Ma túy đã và đang bị sử dụng ngày một tràn lan trong đời sống của nhiều thanh thiếu niên. Pháp luật có quy định riêng về việc xử lý người nghiện ma túy dưới 18 tuổi, trong đó có thể bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nếu thuộc một số trường hợp nhất định.
1. Người dưới 18 tuổi nghiện ma túy có bị đưa vào trại cai nghiện không?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 33 Luật Phòng, chống ma túy 2021 như sau:
Điều 33. Cai nghiện ma túy cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi
1. Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện;
b) Trong thời gian cai nghiện ma túy tự nguyện bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy;
c) Người nghiện ma túy các chất dạng thuốc phiện không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc bị chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều trị nghiện.
2. Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có trách nhiệm sau đây:
a) Tuân thủ các quy định về cai nghiện ma túy bắt buộc, nội quy, quy chế và chịu sự quản lý, giáo dục, điều trị của cơ sở cai nghiện bắt buộc;
b) Tham gia các hoạt động điều trị, chữa bệnh, giáo dục, tư vấn, học văn hóa, học nghề, lao động trị liệu và các hoạt động phục hồi hành vi, nhân cách.
3. Thời hạn cai nghiện ma túy bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi là từ đủ 06 tháng đến 12 tháng.
4. Việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định và không phải là biện pháp xử lý hành chính.
5. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Theo quy định tại Điều 33 Luật Phòng, chống ma túy 2021, người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi nghiện ma túy sẽ bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
-
Không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý bỏ cai nghiện tự nguyện;
-
Trong thời gian đang cai nghiện tự nguyện thì lại bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy;
-
Người nghiện các chất dạng thuốc phiện không tuân thủ điều trị bằng thuốc thay thế.
Người bị áp dụng biện pháp này có trách nhiệm tuân thủ các nội quy của cơ sở cai nghiện, tham gia học văn hóa, học nghề, lao động trị liệu… nhằm giúp phục hồi hành vi, nhân cách. Thời hạn cai nghiện bắt buộc đối với người chưa thành niên là từ 6 tháng đến 12 tháng tùy theo hồ sơ vụ việc và đánh giá của cơ quan chuyên môn.
Tình huống giả định
- Gia đình phát hiện Quân sử dụng ma túy đá trong thời gian dài
Nguyễn Minh Quân (16 tuổi), sống tại Cần Thơ, bị gia đình phát hiện dùng ma túy đá trong thời gian dài. Dù được khuyên nhủ, Quân không chịu hợp tác điều trị, gây lo lắng cho cha mẹ. - Quân tự ý bỏ điều trị cai nghiện tự nguyện và tái phạm
Sau vài tuần điều trị tự nguyện, Quân tự ý bỏ về, không tuân thủ quy trình. Một tháng sau, công an xã phát hiện Quân tiếp tục sử dụng ma túy trong lần kiểm tra bất ngờ tại một quán ăn. - Cơ quan chức năng đề nghị đưa Quân vào cơ sở cai nghiện bắt buộc
Cơ quan chức năng đã thu thập hồ sơ và xác minh vi phạm, sau đó gửi đề nghị đến Tòa án nhân dân xem xét áp dụng biện pháp xử lý hành chính đặc biệt đối với người nghiện từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi. - Tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc
Căn cứ Điều 33 Luật Phòng, chống ma túy 2021, Tòa án quyết định đưa Nguyễn Minh Quân vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong thời hạn 12 tháng. Quyết định này mang tính giáo dục – phục hồi nhân cách chứ không phải là hình phạt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người dưới 18 tuổi sử dụng ma túy có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP
Điều 23. Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy
1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
...
Căn cứ vào pháp luật hiện hành, Bộ luật Hình sự 2015 không quy định tội danh nào đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. Nói cách khác, người có hành vi sử dụng ma túy mà không phạm vào các tội về ma tuý khác (như tàng trữ, sản xuất,...), kể cả người chưa đủ 18 tuổi sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ vì hành vi sử dụng chất ma túy trái phép.
Tuy nhiên, hành vi này vẫn bị xem là vi phạm pháp luật hành chính. Căn cứ khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người sử dụng trái phép chất ma túy bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng.
Tình huống giả định
- Hiếu bị phát hiện sử dụng ma túy trong buổi tụ tập
Nguyễn Văn Hiếu (17 tuổi), trú tại TP. Hồ Chí Minh, bị công an phát hiện đang sử dụng trái phép chất ma túy khi tham gia tụ tập cùng nhóm bạn tại một quán karaoke. - Cơ quan chức năng xác định Hiếu không có dấu hiệu phạm tội khác
Sau khi kiểm tra, cơ quan chức năng xác định Hiếu chỉ sử dụng ma túy để giải trí, không có hành vi mua bán hay tàng trữ trái phép nhằm mục đích khác. - Hiếu bị xử phạt hành chính vì hành vi sử dụng trái phép chất ma túy
Do hành vi này không cấu thành tội phạm, Hiếu bị xử phạt cảnh cáo theo khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP vì sử dụng trái phép chất ma túy. - Gia đình được vận động đưa Hiếu đi cai nghiện tự nguyện
Cơ quan chức năng vận động gia đình đưa Hiếu đi cai nghiện tự nguyện nhằm tránh nguy cơ bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc nếu tái phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Người dưới 18 tuổi nghiện ma túy có thể bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nếu vi phạm các điều kiện luật định, do Tòa án quyết định. Tuy nhiên, việc sử dụng ma túy trái phép không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà sẽ bị xử phạt hành chính. Gia đình nên chủ động can thiệp sớm để tránh hậu quả sau này.
