Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu tuân thủ thời hạn báo trước và có thể được hưởng trợ cấp thôi việc theo quy định pháp luật.
Trong quan hệ lao động, việc chấm dứt hợp đồng là vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của cả người lao động và người sử dụng lao động. Pháp luật quy định rõ điều kiện để người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng đúng luật, đặc biệt là nghĩa vụ báo trước. Đồng thời, trong trường hợp chấm hợp đồng, người lao động còn có thể được hưởng trợ cấp thôi việc theo quy định.
1. Điều kiện để người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng đúng luật
Căn cứ theo Điều 35 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 35. Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người lao động
1. Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động nhưng phải báo trước cho người sử dụng lao động như sau:
a) Ít nhất 45 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
b) Ít nhất 30 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng;
c) Ít nhất 03 ngày làm việc nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng;
d) Đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù thì thời hạn báo trước được thực hiện theo quy định của Chính phủ....
Quy định này nhằm bảo đảm người lao động được tự do chấm dứt hợp đồng nhưng phải báo trước để doanh nghiệp chủ động sắp xếp nhân sự. Thời hạn báo trước dài hay ngắn phụ thuộc vào loại hợp đồng và tính chất công việc.
Tình huống giả định
-
Người lao động nộp đơn nghỉ việc đúng luật
Ngày 12/7/2025, tại Phường Tân Định, TP. Hồ Chí Minh, chị Nguyễn Thị Mai làm việc theo hợp đồng lao động 24 tháng tại Công ty TNHH Phú Thành. -
Thực hiện nghĩa vụ báo trước
Chị Mai gửi đơn xin nghỉ và báo trước cho công ty 30 ngày, đúng theo quy định đối với hợp đồng xác định thời hạn từ 12 đến 36 tháng. -
Tòa án giải quyết tranh chấp
Khi công ty từ chối chấp nhận đơn nghỉ, chị Mai khởi kiện tại Tòa án nhân dân khu vực 1 – TP. Hồ Chí Minh. Tòa án xác định chị Mai đã thực hiện nghĩa vụ báo trước nên việc đơn phương chấm dứt hợp đồng là đúng pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động có được hưởng trợ cấp thôi việc không?
Căn cứ theo Điều 34 và Điều 46 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 34. Các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động
…
9. Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại Điều 35 của Bộ luật này....
Điều 46. Trợ cấp thôi việc
1. Khi hợp đồng lao động chấm dứt theo quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, 6, 7, 9 và 10 Điều 34 của Bộ luật này thì người sử dụng lao động có trách nhiệm trả trợ cấp thôi việc cho người lao động đã làm việc thường xuyên cho mình từ đủ 12 tháng trở lên, mỗi năm làm việc được trợ cấp một nửa tháng tiền lương, trừ trường hợp đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội và trường hợp quy định tại điểm e khoản 1 Điều 36 của Bộ luật này.
2. Thời gian làm việc để tính trợ cấp thôi việc là tổng thời gian người lao động đã làm việc thực tế cho người sử dụng lao động trừ đi thời gian người lao động đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp và thời gian làm việc đã được người sử dụng lao động chi trả trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm.
3. Tiền lương để tính trợ cấp thôi việc là tiền lương bình quân của 06 tháng liền kề theo hợp đồng lao động trước khi người lao động thôi việc.
...
Như vậy, điều kiện hưởng trợ cấp thôi việc là người lao động phải có thời gian làm việc từ đủ 12 tháng và chấm dứt hợp đồng hợp pháp. Trợ cấp được tính dựa trên số năm làm việc thực tế (không trùng với thời gian đã đóng bảo hiểm thất nghiệp) và mức lương bình quân 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc.
Tình huống giả định
-
Người lao động nghỉ việc và yêu cầu trợ cấp
Ngày 1/8/2025, tại Phường Nhiêu Lộc, TP. Hồ Chí Minh, anh Trần Văn Minh chấm dứt hợp đồng lao động 3 năm tại Công ty CP Ánh Dương sau khi báo trước đúng quy định. -
Tính trợ cấp thôi việc
Anh Minh đã làm việc liên tục 5 năm, trong đó 3 năm cuối có tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Thời gian tính trợ cấp thôi việc chỉ còn 2 năm, với mức lương bình quân 12 triệu đồng/tháng. -
Giải quyết tranh chấp
Khi công ty không chi trả trợ cấp, anh Minh khởi kiện tại Tòa án nhân dân khu vực 2 – TP. Hồ Chí Minh. Tòa án xác định anh Minh đủ điều kiện hưởng trợ cấp thôi việc 1 tháng lương (nửa tháng lương cho mỗi năm), buộc công ty phải chi trả.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu tuân thủ thời hạn báo trước theo loại hợp đồng hoặc ngành nghề. Trong trường hợp chấm dứt hợp pháp và đủ điều kiện, họ được hưởng trợ cấp thôi việc theo quy định của Bộ luật Lao động 2019.
