Người mua có quyền từ chối khi bên bán giao hàng trước hạn nếu chưa thỏa thuận, và thời hạn giao hàng phải tuân theo hợp đồng hoặc trong thời gian hợp lý.
Trong hoạt động mua bán hàng hóa, việc giao nhận đúng thời hạn giữ vai trò quan trọng để bảo đảm quyền lợi các bên. Người mua có quyền từ chối nhận hàng nếu bên bán giao trước thời hạn mà chưa có thỏa thuận riêng. Thời hạn giao hàng cũng được xác định rõ trong hợp đồng hoặc trong một khoảng thời gian hợp lý nếu không có thỏa thuận cụ thể.
1. Người mua có quyền từ chối nếu người bán giao hàng trước thời hạn không?
Điều 38 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 38. Giao hàng trước thời hạn đã thỏa thuận
Trường hợp bên bán giao hàng trước thời hạn đã thỏa thuận thì bên mua có quyền nhận hoặc không nhận hàng nếu các bên không có thoả thuận khác.
Trong trường hợp người bán giao hàng sớm hơn thời hạn đã thống nhất, quyền lựa chọn thuộc về người mua. Người mua có thể đồng ý nhận hàng hoặc từ chối nếu chưa đến thời hạn giao hàng. Chỉ khi hai bên có thỏa thuận riêng về việc cho phép giao sớm thì người mua mới buộc phải nhận hàng. Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi cho người mua và giữ sự cân bằng trong hợp đồng.
Tình huống giả định
- Công ty Thực phẩm An Thịnh ký hợp đồng
An Thịnh ký hợp đồng cung cấp 2.000 thùng sữa tươi cho Công ty Phân phối Minh Long, thỏa thuận giao hàng tại kho Minh Long vào ngày 01/08/2024. - Công ty Thực phẩm An Thịnh giao hàng sớm
Do dây chuyền sản xuất hoàn tất trước tiến độ, An Thịnh cho xe vận chuyển đưa toàn bộ lô sữa đến kho Minh Long để bàn giao trước 12 ngày so với hợp đồng. - Công ty Phân phối Minh Long từ chối nhận hàng
Kho Minh Long đang đầy hàng từ các nhà cung cấp khác nên không có chỗ chứa. Đại diện công ty viện dẫn hợp đồng, khẳng định chưa đến thời hạn nên không bắt buộc nhận hàng sớm. - Công ty Thực phẩm An Thịnh xử lý tình huống
An Thịnh buộc phải đưa hàng về kho riêng để bảo quản. Hai bên thống nhất vẫn giữ nguyên thời hạn giao ngày 01/08/2024, đồng thời cân nhắc phụ lục cho phép giao sớm trong các hợp đồng sau để tránh lặp lại sự việc.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Thời hạn giao hàng được quy định như thế nào?
Điều 37 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 37. Thời hạn giao hàng
1. Bên bán phải giao hàng vào đúng thời điểm giao hàng đã thoả thuận trong hợp đồng.
2. Trường hợp chỉ có thỏa thuận về thời hạn giao hàng mà không xác định thời điểm giao hàng cụ thể thì bên bán có quyền giao hàng vào bất kỳ thời điểm nào trong thời hạn đó và phải thông báo trước cho bên mua.
3. Trường hợp không có thỏa thuận về thời hạn giao hàng thì bên bán phải giao hàng trong một thời hạn hợp lý sau khi giao kết hợp đồng.
Việc giao hàng phải tuân theo thỏa thuận của hợp đồng. Khi hợp đồng ghi rõ ngày giao hàng, bên bán buộc phải thực hiện đúng ngày đó. Nếu chỉ xác định một khoảng thời gian giao hàng, bên bán có quyền lựa chọn ngày trong khoảng thời gian này nhưng phải thông báo trước cho bên mua. Trường hợp không có thỏa thuận nào về thời hạn, bên bán phải giao hàng trong một khoảng thời gian được coi là hợp lý tính từ khi hợp đồng được ký kết, bảo đảm quyền lợi cho bên mua.
Tình huống giả định
- Công ty Nông sản Hòa Bình ký hợp đồng
Hòa Bình ký hợp đồng bán 100 tấn cà phê nhân cho Công ty Xuất khẩu Thiên Minh. Trong hợp đồng chỉ ghi khoảng thời gian giao hàng từ 01/04/2024 đến 15/04/2024 tại kho của bên mua ở Đồng Nai. - Công ty Nông sản Hòa Bình lựa chọn ngày giao
Căn cứ điều khoản hợp đồng, Hòa Bình thông báo bằng văn bản cho Thiên Minh rằng sẽ tiến hành giao hàng vào ngày 10/04/2024, tức là trong khoảng thời gian đã thỏa thuận. - Công ty Nông sản Hòa Bình tổ chức vận chuyển
Hòa Bình thuê xe container vận chuyển toàn bộ 100 tấn cà phê từ kho Gia Lai về Đồng Nai, chuẩn bị đầy đủ chứng từ để giao đúng cam kết. - Công ty Nông sản Hòa Bình hoàn tất nghĩa vụ
Hàng được giao đúng ngày đã thông báo, Thiên Minh kiểm tra chất lượng đạt yêu cầu và tiến hành thanh toán. Việc tuân thủ thời hạn giao hàng theo hợp đồng giúp bảo đảm quyền lợi và sự cân bằng của cả hai bên.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thời hạn giao hàng là yếu tố cốt lõi nhằm duy trì sự cân bằng trong quan hệ hợp đồng. Người mua có quyền từ chối khi bên bán giao hàng sớm hơn thời hạn nếu không có thỏa thuận cho phép. Đồng thời, việc giao hàng phải tuân theo ngày ghi trong hợp đồng, hoặc trong khoảng thời gian được thỏa thuận, hay một khoảng hợp lý khi hợp đồng không nêu rõ.
