Trong hoạt động sản xuất và kiểm nghiệm thuốc thú y, việc nhập khẩu nguyên liệu đóng vai trò quan trọng nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả điều trị cho vật nuôi. Tuy nhiên, không phải nguyên liệu nào cũng được phép nhập khẩu và sử dụng một cách tùy tiện. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ các trường hợp được phép nhập khẩu nguyên liệu thuốc thú y. Đồng thời, cũng có những giới hạn nghiêm ngặt về việc sử dụng nguyên liệu này để tránh sai phạm trong lĩnh vực thú y.
1. Nguyên liệu thuốc thú y được nhập khẩu trong các trường hợp nào?
Khoản 3 Điều 100 Luật Thú y 2015 quy định như sau:
Điều 100. Nhập khẩu, xuất khẩu thuốc thú y, nguyên liệu thuốc thú y
...
3. Nguyên liệu thuốc thú y được nhập khẩu trong các trường hợp sau đây:
a) Sử dụng để sản xuất thuốc thú y đã có Giấy chứng nhận lưu hành thuốc thú y tại Việt Nam;
b) Dùng trong chẩn đoán, xét nghiệm, kiểm nghiệm về thú y theo quy định của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
...
Theo quy định trên, pháp luật cho phép tổ chức, cá nhân nhập khẩu nguyên liệu thuốc thú y trong hai trường hợp chính. Thứ nhất là phục vụ hoạt động sản xuất thuốc thú y đã có giấy chứng nhận lưu hành, tức là nguyên liệu đó được sử dụng hợp pháp trong các dây chuyền sản xuất thuốc chính thống tại Việt Nam. Thứ hai là dùng cho mục đích chẩn đoán, xét nghiệm và kiểm nghiệm chuyên ngành thú y, trong đó có thể bao gồm cả hoạt động nghiên cứu hoặc giám định chất lượng thuốc.
Tuy nhiên, để được nhập khẩu, tổ chức, cá nhân phải thực hiện thủ tục đăng ký với Cục Thú y, kèm theo đầy đủ hồ sơ và chứng từ theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Nguyên liệu cũng cần được kiểm tra chất lượng tại cửa khẩu và chỉ được phép nhập khẩu khi đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật quy định.
Tình huống giả định
Công ty TNHH Dược thú y Thiên Phúc, có trụ sở tại Long An, chuyên sản xuất thuốc kháng sinh dành cho vật nuôi như gia cầm và heo. Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, công ty dự kiến nhập khẩu một lô nguyên liệu hoạt chất từ châu Âu để dùng trong sản xuất thuốc đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt Nam.
Công ty lập hồ sơ đăng ký nhập khẩu gửi về Cục Thú y kèm theo các tài liệu liên quan như giấy tờ chứng minh tiêu chuẩn kỹ thuật, hợp đồng mua bán và Giấy chứng nhận lưu hành của thuốc. Sau 5 ngày làm việc, Cục Thú y xem xét hồ sơ, tiến hành kiểm tra chất lượng tại cửa khẩu và cấp phép nhập khẩu theo đúng quy định tại Điều 100 Luật Thú y 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Trong lĩnh vực thú y, nguyên liệu thuốc thú y bị cấm sử dụng trong trường hợp nào?
Khoản 21 Điều 13 Luật Thú y 2015 quy định như sau:
Điều 13. Những hành vi bị nghiêm cấm
...
21. Sử dụng nguyên liệu thuốc thú y để phòng bệnh, chữa bệnh động vật; sử dụng thuốc thú y không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc thú y cấm sử dụng, thuốc thú y hết hạn sử dụng, thuốc thú y chưa được phép lưu hành tại Việt Nam, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản 6 Điều 15 của Luật này.
...
Theo quy định trên, nguyên liệu thuốc thú y chỉ được phép dùng đúng mục đích như sản xuất thuốc có giấy phép, nghiên cứu hoặc kiểm nghiệm, và không được trực tiếp dùng để điều trị, phòng bệnh cho động vật. Việc lạm dụng nguyên liệu thô không qua kiểm duyệt có thể gây ra nhiều rủi ro nghiêm trọng như: tồn dư chất cấm trong sản phẩm động vật, kháng kháng sinh, và mất an toàn thực phẩm.
Ngoài ra, Luật cũng nghiêm cấm sử dụng các loại thuốc thú y không rõ nguồn gốc, chưa được cấp phép lưu hành, đã bị cấm hoặc quá hạn sử dụng. Đây là các biện pháp quan trọng nhằm bảo đảm kiểm soát dịch bệnh, nâng cao chất lượng sản phẩm chăn nuôi và giữ gìn vệ sinh an toàn sinh học trong ngành thú y.
Tình huống giả định
Trang trại nuôi gà của ông Trần Văn Đức tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk gặp phải tình trạng dịch bệnh lây lan trong đàn. Do không muốn mất thời gian chờ thú y đến hỗ trợ, ông Đức tự mua một số nguyên liệu kháng sinh thú y dạng bột từ chợ đầu mối để pha vào nước uống cho gà, với hy vọng ngăn dịch.
Vài ngày sau, nhiều con gà chết với biểu hiện bất thường. Khi cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra, họ phát hiện nguyên liệu ông Đức sử dụng không có nhãn mác rõ ràng, không có hóa đơn chứng từ và cũng chưa được phép lưu hành. Hành vi này vi phạm Khoản 21 Điều 13 Luật Thú y 2015, nên ông Đức bị xử phạt hành chính, đồng thời toàn bộ số thuốc còn lại bị tịch thu tiêu hủy.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc nhập khẩu nguyên liệu thuốc thú y chỉ được thực hiện trong các trường hợp cụ thể, như phục vụ sản xuất thuốc đã được cấp phép lưu hành hoặc dùng trong xét nghiệm chuyên ngành thú y. Bên cạnh đó, pháp luật nghiêm cấm sử dụng trực tiếp nguyên liệu này để phòng và chữa bệnh cho động vật, nhằm bảo đảm kiểm soát an toàn dịch tễ và chất lượng sản phẩm chăn nuôi.
