Bạn đang có kế hoạch đăng ký khai sinh cho con, kết hôn, hoặc thực hiện các thủ tục hộ tịch khác? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết và đầy đủ về các quy định liên quan đến đăng ký hộ tịch tại Việt Nam, giúp bạn chuẩn bị tốt nhất cho quá trình thực hiện.
Trường hợp nào được miễn lệ phí đăng ký hộ tịch?
Nguồn: Hình ảnh từ Internet
Theo quy định tại Điều 11 Luật Hộ tịch 2014 quy định về lệ phí hộ tịch như sau:
Điều 11. Lệ phí hộ tịch
1. Miễn lệ phí đăng ký hộ tịch trong những trường hợp sau:
a) Đăng ký hộ tịch cho người thuộc gia đình có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; người khuyết tật;
b) Đăng ký khai sinh, khai tử đúng hạn, giám hộ, kết hôn của công dân Việt Nam cư trú ở trong nước.
2. Cá nhân yêu cầu đăng ký sự kiện hộ tịch khác ngoài quy định tại khoản 1 Điều này, yêu cầu cấp bản sao trích lục hộ tịch phải nộp lệ phí.
Bộ Tài chính quy định chi tiết thẩm quyền thu, mức thu, nộp, chế độ quản lý và sử dụng lệ phí hộ tịch.
Như vậy, căn cứ theo quy định trên thì những trường hợp được miễn lệ phí đăng ký hộ tịch bao gồm:
- Đăng ký hộ tịch cho đối tượng sau:
(1) Người thuộc gia đình có công với cách mạng;
(2) Người thuộc hộ nghèo;
(3) Người khuyết tật;
- Công dân Việt Nam cư trú trong nước đăng ký khai sinh, khai tử đúng hạn, giám hộ, kết hôn.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh
Ông Trần Văn Hưng, 45 tuổi, là thương binh hạng 3/4, thuộc gia đình có công với cách mạng, sống tại phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội. Ông Hưng có giấy chứng nhận người có công do Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội cấp năm 2010. Vợ ông, bà Nguyễn Thị Mai, vừa sinh con trai Trần Bảo Nam vào ngày 5/3/2025 tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội.
Tình Huống
Ngày 15/3/2025, ông Hưng đến UBND phường Trung Liệt để đăng ký khai sinh cho con trai Trần Bảo Nam. Tại đây, cán bộ tư pháp – bà Lê Thị Hồng – thông báo lệ phí đăng ký khai sinh là 15.000 đồng theo quy định của UBND TP. Hà Nội. Ông Hưng trình bày rằng ông thuộc gia đình có công với cách mạng và yêu cầu được miễn lệ phí theo luật. Tuy nhiên, bà Hồng từ chối, cho rằng ông cần nộp thêm giấy xác nhận từ phường để chứng minh tư cách người có công.
Ông Hưng không đồng ý, cho rằng giấy chứng nhận người có công đã đủ để chứng minh, và khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận Đống Đa (cơ quan quản lý trực tiếp UBND phường Trung Liệt, có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về thủ tục hành chính).
- Quá trình giải quyết:
+ Ông Hưng nộp đơn khiếu nại lên UBND quận Đống Đa vào ngày 18/3/2025, yêu cầu xem xét việc miễn lệ phí đăng ký khai sinh cho con theo Điều 11 Luật Hộ tịch 2014 và Điều 3 Nghị định 120/2013/NĐ-CP.
+ UBND quận Đống Đa xác minh:
. Ông Hưng có giấy chứng nhận người có công hợp lệ, thuộc đối tượng được miễn lệ phí theo quy định.
. Yêu cầu bổ sung giấy xác nhận từ phường của bà Hồng là không cần thiết, vì giấy chứng nhận người có công đã đủ cơ sở pháp lý.
. UBND quận Đống Đa kết luận: Việc từ chối miễn lệ phí của bà Hồng là sai quy định.
- Quyết định: Ngày 22/3/2025, UBND quận Đống Đa yêu cầu UBND phường Trung Liệt:
+ Đăng ký khai sinh cho Trần Bảo Nam và miễn toàn bộ lệ phí (15.000 đồng) cho ông Hưng.
+ Rút kinh nghiệm cho cán bộ tư pháp phường trong việc áp dụng quy định miễn lệ phí.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất minh họa)
Lưu ý: Để biết thông tin chi tiết về các giấy tờ chứng minh thuộc đối tượng được miễn lệ phí, bạn có thể tham khảo Thông tư số 85/2019/TT-BTC của Bộ Tài chính
Cần xuất trình giấy tờ gì khi làm thủ tục đăng ký hộ tịch?
Nguồn: Hình ảnh từ Internet
Theo quy định tại Điều 9 Luật Hộ tịch 2014 có quy định như sau:
Điều 9. Phương thức yêu cầu và tiếp nhận yêu cầu đăng ký hộ tịch
1. Khi yêu cầu đăng ký hộ tịch, cấp bản sao trích lục hộ tịch, cá nhân nộp hồ sơ trực tiếp cho cơ quan đăng ký hộ tịch hoặc gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính hoặc gửi qua hệ thống đăng ký hộ tịch trực tuyến.
2. Khi làm thủ tục đăng ký hộ tịch, cấp bản sao trích lục hộ tịch từ Cơ sở dữ liệu hộ tịch, cá nhân xuất trình giấy tờ chứng minh nhân thân cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Trường hợp gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính thì phải gửi kèm theo bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh nhân thân.
3. Đối với những việc đăng ký hộ tịch có quy định thời hạn giải quyết, thì người tiếp nhận hồ sơ phải viết giấy tiếp nhận; trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, không hợp lệ thì phải hướng dẫn bằng văn bản để người đi đăng ký hộ tịch bổ sung, hoàn thiện. Văn bản hướng dẫn phải ghi đầy đủ, rõ ràng loại giấy tờ bổ sung. Trường hợp người có yêu cầu nộp hồ sơ không đúng cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền thì người tiếp nhận hướng dẫn người đi đăng ký hộ tịch đến cơ quan có thẩm quyền để nộp hồ sơ.
Khi làm thủ tục đăng ký hộ tịch, cá nhân cần:
- Xuất trình giấy tờ chứng minh nhân thân cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
- Nếu nộp hồ sơ qua hệ thống bưu chính, phải kèm theo bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh nhân thân.
Lưu ý: Tại khoản 3 Điều 3 Thông tư 04/2020/TT-BTP có quy định:
- Người yêu cầu đăng ký hộ tịch có thể nộp bản sao được chứng thực từ bản chính hoặc bản sao được cấp từ sổ gốc hoặc bản chụp kèm theo bản chính giấy tờ để đối chiếu.
- Trường hợp người yêu cầu nộp bản chụp kèm theo bản chính giấy tờ thì người tiếp nhận có trách nhiệm kiểm tra, đối chiếu bản chụp với bản chính và ký xác nhận, không được yêu cầu nộp bản sao giấy tờ đó.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh
Chị Nguyễn Thị Lan, 30 tuổi, cư trú tại phường 7, quận Gò Vấp, TP.HCM, vừa sinh con gái Nguyễn Bảo Hân vào ngày 10/3/2025 tại Bệnh viện Từ Dũ. Do bận rộn và muốn tiết kiệm thời gian, chị Lan quyết định đăng ký khai sinh cho con qua Cổng Dịch vụ công trực tuyến của TP.HCM thay vì đến trực tiếp UBND phường.
Tình Huống
Ngày 15/3/2025, chị Lan truy cập Cổng Dịch vụ công TP.HCM để đăng ký khai sinh cho bé Nguyễn Bảo Hân. Chị tải lên các giấy tờ theo yêu cầu:
- Bản sao điện tử giấy chứng sinh của bé Hân do Bệnh viện Từ Dũ cấp.
- Bản sao điện tử căn cước công dân của chị Lan (số CCCD: 079195123456).
- Bản sao điện tử giấy chứng nhận kết hôn của chị Lan và chồng – anh Trần Văn Hùng.
Sau khi nộp hồ sơ trực tuyến, hệ thống thông báo hồ sơ đã được tiếp nhận. Tuy nhiên, ngày 18/3/2025, chị Lan nhận được email từ UBND phường 7, yêu cầu bổ sung bản sao giấy khai sinh của cha mẹ để xác minh nhân thân. Chị Lan cho rằng yêu cầu này không đúng quy định, vì chị đã cung cấp căn cước công dân – một giấy tờ chứng minh nhân thân hợp lệ – và khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận Gò Vấp (cơ quan quản lý trực tiếp UBND phường 7, có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về thủ tục hành chính).
- Quá trình giải quyết:
+ Chị Lan nộp đơn khiếu nại lên UBND quận Gò Vấp vào ngày 20/3/2025, yêu cầu xem xét lại yêu cầu bổ sung giấy tờ của UBND phường 7, dựa trên Điều 16 Luật Hộ tịch 2014 và Điều 9 Nghị định 87/2020/NĐ-CP.
+ UBND quận Gò Vấp xác minh:
+ Chị Lan đã cung cấp bản sao điện tử căn cước công dân, giấy chứng sinh và giấy chứng nhận kết hôn, đáp ứng yêu cầu chứng minh nhân thân hợp lệ theo quy định.
+ Yêu cầu bổ sung giấy khai sinh của cha mẹ từ UBND phường 7 là không cần thiết, vì căn cước công dân đã đủ để xác minh danh tính.
+ UBND quận Gò Vấp kết luận: Yêu cầu bổ sung của phường 7 là không đúng quy định.
-Quyết định: Ngày 25/3/2025, UBND quận Gò Vấp yêu cầu UBND phường 7:
+ Tiếp nhận và xử lý hồ sơ đăng ký khai sinh cho bé Nguyễn Bảo Hân dựa trên giấy tờ chị Lan đã cung cấp.
+ Cấp giấy khai sinh cho bé Hân trong vòng 3 ngày làm việc.
+ Rút kinh nghiệm cho cán bộ phường trong việc áp dụng quy định đăng ký hộ tịch trực tuyến.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất minh họa)
Nội dung đăng ký hộ tịch nào trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch là thông tin đầu vào của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư?
Nguồn: Hình ảnh từ Internet
Theo Điều 5 Luật Hộ tịch 2014 có quy định như sau:
Điều 5. Nguyên tắc đăng ký hộ tịch
1. Tôn trọng và bảo đảm quyền nhân thân của cá nhân.
2. Mọi sự kiện hộ tịch của cá nhân phải được đăng ký đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác; trường hợp không đủ điều kiện đăng ký hộ tịch theo quy định của pháp luật thì người đứng đầu cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối bằng văn bản và nêu rõ lý do.
3. Đối với những việc hộ tịch mà Luật này không quy định thời hạn giải quyết thì được giải quyết ngay trong ngày; trường hợp nhận hồ sơ sau 15 giờ mà không giải quyết được ngay thì trả kết quả trong ngày làm việc tiếp theo.
4. Mỗi sự kiện hộ tịch chỉ được đăng ký tại một cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền theo quy định của Luật này. Cá nhân có thể được đăng ký hộ tịch tại cơ quan đăng ký hộ tịch nơi thường trú, tạm trú hoặc nơi đang sinh sống. Trường hợp cá nhân không đăng ký tại nơi thường trú thì Ủy ban nhân dân cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã, Cơ quan đại diện nơi đã đăng ký hộ tịch cho cá nhân có trách nhiệm thông báo việc đăng ký hộ tịch đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cá nhân đó thường trú.
5. Mọi sự kiện hộ tịch sau khi đăng ký vào Sổ hộ tịch phải được cập nhật kịp thời, đầy đủ vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử.
6. Nội dung khai sinh, kết hôn, ly hôn, khai tử, thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại giới tính, xác định lại dân tộc của cá nhân trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch là thông tin đầu vào của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
7. Bảo đảm công khai, minh bạch thủ tục đăng ký hộ tịch.
Nội dung đăng ký hộ tịch của cá nhân trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch làm đầu vào của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư bao gồm:
- Khai sinh;
- Kết hôn, ly hôn, khai tử;
- Thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch;
- Xác định lại giới tính;
- Xác định lại dân tộc.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh
Ông Lê Văn Tân, 32 tuổi, cư trú tại phường An Khánh, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ, vừa kết hôn với bà Nguyễn Thị Hồng Nhung vào ngày 1/3/2025. Trước đó, ông Tân và bà Nhung đã có con trai Lê Bảo Khang, sinh ngày 15/2/2025 tại Bệnh viện Phụ sản Cần Thơ. Ông Tân muốn đăng ký khai sinh cho con và cập nhật thông tin kết hôn của mình vào Sổ hộ tịch điện tử.
Tình Huống
Ngày 20/3/2025, ông Tân đến UBND phường An Khánh để đăng ký khai sinh cho bé Lê Bảo Khang. Ông xuất trình giấy chứng sinh của bé, căn cước công dân của mình và bà Nhung, cùng giấy chứng nhận kết hôn. Cán bộ tư pháp – bà Trần Thị Mai – tiếp nhận hồ sơ, cấp giấy khai sinh cho bé Khang và thông báo rằng thông tin khai sinh sẽ được cập nhật vào Sổ hộ tịch điện tử.
Ngày 22/3/2025, ông Tân tiếp tục yêu cầu cập nhật thông tin kết hôn của mình và bà Nhung vào Sổ hộ tịch điện tử, vì trước đó ông chưa thực hiện thủ tục này. Tuy nhiên, bà Mai cho rằng thông tin kết hôn đã có trong giấy chứng nhận kết hôn, không cần cập nhật thêm, và từ chối yêu cầu. Ông Tân không đồng ý, cho rằng việc cập nhật là cần thiết để đồng bộ dữ liệu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, và khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận Ninh Kiều (cơ quan quản lý trực tiếp UBND phường An Khánh, có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về thủ tục hành chính).
- Quá trình giải quyết:
+ Ông Tân nộp đơn khiếu nại lên UBND quận Ninh Kiều vào ngày 25/3/2025, yêu cầu xem xét việc cập nhật thông tin kết hôn vào Sổ hộ tịch điện tử theo Điều 3 Luật Hộ tịch 2014 và Điều 10 Nghị định 87/2020/NĐ-CP.
+ UBND quận Ninh Kiều xác minh:
+ Thông tin khai sinh của bé Lê Bảo Khang đã được cập nhật vào Sổ hộ tịch điện tử và chuyển vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư ngay sau khi đăng ký.
+ Thông tin kết hôn của ông Tân và bà Nhung chưa được cập nhật vào Sổ hộ tịch điện tử, dù đây là yêu cầu bắt buộc để đồng bộ dữ liệu dân cư theo quy định.
- UBND quận Ninh Kiều kết luận: Việc từ chối cập nhật thông tin kết hôn của bà Mai là sai quy định.
- Quyết định: Ngày 28/3/2025, UBND quận Ninh Kiều yêu cầu UBND phường An Khánh:
+ Cập nhật thông tin kết hôn của ông Lê Văn Tân và bà Nguyễn Thị Hồng Nhung vào Sổ hộ tịch điện tử trong vòng 3 ngày làm việc.
+ Đảm bảo thông tin khai sinh và kết hôn được chuyển đầy đủ vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để quản lý công khai, minh bạch.
+ Rút kinh nghiệm cho cán bộ phường trong việc thực hiện đồng bộ dữ liệu hộ tịch.
Kết luận:
Thủ tục đăng ký hộ tịch tại Việt Nam năm 2025 được quy định rõ ràng, với các trường hợp miễn lệ phí cho người có công, hộ nghèo, người khuyết tật, và các sự kiện như khai sinh, khai tử đúng hạn, giám hộ, kết hôn trong nước. Người dân cần xuất trình giấy tờ chứng minh nhân thân khi làm thủ tục, có thể nộp trực tiếp, qua bưu chính hoặc trực tuyến, với các yêu cầu về bản sao chứng thực. Các nội dung hộ tịch như khai sinh, kết hôn, ly hôn, khai tử, thay đổi hộ tịch, xác định lại giới tính và dân tộc được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch, đồng thời là thông tin đầu vào cho Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đảm bảo tính minh bạch và chính xác.
