Pháp nhân có thể làm người giám hộ nếu có tư cách pháp lý đầy đủ, hoạt động hợp pháp và đủ điều kiện chăm sóc, bảo vệ quyền lợi của người được giám hộ.
Trong pháp luật dân sự, giám hộ là cơ chế quan trọng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho những người chưa thành niên, mất năng lực hoặc gặp khó khăn trong nhận thức. Không chỉ cá nhân, mà pháp nhân cũng có thể được chỉ định làm người giám hộ nếu đáp ứng đủ điều kiện. Việc này giúp mở rộng phạm vi hỗ trợ, nhất là trong những trường hợp không có người thân thích đủ điều kiện.
1. Pháp nhân có được làm người giám hộ hay không?
Khoản 1 Điều 48 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:
Điều 48. Người giám hộ
1. Cá nhân, pháp nhân có đủ điều kiện quy định tại Bộ luật này được làm người giám hộ.
...
Pháp luật công nhận không chỉ cá nhân mà cả pháp nhân đều có thể được giao vai trò giám hộ. Việc này nhằm đảm bảo sự hỗ trợ cho người chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự trong trường hợp không có người thân thích phù hợp. Pháp nhân khi làm giám hộ phải tuân thủ nguyên tắc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ, đồng thời chịu sự giám sát của cơ quan nhà nước.
Tình huống giả định
-
Đề nghị giám hộ
Ngày 05/8/2025, một bé gái 13 tuổi trú tại tỉnh Ninh Bình mồ côi cha mẹ, không còn người thân thích trực hệ. UBND phường sau khi rà soát đã đề nghị Trung tâm Bảo trợ Trẻ em Hòa Bình đứng ra làm giám hộ để đảm bảo bé có người chăm sóc và bảo vệ quyền lợi. -
Xem xét điều kiện
Cơ quan chức năng tiến hành xác minh và kết luận Trung tâm Bảo trợ Trẻ em Hòa Bình là pháp nhân hoạt động hợp pháp, có cơ sở vật chất đầy đủ, nhân sự chuyên môn và điều kiện tài chính bảo đảm để chăm sóc bé gái. -
Quyết định công nhận
Ngày 20/8/2025, UBND phường ban hành quyết định công nhận Trung tâm Bảo trợ Trẻ em Hòa Bình là pháp nhân giám hộ hợp pháp. Trung tâm có trách nhiệm trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng và đại diện cho bé trong các giao dịch dân sự, cũng như quản lý tài sản hợp pháp mà bé được hưởng.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Pháp nhân làm người giám hộ cần có những điều kiện gì?
Điều 50 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:
Điều 50. Điều kiện của pháp nhân làm người giám hộ
Pháp nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:
1. Có năng lực pháp luật dân sự phù hợp với việc giám hộ.
2. Có điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
Khi pháp nhân làm giám hộ, điều kiện được hiểu là pháp nhân phải có năng lực pháp luật dân sự, có chức năng, mục tiêu hoạt động phù hợp và đủ khả năng thực tế để bảo vệ người được giám hộ. Chẳng hạn, một trung tâm bảo trợ xã hội được thành lập hợp pháp, có đội ngũ chuyên môn, cơ sở vật chất và hoạt động ổn định thì có thể được chỉ định làm người giám hộ.
Tình huống giả định
-
Phát sinh nhu cầu
Ngày 10/9/2025, ông Nguyễn Văn Hùng (trú tại tỉnh Hưng Yên) được Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự do mắc bệnh tâm thần nặng. Tuy nhiên, gia đình ông không có ai đủ điều kiện để đảm nhận trách nhiệm giám hộ. -
Xem xét pháp nhân
Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Hùng, Tòa án đã làm việc với Hội Chữ thập đỏ tỉnh Hưng Yên. Qua xác minh, tổ chức này có đầy đủ tư cách pháp nhân, uy tín xã hội cao và điều kiện nhân sự phù hợp để chăm sóc cũng như quản lý tài sản cho ông Hùng. -
Quyết định công nhận
Ngày 30/9/2025, Tòa án ban hành quyết định chỉ định Hội Chữ thập đỏ tỉnh Hưng Yên là pháp nhân giám hộ hợp pháp. Kể từ đó, tổ chức này chịu trách nhiệm đại diện cho ông Hùng trong các giao dịch dân sự và bảo đảm việc chăm sóc ổn định.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Tóm lại, pháp nhân hoàn toàn có thể trở thành người giám hộ nếu có tư cách pháp lý đầy đủ, điều kiện nhân sự và cơ sở cần thiết. Quy định này góp phần bảo đảm người được giám hộ luôn có sự chăm sóc, đại diện hợp pháp, đồng thời thể hiện tính linh hoạt và nhân văn của pháp luật dân sự.
