Việc thuê ban nhạc ca hát phục vụ thực khách tại nhà hàng là hoạt động phổ biến trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ ăn uống và giải trí. Theo quy định pháp luật, hình thức này có thể được xem là một loại hình tổ chức biểu diễn nghệ thuật không bán vé. Trong phạm vi pháp luật cho phép, nhà hàng còn có quyền thụ hưởng các lợi ích phát sinh từ hoạt động biểu diễn nghệ thuật.
1. Thuê ban nhạc hát tại nhà hàng có được xem là tổ chức biểu diễn nghệ thuật không?
Điều 8 Nghị định 144/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 8. Hình thức tổ chức biểu diễn nghệ thuật
...
2. Tổ chức biểu diễn nghệ thuật phục vụ tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, vui chơi, giải trí, nhà hàng không bán vé xem biểu diễn nghệ thuật, thực hiện thông báo theo quy định tại Điều 9 Nghị định này.
...
Theo quy định trên, trường hợp nhà hàng thuê ban nhạc đến biểu diễn để phục vụ thực khách, không thu vé vào cửa hoặc bán vé xem chương trình, thì đây được xem là một trong các hình thức tổ chức biểu diễn nghệ thuật hợp pháp. Hoạt động này chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo với cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại Điều 9 của cùng Nghị định.
Việc phân loại biểu diễn nghệ thuật không phụ thuộc vào quy mô hay tính chuyên nghiệp của chương trình mà căn cứ vào tính chất tổ chức: có chủ đích, có người biểu diễn, có đối tượng thụ hưởng và diễn ra tại địa điểm kinh doanh dịch vụ. Vì vậy, dù biểu diễn chỉ nhằm tạo không khí cho thực khách ăn tối, miễn là có yếu tố trình diễn nghệ thuật trước công chúng, thì vẫn thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật biểu diễn nghệ thuật.
Bên cạnh đó, nhà hàng cần tuân thủ các yêu cầu về nội dung biểu diễn, quyền tác giả, phù hợp thuần phong mỹ tục và không vi phạm các điều cấm khác theo quy định pháp luật để tránh bị xử phạt hoặc yêu cầu dừng hoạt động.
Tình huống giả định
Nhà hàng Sông Trăng được công nhận hoạt động biểu diễn hợp pháp sau khi thông báo
Nhà hàng Sông Trăng (Quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng) tổ chức chương trình “Acoustic đêm thứ 6” hằng tuần bằng cách mời các ban nhạc địa phương biểu diễn miễn phí tại khu vực sân vườn để phục vụ thực khách. Không thu vé và không quảng cáo quy mô như một sự kiện độc lập, nhà hàng chỉ giới thiệu chương trình trên fanpage để thu hút khách đến dùng bữa.
Sau một lần bị kiểm tra đột xuất, nhà hàng được yêu cầu bổ sung thủ tục thông báo hoạt động biểu diễn với Phòng Văn hóa – Thông tin địa phương theo Điều 9 Nghị định 144/2020/NĐ-CP. Sau khi hoàn tất thông báo và được hướng dẫn nội dung biểu diễn phù hợp, nhà hàng tiếp tục duy trì chương trình biểu diễn ổn định và không gặp trở ngại pháp lý nào về sau.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nhà hàng có được hưởng lợi ích từ việc tổ chức biểu diễn nghệ thuật hay không?
Điều 4 Nghị định 144/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 4. Quyền, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tổ chức biểu diễn nghệ thuật
1. Tổ chức, cá nhân tổ chức biểu diễn nghệ thuật có quyền:
a) Tổ chức biểu diễn nghệ thuật theo quy định của pháp luật;
b) Thụ hưởng các lợi ích hợp pháp từ việc tổ chức biểu diễn nghệ thuật.
2. Tổ chức, cá nhân tổ chức biểu diễn nghệ thuật chịu trách nhiệm:
...
b) Thực hiện đúng với nội dung đã thông báo; nội dung đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc chấp thuận theo quy định tại Nghị định này;
c) Bảo đảm nội dung phù hợp văn hóa truyền thống, thuần phong mỹ tục;
d) Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về quyền tác giả, quyền liên quan....
Từ quy định trên, nếu nhà hàng thực hiện đúng quy trình thông báo và tuân thủ các yêu cầu pháp lý, thì hoàn toàn có quyền thu lợi nhuận phát sinh gián tiếp từ việc tổ chức biểu diễn nghệ thuật, như tăng doanh thu bán hàng, thu hút khách hàng đến trải nghiệm dịch vụ.
Tuy nhiên, để các lợi ích này được coi là hợp pháp, nhà hàng phải bảo đảm chương trình biểu diễn diễn ra đúng nội dung đã đăng ký, không vi phạm quy định về bản quyền âm nhạc, không sử dụng nghệ sĩ bị cấm hoạt động, và phải phù hợp với thuần phong mỹ tục. Bất kỳ hành vi vi phạm nào như biểu diễn trái phép, sử dụng nội dung phản cảm hoặc có yếu tố vi phạm quyền tác giả đều có thể bị xử lý theo pháp luật hiện hành.
Tình huống giả định
Nhà hàng Thiên Hương bị xử phạt vì biểu diễn chưa thông báo và sử dụng bài hát chưa xin phép
Tháng 5/2025, nhà hàng Thiên Hương (TP. Buôn Ma Thuột) tổ chức đêm nhạc dân ca miền Trung, mời ca sĩ và nhóm nhạc biểu diễn trực tiếp tại không gian sân thượng. Dù không bán vé, nhà hàng vẫn quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội như một sự kiện lớn nhằm thu hút thực khách và tăng doanh thu.
Qua kiểm tra, Phòng Văn hóa – Thông tin phát hiện chương trình chưa thực hiện thủ tục thông báo và có sử dụng một số bài hát chưa xin phép từ chủ sở hữu quyền tác giả. Nhà hàng bị xử phạt hành chính, buộc tạm ngừng chương trình và nộp phạt 20 triệu đồng cho cả hai hành vi vi phạm. Sự việc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh kinh doanh của nhà hàng, đồng thời khiến đối tác và ca sĩ ngần ngại hợp tác sau này.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hoạt động thuê ban nhạc biểu diễn tại nhà hàng, nếu không bán vé, vẫn được pháp luật công nhận là hình thức tổ chức biểu diễn nghệ thuật. Nhà hàng được phép thụ hưởng các lợi ích hợp pháp từ chương trình biểu diễn nhưng phải đảm bảo thực hiện đúng thủ tục thông báo và tuân thủ đầy đủ các quy định liên quan về nội dung, bản quyền và thuần phong mỹ tục.
