trực tiếp quyết định danh mục hay thời điểm giao dịch, mà việc đó do công ty quản lý quỹ thực hiện theo quy chế đầu tư của quỹ.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Phúc, một nhân viên văn phòng tại TP.HCM có khoản tiết kiệm 200 triệu đồng và muốn đầu tư vào chứng khoán nhưng không có nhiều kinh nghiệm. Sau khi được tư vấn, anh quyết định góp vốn vào một quỹ đầu tư chứng khoán do công ty quản lý quỹ ABC điều hành. Quỹ này chuyên đầu tư vào cổ phiếu các doanh nghiệp niêm yết có nền tảng tài chính vững mạnh. Trong suốt quá trình tham gia, anh Phúc không cần tự theo dõi thị trường hay ra quyết định mua bán cổ phiếu mà toàn bộ việc này được đội ngũ quản lý quỹ thực hiện theo chiến lược đầu tư đã công bố.
Hình thức này đúng với khái niệm quỹ đầu tư chứng khoán được quy định tại Điều 4 Luật Chứng khoán 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Quỹ đầu tư chứng khoán gồm những loại hình nào?
Khoản 1 và 2 Điều 99 Luật Chứng khoán 2019 quy định như sau:
Điều 99. Các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán
Quỹ đầu tư chứng khoán bao gồm quỹ đại chúng và quỹ thành viên.
Quỹ đại chúng bao gồm quỹ mở và quỹ đóng.
Theo quy định này, hệ thống quỹ đầu tư chứng khoán được phân loại dựa vào cách thức huy động vốn và cơ cấu nhà đầu tư tham gia. Quỹ đại chúng là loại hình phổ biến, thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng, thường hướng đến các nhà đầu tư cá nhân. Trong đó:
-
Quỹ mở cho phép nhà đầu tư mua – bán chứng chỉ quỹ trực tiếp với công ty quản lý quỹ vào bất kỳ thời điểm nào, theo giá trị tài sản ròng (NAV).
-
Quỹ đóng không cho phép nhà đầu tư rút vốn giữa chừng; chứng chỉ quỹ được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán như cổ phiếu.
Ngược lại, quỹ thành viên là loại hình đầu tư chuyên biệt, chỉ dành cho từ 2 đến 99 nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và không thực hiện chào bán ra công chúng. Loại quỹ này thường được sử dụng cho các chiến lược đầu tư dài hạn, có rủi ro và yêu cầu mức độ hiểu biết tài chính cao hơn.
Tình huống giả định
Công ty quản lý quỹ Tâm An triển khai hai quỹ đầu tư: Quỹ mở Tâm An Growth Fund và Quỹ thành viên Tâm An Private Fund. Quỹ Tâm An Growth Fund được chào bán công khai cho công chúng, với số lượng nhà đầu tư không giới hạn, cho phép mua – bán chứng chỉ quỹ hằng ngày theo NAV. Trong khi đó, Quỹ Tâm An Private Fund chỉ nhận vốn từ 30 nhà đầu tư chuyên nghiệp với mức đầu tư tối thiểu 1 tỷ đồng/người và không cho phép mua bán lại chứng chỉ trong suốt thời gian đầu tư.
Việc phân loại và vận hành như trên hoàn toàn đúng với quy định tại Điều 99 Luật Chứng khoán 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quỹ đầu tư chứng khoán là hình thức đầu tư gián tiếp phổ biến, giúp nhà đầu tư thu lợi từ thị trường chứng khoán mà không cần trực tiếp quản lý danh mục. Quỹ được chia thành hai loại là quỹ đại chúng (gồm quỹ mở và quỹ đóng) và quỹ thành viên, mỗi loại có cơ chế hoạt động và nhóm đối tượng phù hợp riêng. Quy định pháp luật hiện hành đã phân biệt rõ ràng các loại hình này nhằm đảm bảo minh bạch và hiệu quả đầu tư.
