Người nước ngoài có thể nhận con nuôi Việt Nam nếu thuộc các trường hợp pháp luật cho phép và đáp ứng đầy đủ các điều kiện về nhân thân, đạo đức và năng lực tài chính.
Việc người nước ngoài nhận nuôi con nuôi là công dân Việt Nam thể hiện tinh thần nhân đạo và hợp tác quốc tế trong bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Pháp luật Việt Nam cho phép người nước ngoài nhận con nuôi nếu đáp ứng đúng điều kiện và thuộc nhóm đối tượng được quy định. Tuy nhiên, để bảo đảm tính hợp pháp và phù hợp với điều ước quốc tế, người nhận con nuôi phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về nhân thân, đạo đức và năng lực tài chính theo quy định của pháp luật.
1. Người nước ngoài có được nhận con nuôi là người Việt Nam không?
Khoản 1, 2 và 4 Điều 28 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định như sau:
Điều 28. Các trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước cùng là thành viên của điều ước quốc tế về nuôi con nuôi với Việt Nam nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi.
2. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài được nhận con nuôi đích danh trong các trường hợp sau đây:
a) Là cha dượng, mẹ kế của người được nhận làm con nuôi;
b) Là cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi;
c) Có con nuôi là anh, chị, em ruột của trẻ em được nhận làm con nuôi;
d) Nhận trẻ em khuyết tật, nhiễm HIV/AIDS hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khác làm con nuôi;
đ) Là người nước ngoài đang làm việc, học tập ở Việt Nam trong thời gian ít nhất là 01 năm.
...
4. Người nước ngoài thường trú ở Việt Nam nhận con nuôi ở Việt Nam.
Không phải mọi người nước ngoài đều có thể nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi, mà phải đáp ứng đúng nhóm đối tượng được liệt kê tại quy định trên. Quy định này nhằm bảo đảm việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài được thực hiện đúng mục đích nhân đạo, vừa mở rộng cơ hội cho trẻ em Việt Nam được chăm sóc trong môi trường tốt hơn, vừa kiểm soát chặt chẽ để tránh các hành vi lợi dụng hình thức nhận con nuôi cho mục đích trục lợi hoặc vi phạm nhân quyền.
Tình huống giả định
Người nước ngoài đang làm việc tại TP. Hồ Chí Minh xin nhận con nuôi Việt Nam
-
Nguyện vọng nhận con nuôi
Ông Thomas Becker, quốc tịch Đức, kỹ sư làm việc tại Phường Bến Thành, Thành phố Hồ Chí Minh, đã sinh sống hợp pháp tại Việt Nam hơn hai năm. Trong thời gian tham gia hoạt động thiện nguyện tại Trung tâm bảo trợ trẻ em, ông bày tỏ mong muốn nhận bé Nguyễn Minh Anh (5 tuổi) làm con nuôi. -
Hồ sơ được cơ quan chức năng tiếp nhận và xem xét
UBND Thành phố Hồ Chí Minh xác nhận ông Becker có giấy phép lao động hợp pháp và thời gian cư trú trên 12 tháng. Trường hợp của ông thuộc điểm đ khoản 2 Điều 28 Luật Nuôi con nuôi 2010, người nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam ít nhất 01 năm được nhận con nuôi đích danh. Hồ sơ được chuyển đến Cục Con nuôi (Bộ Tư pháp) để xử lý theo quy định. -
Quyết định chấp thuận
Sau khi hoàn tất các thủ tục xác minh, UBND Thành phố Hồ Chí Minh ra quyết định cho phép ông Becker nhận bé Minh Anh làm con nuôi. Việc này được thực hiện hợp pháp, đúng quy định về nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài, bảo đảm quyền lợi và môi trường sống tốt cho trẻ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người nước ngoài phải đáp ứng điều kiện gì để nhận con nuôi là người Việt Nam?
Điều 14 và khoản 1 Điều 29 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định như sau:
Điều 14. Điều kiện đối với người nhận con nuôi
1. Người nhận con nuôi phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
b) Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;
c) Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;
d) Có tư cách đạo đức tốt.
2. Những người sau đây không được nhận con nuôi:
a) Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
b) Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;
c) Đang chấp hành hình phạt tù;
d) Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thanh niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.
3. Trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi hoặc cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi thì không áp dụng quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều này.
...
Điều 29. Điều kiện đối với người nhận con nuôi
1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận người Việt Nam làm con nuôi phải có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật nước nơi người đó thường trú và quy định tại Điều 14 của Luật này.
...
Ngoài các điều kiện chung về năng lực, độ tuổi, sức khỏe, kinh tế và đạo đức, người nước ngoài còn phải đáp ứng điều kiện của pháp luật nước họ đang sinh sống. Việc kết hợp song song hai hệ thống pháp luật này giúp bảo đảm rằng trẻ em Việt Nam sau khi được nhận làm con nuôi ở nước ngoài sẽ có tư cách pháp lý đầy đủ, được bảo vệ về nhân thân, tài sản, quyền học tập và chăm sóc y tế. Điều này giúp bảo đảm tính hợp pháp của việc nuôi con nuôi trên cả phương diện quốc tế, đồng thời bảo vệ quyền lợi của trẻ em Việt Nam được nhận làm con nuôi, đặc biệt là trong việc chăm sóc, giáo dục và hòa nhập văn hóa.
Tình huống giả định
Người nước ngoài thường trú tại Pháp xin nhận con nuôi Việt Nam
-
Nguyện vọng nhận con nuôi
Bà Marie Leclerc, quốc tịch Pháp, nhân viên xã hội sinh sống tại Paris, mong muốn nhận bé Lê Quỳnh Anh (4 tuổi) đang được chăm sóc tại Trung tâm bảo trợ trẻ em Thành phố Đà Nẵng, làm con nuôi. -
Cơ quan chức năng phối hợp xác minh hồ sơ
Phía Pháp xác nhận bà Leclerc có đầy đủ năng lực pháp luật, thu nhập ổn định và điều kiện nuôi dưỡng tốt. Việt Nam và Pháp đều là thành viên Công ước La Hay 1993 về hợp tác trong lĩnh vực nuôi con nuôi quốc tế nên hồ sơ của bà được thừa nhận song phương. -
Phê duyệt nuôi con nuôi và công nhận hợp pháp
Cục Con nuôi (Bộ Tư pháp Việt Nam) phối hợp với UBND Thành phố Đà Nẵng ra quyết định cho phép bà Marie Leclerc nhận bé Quỳnh Anh làm con nuôi. Việc nuôi con nuôi được thực hiện đúng quy định của Luật Nuôi con nuôi 2010 và điều ước quốc tế, bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho trẻ em Việt Nam.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc người nước ngoài nhận con nuôi là công dân Việt Nam được pháp luật quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm quyền lợi của trẻ em và tuân thủ các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia. Người nước ngoài chỉ được phép nhận con nuôi Việt Nam khi thuộc các trường hợp được phép, như thường trú tại quốc gia là thành viên điều ước quốc tế với Việt Nam hoặc đang làm việc, học tập tại Việt Nam ít nhất 01 năm. Người nước ngoài phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về năng lực hành vi dân sự, đạo đức, sức khỏe, điều kiện kinh tế, chỗ ở phù hợp và pháp luật nơi thường trú, nhằm bảo đảm việc nuôi con nuôi diễn ra hợp pháp.
