Việc bảo vệ thông tin sức khỏe cá nhân là quyền cơ bản được pháp luật ghi nhận và bảo đảm thực thi. Đối với người nhiễm HIV, quyền được giữ bí mật về tình trạng bệnh là nội dung quan trọng nhằm bảo vệ danh dự, nhân phẩm và tránh kỳ thị xã hội. Nếu cá nhân hoặc tổ chức cố ý tiết lộ trái phép thông tin này, hành vi đó sẽ bị xử phạt theo quy định pháp luật hiện hành.
1. Người nhiễm HIV có quyền giữ bí mật không?
Điểm d khoản 1 Điều 4 Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) 2006 quy định cụ thể:
Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) 2006Điều 4. Quyền và nghĩa vụ của người nhiễm HIV
1. Người nhiễm HIV có các quyền sau đây:...
d) Được giữ bí mật riêng tư liên quan đến HIV/AIDS;
...
...
Người nhiễm HIV có quyền được giữ bí mật riêng tư liên quan đến HIV/AIDS. Quyền này nhằm bảo vệ nhân phẩm, đời sống cá nhân và quyền riêng tư của người nhiễm HIV, đồng thời góp phần hạn chế kỳ thị, phân biệt đối xử trong cộng đồng.
Mọi thông tin liên quan đến tình trạng nhiễm HIV của một cá nhân, bao gồm kết quả xét nghiệm, hồ sơ y tế, tình trạng điều trị và các thông tin cá nhân khác, chỉ được tiết lộ khi có sự đồng ý của người đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định cụ thể. Các cơ sở y tế, cán bộ y tế, tổ chức, cá nhân biết thông tin về tình trạng nhiễm HIV có trách nhiệm bảo mật và không được tự ý tiết lộ dưới bất kỳ hình thức nào.
Tình huống giả định
- Anh Lê Văn Hùng tham gia khám sức khỏe định kỳ
Trong đợt kiểm tra do công ty tổ chức tại TP. Hải Phòng, anh Hùng được phát hiện nhiễm HIV và thông tin được lưu trong hồ sơ y tế cá nhân. - Anh Lê Văn Hùng bị rò rỉ thông tin bệnh án ra cộng đồng
Một nhân viên y tế từ phòng khám tiết lộ tình trạng nhiễm HIV của anh cho người quen, khiến thông tin lan truyền trong khu phố. - Anh Lê Văn Hùng gửi đơn khiếu nại đến cơ quan chức năng
Sau khi bị kỳ thị và ảnh hưởng tâm lý nghiêm trọng, anh Hùng yêu cầu làm rõ hành vi vi phạm quyền riêng tư của mình. - Anh Lê Văn Hùng được xác định bị xâm phạm quyền bí mật đời sống riêng tư
Căn cứ điểm d khoản 1 Điều 4 Luật Phòng, chống HIV/AIDS 2006, cá nhân vi phạm bị xử lý kỷ luật, đơn vị y tế phải xin lỗi công khai và cam kết khắc phục.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Tiết lộ thông tin về người nhiễm HIV bị xử phạt bao nhiêu?
Điểm c khoản 3 Điều 19 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 19. Vi phạm quy định về thông tin, giáo dục, truyền thông trong phòng, chống HIV/AIDS
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
c) Tiết lộ cho người khác biết việc một người nhiễm HIV khi chưa được sự đồng ý của người đó, trừ trường hợp thực hiện việc phản hồi thông tin trong hoạt động giám sát dịch tễ học HIV/AIDS và thông báo kết quả xét nghiệm HIV theo quy định của pháp luật.
...
...
Hành vi tiết lộ thông tin liên quan đến tình trạng nhiễm HIV của người khác khi chưa có sự đồng ý của người đó là hành vi vi phạm pháp luật và bị xử phạt hành chính. Mức phạt được quy định trong khoảng từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.
Quy định này áp dụng cho tất cả các tổ chức, cá nhân, bao gồm nhân viên y tế, cán bộ quản lý, giáo viên, người thân hoặc bất kỳ ai nếu tự ý tiết lộ thông tin mà không có sự chấp thuận của người nhiễm HIV.
Tình huống giả định
- Chị Trần Thị Hồng xử lý hồ sơ bệnh nhân tại phòng khám
Trong quá trình làm việc tại một phòng khám tư nhân ở Quảng Trị, chị Hồng phát hiện một bệnh nhân có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV. - Chị Trần Thị Hồng tiết lộ thông tin bệnh án trong nhóm chat cá nhân
Chị Hồng chia sẻ tình trạng bệnh của bệnh nhân cho bạn bè, khiến thông tin lan truyền và đến tai người thân của bệnh nhân. - Chị Trần Thị Hồng bị người nhà bệnh nhân khiếu nại lên cơ quan chức năng
Sự việc gây tổn thương nghiêm trọng đến tâm lý và đời sống gia đình bệnh nhân, buộc cơ quan chức năng phải vào cuộc xác minh. - Chị Trần Thị Hồng bị xử phạt và đơn vị bị yêu cầu chấn chỉnh
Căn cứ điểm c khoản 3 Điều 19 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, chị Hồng bị phạt 12.000.000 đồng, phòng khám phải cam kết bảo mật thông tin y tế.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Quyền được giữ bí mật tình trạng nhiễm HIV là một trong những nội dung thể hiện sự nhân đạo và tiến bộ trong chính sách pháp luật y tế. Hành vi tiết lộ thông tin về người nhiễm HIV trái pháp luật có thể bị phạt từ 10 triệu đến 15 triệu đồng. Đây là biện pháp cần thiết nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng và giảm thiểu phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV.
