Người đại diện cơ sở tín ngưỡng được quy định ra sao?

Trong đời sống tín ngưỡng ở Việt Nam, mỗi cơ sở tín ngưỡng đều cần có người đứng ra tổ chức, điều hành và chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hoạt động diễn ra tại đó. Khi nói đến cơ sở tín ngưỡng, vai trò của người đại diện trở nên đặc biệt quan trọng, bởi họ là cầu nối giữa cộng đồng và cơ quan quản lý nhà nước. Bên cạnh việc xác định rõ khái niệm người đại diện, pháp luật cũng quy định cụ thể các tiêu chuẩn về nhân thân và điều kiện cư trú của người đảm nhận vị trí này.

Người đại diện cơ sở tín ngưỡng được quy định ra sao?

Khoản 16 Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 quy định như sau:

Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016

Điều 2. Giải thích từ ngữ
...
16. Người đại diện là người thay mặt và chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động tín ngưỡng, sinh hoạt tôn giáo tập trung, hoạt động tôn giáo của nhóm người hoặc tổ chức mà mình đại diện.

Người đại diện là cá nhân được cộng đồng bầu chọn, có trách nhiệm tổ chức, quản lý và điều hành các hoạt động tín ngưỡng tại cơ sở. Họ không chỉ thay mặt cộng đồng trong quan hệ với chính quyền mà còn đảm bảo các hoạt động diễn ra đúng quy định của pháp luật, giữ gìn nếp sống văn hóa, phong tục truyền thống và tránh các hành vi mê tín, trục lợi.

Tình huống giả định

Ông Trần Văn Lợi được bầu làm người đại diện cơ sở tín ngưỡng

• Ông Trần Văn Lợi được cộng đồng bầu làm người đại diện đình làng
  Ông Trần Văn Lợi, được người dân trong khu dân cư thống nhất bầu làm người đại diện đình làng Cẩm Bình nơi thường xuyên tổ chức các lễ cầu an, lễ hội truyền thống.

• Ông Lợi chịu trách nhiệm điều hành hoạt động tín ngưỡng đúng pháp luật
  Sau khi được bầu, ông Lợi tiến hành đăng ký với Ủy ban nhân dân thực hiện đúng các thủ tục cần thiết. Trong quá trình hoạt động, ông luôn đảm bảo việc tổ chức lễ nghi, sinh hoạt tín ngưỡng phù hợp với truyền thống, tuân thủ quy định pháp luật và không có yếu tố mê tín.

• Cơ quan chức năng ghi nhận và công nhận người đại diện hợp lệ
  Căn cứ hồ sơ và kết quả bầu cử tại địa phương, Ủy ban nhân dân đã có văn bản công nhận ông Trần Văn Lợi là người đại diện cơ sở tín ngưỡng. Việc này giúp bảo đảm hoạt động của đình làng diễn ra minh bạch, đúng pháp luật và phát huy giá trị văn hóa địa phương.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Người đại diện cơ sở tín ngưỡng có bắt buộc phải thường trú tại Việt Nam không?

Khoản 2 Điều 11 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 quy định như sau:

Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016

Điều 11. Người đại diện, ban quản lý cơ sở tín ngưỡng

1. Cơ sở tín ngưỡng phải có người đại diện hoặc ban quản lý để chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hoạt động diễn ra tại cơ sở tín ngưỡng.

2. Người đại diện hoặc thành viên ban quản lý cơ sở tín ngưỡng phải là công dân Việt Nam thường trú tại Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có uy tín trong cộng đồng dân cư.

3. Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có cơ sở tín ngưỡng phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp tổ chức để cộng đồng dân cư bầu, cử người đại diện hoặc thành viên ban quản lý.
...

Pháp luật yêu cầu người đại diện cơ sở tín ngưỡng phải là công dân Việt Nam có nơi thường trú hợp pháp trong nước. Quy định này nhằm bảo đảm người đại diện có mối liên hệ chặt chẽ với cộng đồng, thuận tiện trong việc quản lý, điều hành và phối hợp với cơ quan nhà nước khi cần thiết.

Tình huống giả định

Người đại diện cơ sở tín ngưỡng không đủ điều kiện thường trú tại Việt Nam

• Ông Nguyễn Văn Quang được đề xuất làm người đại diện đình làng
  Cộng đồng dân cư thống nhất đề xuất ông Nguyễn Văn Quang, Việt kiều đang sinh sống tại Hoa Kỳ, làm người đại diện đình vì ông là người gốc địa phương và có nhiều đóng góp cho quê hương.

• Đề xuất không được chấp thuận do không đáp ứng điều kiện cư trú
  Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Ủy ban nhân dân xác định ông Quang không thường trú tại Việt Nam, nên không đủ điều kiện để được công nhận làm người đại diện.

• Cơ quan chức năng hướng dẫn bầu lại người đủ điều kiện theo luật định
  UBND phối hợp cùng Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp phường tổ chức cuộc họp dân cư để bầu người đại diện mới, bảo đảm người được chọn có hộ khẩu thường trú tại địa phương và đủ uy tín trong cộng đồng.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Người đại diện cơ sở tín ngưỡng giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý và chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hoạt động tín ngưỡng tại địa phương. Theo quy định, người đại diện là người được cộng đồng bầu chọn, có trách nhiệm điều hành và bảo đảm các hoạt động tín ngưỡng diễn ra đúng pháp luật, phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc. Đồng thời, người đảm nhận vị trí này phải là công dân Việt Nam thường trú trong nước, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và uy tín trong cộng đồng, nhằm bảo đảm sự gắn kết, ổn định và hiệu quả trong quản lý cơ sở tín ngưỡng.