Pháp luật về tố cáo được xây dựng nhằm bảo đảm cho công dân có thể tố giác hành vi vi phạm mà không lo ngại bị trả thù hay trù dập. Trong đó, quyền được giữ bí mật thông tin của người tố cáo là một nguyên tắc quan trọng, thể hiện sự bảo vệ từ phía Nhà nước. Bên cạnh đó, nếu người có thẩm quyền giải quyết tố cáo để lộ danh tính của người tố cáo, họ sẽ phải chịu trách nhiệm và bị xử lý kỷ luật theo quy định.
1. Người tố cáo có được bảo mật thông tin tuyệt đối không?
Khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo 2018 quy định như sau:
Điều 9. Quyền và nghĩa vụ của người tố cáo
1. Người tố cáo có các quyền sau đây:
...
b) Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác;
...
Khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo 2018 khẳng định người tố cáo có quyền được giữ bí mật tuyệt đối các thông tin cá nhân như họ tên, địa chỉ, bút tích và những dữ liệu khác có thể giúp nhận diện danh tính. Quy định này nhằm bảo vệ an toàn cho người tố cáo, tránh việc họ bị trả thù, trù dập hay chịu áp lực từ cá nhân, tổ chức bị tố cáo. Đây là cơ chế pháp lý quan trọng để khuyến khích công dân mạnh dạn lên tiếng trước hành vi sai phạm, đồng thời thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ người tố cáo.
Tình huống giả định
-
Người dân gửi đơn tố cáo sai phạm
Anh Trần Văn Dũng, trú tại phường Tân An, tỉnh Tây Ninh, phát hiện một cán bộ địa phương có dấu hiệu lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt tiền hỗ trợ thiên tai. Anh Dũng đã gửi đơn tố cáo kèm chứng cứ đến Thanh tra tỉnh Tây Ninh. - Cơ quan giải quyết bảo mật thông tin
Trong quá trình tiếp nhận và xử lý, cơ quan Thanh tra đã thực hiện đúng quy định tại khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo 2018, bảo đảm giữ kín họ tên, địa chỉ và bút tích của anh Dũng. Các tài liệu liên quan được niêm phong, chỉ sử dụng trong hồ sơ nội bộ, không để lộ ra bên ngoài. -
Người tố cáo được bảo vệ an toàn
Nhờ việc tuân thủ nguyên tắc bảo mật, anh Dũng không bị tiết lộ danh tính và hoàn toàn yên tâm hợp tác cung cấp thêm chứng cứ. Cơ quan chức năng có đủ căn cứ xử lý kỷ luật cán bộ sai phạm mà vẫn bảo đảm an toàn cho người tố cáo.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người giải quyết tố cáo làm lộ danh tính thì bị xử lý thế nào?
Khoản 2 Điều 22 Nghị định 31/2019/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 22. Xử lý kỷ luật đối với người có thẩm quyền giải quyết tố cáo
...
2. Hình thức kỷ luật cảnh cáo áp dụng đối với người có thẩm quyền giải quyết tố cáo khi có một trong các hành vi vi phạm pháp luật sau đây:
a) Tiết lộ họ, tên, địa chỉ, bút tích của người tố cáo và những thông tin khác làm lộ danh tính của người tố cáo;
...
Khoản 2 Điều 22 Nghị định 31/2019/NĐ-CP quy định rõ, người có thẩm quyền giải quyết tố cáo sẽ bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo nếu để xảy ra hành vi làm lộ danh tính của người tố cáo. Việc tiết lộ có thể bao gồm họ tên, địa chỉ, bút tích hoặc bất kỳ thông tin nào khác có khả năng khiến người tố cáo bị nhận diện. Đây là hành vi bị coi là nghiêm trọng vì có thể dẫn đến tình trạng người tố cáo bị trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng đến an toàn, tinh thần và cuộc sống của họ.
Tình huống giả định
- Cán bộ để lộ danh tính người tố cáo
Trong quá trình giải quyết đơn tố cáo về sai phạm trong quản lý quỹ hỗ trợ hộ nghèo, ông Nguyễn Văn Hùng, cán bộ thuộc Phòng Thanh tra tỉnh Tây Ninh, đã vô ý tiết lộ họ tên và địa chỉ của người tố cáo cho một đồng nghiệp không có trách nhiệm liên quan. - Người tố cáo bị gây áp lực
Sau khi thông tin bị lộ, đối tượng bị tố cáo biết được danh tính và đã tìm cách gây sức ép, đe dọa tinh thần đối với người tố cáo, khiến họ hoang mang và lo sợ cho sự an toàn của gia đình. -
Cơ quan chức năng xử lý kỷ luật
Khi sự việc bị phát hiện, Ủy ban Kiểm tra huyện đã tiến hành họp kiểm điểm, xác định ông Hùng vi phạm khoản 2 Điều 22 Nghị định 31/2019/NĐ-CP. Kết quả, ông Hùng bị kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo, đồng thời cơ quan phải áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết cho người tố cáo.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người tố cáo được pháp luật bảo đảm bí mật thông tin tuyệt đối, bao gồm họ tên, địa chỉ, bút tích và các thông tin cá nhân khác. Đây là quyền cơ bản, tạo sự an tâm để công dân thực hiện tố cáo. Nếu người có thẩm quyền giải quyết tố cáo làm lộ danh tính, họ sẽ bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo theo Nghị định 31/2019/NĐ-CP.
