Chỉ tiêu sử dụng đất là gì?

Chỉ tiêu sử dụng đất là một nội dung trọng tâm trong công tác quy hoạch, nhằm bảo đảm việc khai thác và quản lý đất đai hợp lý trên phạm vi cả nước. Chỉ tiêu sử dụng đất được xác định để làm cơ sở phân bổ quỹ đất một cách hợp lý giữa các ngành, lĩnh vực và địa phương. Đồng thời, tiêu chí phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia cho các địa phương cũng được quy định cụ thể, tạo cơ sở để phân bổ quỹ đất phù hợp với tiềm năng và định hướng phát triển của từng vùng.

1. Chỉ tiêu sử dụng đất là gì?

Khoản 8 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định:

Luật Đất đai 2024

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

8. Chỉ tiêu sử dụng đất là diện tích đất của từng loại đất được xác định trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định để phân bổ trong quá trình lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

...

Chỉ tiêu sử dụng đất là thông số quan trọng phản ánh phần diện tích đất dành cho từng mục đích cụ thể như nông nghiệp, lâm nghiệp, quốc phòng, an ninh hay phát triển đô thị. Việc xác định chỉ tiêu này giúp Nhà nước chủ động phân bổ quỹ đất, cân đối giữa nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và yêu cầu bảo vệ môi trường, bảo đảm sử dụng đất hiệu quả, bền vững.

Tình huống giả định:

• Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hưng Yên rà soát quỹ đất
  Năm 2025, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hưng Yên tiến hành rà soát diện tích đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp trên địa bàn. Kết quả cho thấy một số khu vực đất trồng lúa đã chuyển đổi mục đích trong giai đoạn trước cần điều chỉnh lại chỉ tiêu sử dụng đất cho phù hợp.

• UBND tỉnh Hưng Yên xác định chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch
  Từ số liệu báo cáo, UBND tỉnh Hưng Yên xác định chỉ tiêu đất nông nghiệp, đất công nghiệp và đất phát triển hạ tầng trong quy hoạch sử dụng đất kỳ mới. Các chỉ tiêu này được cân đối dựa trên nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và tiềm năng đất đai của từng địa bàn.

• Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua kế hoạch sử dụng đất
  Sau khi hoàn thiện, kế hoạch sử dụng đất với các chỉ tiêu cụ thể cho từng loại đất được trình Hội đồng nhân dân tỉnh xem xét và thông qua. Chỉ tiêu này trở thành căn cứ pháp lý quan trọng để triển khai các dự án và quản lý đất đai thống nhất trên địa bàn.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

2. Tiêu chí phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất cho các địa phương quy định ra sao?

Điều 22 Nghị định 102/2024/NĐ-CP (được sửa đổi tại Nghị định 226/2025/NĐ-CP) quy định:

Nghị định 102/2024/NĐ-CP

Điều 22. Nguyên tắc, tiêu chí phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất

1. Nguyên tắc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất

a) Việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất bảo đảm nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực, phù hợp với tiềm năng đất đai của địa phương; phát huy hiệu quả nguồn lực đất đai để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu;

b) Bảo đảm phù hợp với định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia có liên quan;

c) Việc phân bổ các chỉ tiêu sử dụng đất bảo đảm phù hợp với điều kiện về đất đai, nguồn lực đầu tư, lao động và hạ tầng kỹ thuật của từng địa phương;

d) Ưu tiên quỹ đất đáp ứng yêu cầu phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, bảo đảm kết nối không gian phát triển liên ngành, liên vùng, các hành lang kinh tế và các vùng động lực phát triển của quốc gia; quỹ đất đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục, y tế, xã hội, văn hóa, thể thao, nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân;

đ) Việc phân bổ chỉ tiêu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên cơ sở xem xét kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất kỳ trước hoặc kết quả thực hiện quy hoạch được lập theo pháp luật quy hoạch đô thị và nông thôn đối với khu vực không yêu cầu lập quy hoạch sử dụng đất, định hướng sử dụng đất cho giai đoạn tiếp theo.

2. Tiêu chí phân bổ các chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia cho các địa phương

a) Đối với đất trồng lúa được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất kỳ trước; định hướng phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với tiềm năng, lợi thế của từng địa phương; bảo đảm giữ đất trồng lúa tại những khu vực năng suất, chất lượng cao; khu vực có tiềm năng đất đai, lợi thế cho việc trồng lúa; nhu cầu chuyển đất trồng lúa sang các mục đích phi nông nghiệp và các mục đích khác;

b) Đối với đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên được xác định trên cơ sở quy hoạch lâm nghiệp quốc gia, chiến lược phát triển lâm nghiệp, quy hoạch bảo vệ môi trường, quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học; hiện trạng, biến động sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp kỳ trước; khả năng, nguồn lực để khai thác quỹ đất chưa sử dụng vào mục đích lâm nghiệp (trồng mới, khoanh nuôi tái sinh); nhu cầu chuyển đất lâm nghiệp sang mục đích phi nông nghiệp và các mục đích khác;

c) Đối với đất quốc phòng, đất an ninh được xác định trên cơ sở hiện trạng sử dụng đất quốc phòng, đất an ninh; nhu cầu sử dụng đất nhằm bảo đảm mục tiêu quốc phòng, an ninh quốc gia; chỉ tiêu sử dụng đất quốc phòng, đất an ninh đã được Quốc hội quyết định; nhu cầu sử dụng đất quốc phòng do Bộ Quốc phòng đề xuất, nhu cầu sử dụng đất an ninh do Bộ Công an đề xuất đối với từng địa phương.

3. Tiêu chí phân bổ các chỉ tiêu trong quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh cho quy hoạch sử dụng đất

a) Đối với đất trồng lúa, đất trồng cây hằng năm khác: ngoài các tiêu chí quy định tại điểm a khoản 2 Điều này còn được xác định trên cơ sở định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; nhu cầu sử dụng đất, khả năng chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương;

b) Đối với đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, đất rừng sản xuất và đất trồng cây lâu năm: ngoài các tiêu chí quy định tại điểm b khoản 2 Điều này còn được xác định trên cơ sở định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; hiện trạng, lợi thế, tiềm năng, định hướng phát triển cây lâu năm gắn với chuỗi phát triển của vùng, lợi thế của địa phương; yêu cầu về tỷ lệ che phủ rừng;

c) Đối với đất quốc phòng, đất an ninh: ngoài các tiêu chí quy định tại điểm c khoản 2 Điều này còn được xác định trên cơ sở định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; hiện trạng sử dụng đất quốc phòng, đất an ninh, nhu cầu sử dụng đất, khả năng bố trí quỹ đất cho mục đích quốc phòng, an ninh của địa phương phù hợp với quy hoạch sử dụng đất quốc phòng, quy hoạch sử dụng đất an ninh đã được phê duyệt;

d) Đối với đất chăn nuôi tập trung được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; chiến lược phát triển chăn nuôi; đề án phát triển vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh; nhu cầu sử dụng đất cho phát triển chăn nuôi tập trung;

đ) Đối với đất nuôi trồng thủy sản được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản; lợi thế, tiềm năng đất đai về nuôi trồng thủy sản; nhu cầu sử dụng đất nuôi trồng thủy sản;

e) Đối với đất làm muối được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; đề án phát triển ngành muối; nhu cầu sử dụng đất làm muối;

g) Đối với đất ở tại nông thôn, đất ở tại đô thị được xác định dựa trên cơ sở chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, chương trình phát triển nhà ở theo quy định của pháp luật về nhà ở; hiện trạng sử dụng đất ở đô thị, đất ở nông thôn; định mức sử dụng đất; quy chuẩn xây dựng; hạn mức giao đất ở; dự báo quy mô dân số, tốc độ đô thị hóa; phát triển thị trường bất động sản; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; định hướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn phù hợp với tiềm năng, lợi thế của từng địa phương;

h) Đối với đất xây dựng trụ sở cơ quan được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; định mức sử dụng đất; định hướng, quy hoạch của ngành; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị;

i) Đối với đất xây dựng công trình sự nghiệp được xác định dựa trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; định mức sử dụng đất; định hướng, quy hoạch của ngành, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng;

k) Đối với đất khu công nghiệp được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; nhu cầu và khả năng phát triển công nghiệp; tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp theo quy định của pháp luật về khu công nghiệp;

l) Đối với đất cụm công nghiệp được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng phát triển cụm công nghiệp; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; nhu cầu, khả năng phát triển, tỷ lệ lấp đầy cụm công nghiệp;

m) Đối với đất sử dụng cho hoạt động khoáng sản được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; chiến lược, quy hoạch khoáng sản; phương án bảo vệ, thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản;

n) Đối với đất thương mại, dịch vụ, đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng;

o) Đối với đất sử dụng vào mục đích công cộng được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng, phân cấp công trình xây dựng theo quy định của pháp luật chuyên ngành; định mức sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật chuyên ngành;

p) Đối với đất tôn giáo, đất tín ngưỡng, đất nghĩa trang, nhà tang lễ, cơ sở hỏa táng, đất cơ sở lưu giữ tro cốt được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; định mức sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật chuyên ngành;

q) Đối với đất có mặt nước chuyên dùng, đất phi nông nghiệp khác được xác định trên cơ sở hiện trạng, biến động sử dụng đất; nhu cầu sử dụng đất, kết quả thực hiện chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch kỳ trước; định hướng sử dụng đất trong quy hoạch tỉnh; quy định pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn ngành có liên quan đến các công trình có gắn với sử dụng mặt nước, công trình dân dụng; khả năng khai thác vào các mục đích nuôi trồng thủy sản, các công trình thủy điện, thủy lợi; yêu cầu bảo vệ quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai và ứng phó biến đổi khí hậu.

...

Việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia cho từng địa phương được xây dựng trên cơ sở dữ liệu thực tế kết hợp với định hướng chiến lược. Với đất trồng lúa, các yếu tố quan trọng là hiện trạng, năng suất và nhu cầu chuyển đổi. Với đất lâm nghiệp, căn cứ chính là quy hoạch ngành, khả năng tái tạo và bảo tồn đa dạng sinh học. Riêng đất quốc phòng và an ninh được xác định dựa trên nhu cầu bảo đảm an ninh quốc gia, gắn với đề xuất từ Bộ Quốc phòng và Bộ Công an.

Tình huống giả định:

• Bộ Tài nguyên và Môi trường giao chỉ tiêu đất trồng lúa cho tỉnh Ninh Bình
  Năm 2025, Bộ Tài nguyên và Môi trường căn cứ vào hiện trạng và năng suất đất trồng lúa, đồng thời xem xét nhu cầu chuyển đổi sang đất phi nông nghiệp, đã giao chỉ tiêu giữ ổn định trên 70.000 ha đất trồng lúa cho tỉnh Ninh Bình.

• UBND tỉnh lập phương án phân bổ chỉ tiêu
  Từ chỉ tiêu quốc gia, UBND tỉnh xây dựng kế hoạch sử dụng đất cho các khu vực trong tỉnh. Quỹ đất nông nghiệp được ưu tiên duy trì tại các vùng có lợi thế về năng suất, trong khi một phần nhỏ đất lúa kém hiệu quả được điều chỉnh sang phát triển công nghiệp và hạ tầng.

• Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua và giám sát thực hiện
  Phương án phân bổ được trình Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua, trở thành căn cứ pháp lý để giám sát việc giữ quỹ đất trồng lúa. Cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm theo dõi biến động và báo cáo định kỳ về kết quả thực hiện.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

3. Kết luận

Chỉ tiêu sử dụng đất là căn cứ quan trọng trong quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, giúp quản lý quỹ đất một cách khoa học và minh bạch. Luật Đất đai 2024 đã xác định khái niệm này là diện tích của từng loại đất được phân bổ trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp. Việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia cho từng địa phương được thực hiện dựa trên hiện trạng, tiềm năng và nhu cầu phát triển, đồng thời bảo đảm hài hòa giữa lợi ích kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường và an ninh quốc phòng.