Hành vi rủ rê người khác sử dụng trái phép chất ma túy là một dạng vi phạm nguy hiểm, tác động xấu đến cá nhân và cộng đồng, và được pháp luật hình sự xử lý nghiêm. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp cùng sử dụng ma túy đều bị xem là hành vi rủ rê, dụ dỗ. Trong thực tế, cần căn cứ vào từng tình huống cụ thể để xác định trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ luật Hình sự hiện hành.
1. Con nghiện cùng góp tiền, cùng sử dụng ma túy có bị xem là rủ rê người khác không?
Tiểu mục 2 Mục I Công văn 89/TANDTC-PC năm 2020 hướng dẫn như sau:
Công văn 89/TANDTC-PC năm 2020
I. HÌNH SỰ
2. Trường hợp rủ nhau sử dụng trái phép chất ma túy thì có được xác định là rủ rê, dụ dỗ người khác sử dụng trái phép chất ma túy để xử lý hình sự theo quy định tại Điều 258 của Bộ luật Hình sự hay không?
...
Tuy nhiên, đối với trường hợp các con nghiện cùng nhau góp tiền, cùng nhau sử dụng ma túy thì không xác định là rủ rê, lôi kéo người khác sử dụng ma túy theo quy định tại Điều 258 của Bộ luật Hình sự....
Theo hướng dẫn trên, việc nhiều người nghiện ma túy cùng nhau góp tiền và sử dụng chất ma túy không bị xem là hành vi rủ rê, dụ dỗ, lôi kéo lẫn nhau. Lý do là vì giữa họ không có yếu tố tác động tâm lý hay hành vi nhằm lôi kéo người không nghiện sử dụng ma túy, mà chỉ là sự thỏa thuận cùng sử dụng giữa các đối tượng đã có nhu cầu từ trước. Việc xác định đúng bản chất của hành vi là điều quan trọng trong việc áp dụng tội danh và khung hình phạt, tránh xử lý sai lệch trong tố tụng hình sự.
Tình huống giả định
Trong năm 2024, tại huyện Cư Kuin (tỉnh Đắk Lắk), Công an huyện phát hiện ba đối tượng gồm Nguyễn Văn Khoa, Trần Quang Hải và Lê Trung Dũng cùng sử dụng ma túy trong một căn nhà bỏ hoang. Qua điều tra, cả ba đều là người nghiện ma túy lâu năm, trước đó đã góp tiền mua chung một gói heroin để sử dụng tại chỗ. Quá trình lấy lời khai cho thấy không ai lôi kéo, dụ dỗ ai, mà tất cả đều chủ động tham gia.
Căn cứ Công văn 89/TANDTC-PC năm 2020 và Bộ luật Hình sự 2015, cơ quan điều tra xác định hành vi này không hình thành tội rủ rê, dụ dỗ người khác sử dụng ma túy theo Điều 258. Thay vào đó, các đối tượng bị xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự theo hành vi tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy tùy theo số lượng ma túy bị thu giữ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người rủ rê người khác sử dụng ma túy bị phạt tù tối đa bao nhiêu năm?
Điều 258 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 258. Tội lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy
1. Người nào rủ rê, dụ dỗ, xúi giục hoặc bằng các thủ đoạn khác nhằm lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Vì động cơ đê hèn hoặc vì tư lợi;
d) Đối với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 18 tuổi;
đ) Đối với phụ nữ mà biết là có thai;
e) Đối với 02 người trở lên;
g) Đối với người đang cai nghiện;
h) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Gây bệnh nguy hiểm cho người khác;
k) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm:
a) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên hoặc gây chết người;
b) Gây bệnh nguy hiểm cho 02 người trở lên;
c) Đối với người dưới 13 tuổi.
4. Phạm tội trong trường hợp gây chết 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Mức hình phạt đối với hành vi rủ rê người khác sử dụng ma túy sẽ tăng dần theo mức độ nguy hiểm, hậu quả xảy ra và các tình tiết tăng nặng đi kèm. Nếu chỉ rủ rê thông thường thì bị xử phạt từ 1 đến 5 năm tù, nhưng nếu làm chết người, dụ dỗ trẻ em hoặc thực hiện nhiều lần thì mức án có thể lên tới 20 năm hoặc tù chung thân. Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền lên đến 100 triệu đồng.
Tình huống giả định
Năm 2023, tại TP. Uông Bí (tỉnh Quảng Ninh), Nguyễn Minh Trí, một người từng sử dụng ma túy đã rủ rê bạn học cũ là Đỗ Quốc Hưng (16 tuổi) cùng thử dùng ma túy đá trong lần tụ họp nhóm bạn. Trí đưa ra lời mời dụ dỗ và chủ động chuẩn bị ma túy, sau đó cùng Hưng sử dụng tại một nhà nghỉ địa phương. Sau khi bị phát hiện và bắt giữ, Hưng khai đây là lần đầu tiên sử dụng ma túy và do bị Trí rủ rê, xúi giục.
Với hành vi lôi kéo người từ đủ 13 tuổi đến dưới 18 tuổi sử dụng ma túy, Trí bị khởi tố theo điểm d khoản 2 Điều 258 Bộ luật Hình sự và đối mặt với mức phạt tù từ 5 đến 10 năm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi cùng góp tiền và cùng sử dụng ma túy giữa những người nghiện không bị coi là rủ rê, lôi kéo theo quy định tại Điều 258 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, nếu người sử dụng ma túy dụ dỗ, xúi giục người khác sử dụng trái phép chất ma túy, đặc biệt với người chưa thành niên hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, thì có thể bị phạt tù đến 20 năm hoặc tù chung thân.
