Thị trường mỹ phẩm hiện nay phát triển nhanh chóng, kéo theo đó là sự xuất hiện của nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Những loại mỹ phẩm này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Nhằm kiểm soát và bảo vệ thị trường mỹ phẩm lành mạnh, pháp luật đã có quy định cụ thể về việc xử lý các sản phẩm không rõ nguồn gốc.
1. Mỹ phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ bị xử lý như thế nào?
Điểm h khoản 1 Điều 45 Thông tư 06/2011/TT-BYT quy định như sau:
Điều 45. Đình chỉ lưu hành và thu hồi mỹ phẩm
1. Mỹ phẩm bị đình chỉ lưu hành và thu hồi khi xảy ra một trong các trường hợp sau:
...h) Mỹ phẩm giả, nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, mỹ phẩm không còn nguyên vẹn bao bì;
...
Theo quy định này, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ nằm trong danh mục bị xử lý nghiêm, bao gồm cả đình chỉ lưu hành và thu hồi bắt buộc. Lý do là vì các sản phẩm không xác định được nguồn gốc có nguy cơ chứa các hóa chất độc hại, gây dị ứng hoặc ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe người tiêu dùng.
Việc bày bán mỹ phẩm trôi nổi vi phạm quy định về an toàn trong sản xuất, phân phối và kiểm soát chất lượng mỹ phẩm. Việc thu hồi bắt buộc giúp đảm bảo người tiêu dùng được tiếp cận sản phẩm rõ ràng về thông tin, xuất xứ, hạn chế các rủi ro trong sử dụng hàng ngày. Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm không rõ nguồn gốc còn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, tùy theo tính chất và mức độ của hành vi vi phạm.
Tình huống giả định
Cửa hàng mỹ phẩm Hồng Linh tại quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh nhập một số lô hàng kem dưỡng trắng da từ một đầu mối không có hóa đơn chứng từ. Nhãn sản phẩm ghi toàn bằng tiếng nước ngoài, không thể hiện nơi sản xuất rõ ràng. Sau khi bị Đội Quản lý thị trường kiểm tra, toàn bộ lô hàng được xác định là không rõ nguồn gốc xuất xứ. Căn cứ vào quy định tại Thông tư 06/2011/TT-BYT, lực lượng chức năng đã ra quyết định đình chỉ lưu hành và buộc thu hồi toàn bộ số mỹ phẩm vi phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mỹ phẩm không xác định được xuất xứ thì phải ghi nhãn thế nào cho đúng?
Điều 15 Nghị định 43/2017/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 15. Xuất xứ hàng hóa
...
3. Trường hợp hàng hóa không xác định được xuất xứ theo quy định tại khoản 1 Điều này thì ghi nơi thực hiện công đoạn cuối cùng để hoàn thiện hàng hóa. Thể hiện bằng một trong các cụm hoặc kết hợp các cụm từ thể hiện công đoạn hoàn thiện hàng hóa như sau:
“lắp ráp tại”; “đóng chai tại”; “phối trộn tại”; “hoàn tất tại”; “đóng gói tại”; “dán nhãn tại” kèm tên nước hoặc vùng lãnh thổ nơi thực hiện công đoạn cuối cùng để hoàn thiện hàng hóa.
4. Tên nước hoặc vùng lãnh thổ không được viết tắt.
Theo quy định trên, khi sản phẩm mỹ phẩm không thể xác định rõ ràng xuất xứ quốc gia nơi sản xuất, tổ chức/cá nhân chịu trách nhiệm ghi nhãn có thể sử dụng một trong các cụm từ như “đóng gói tại”, “phối trộn tại”, “hoàn tất tại”… nhưng bắt buộc phải ghi rõ tên quốc gia hoặc vùng lãnh thổ kèm theo, không được viết tắt.
Quy định này không chỉ đảm bảo minh bạch thông tin sản phẩm mà còn giúp cơ quan quản lý dễ dàng truy xuất nguồn gốc trong trường hợp cần kiểm tra chất lượng, an toàn sản phẩm.
Tình huống giả định
Công ty TNHH Tâm Đức chuyên nhập khẩu mỹ phẩm dạng sỉ từ nước ngoài, sau đó chia nhỏ, đóng lọ và gắn nhãn thương hiệu riêng tại xưởng ở Long An. Khi đưa sản phẩm ra thị trường, trên nhãn chỉ ghi “sản phẩm nội địa cao cấp” mà không hề đề cập xuất xứ hay nơi hoàn thiện sản phẩm. Sau phản ánh của người tiêu dùng về thông tin mập mờ, Cục Quản lý thị trường tiến hành kiểm tra và xác định đây là hành vi ghi nhãn sai quy định.
Cơ quan chức năng xác định lô hàng không xác định được nơi sản xuất ban đầu, nhưng có đầy đủ hồ sơ cho thấy công đoạn “đóng gói tại Việt Nam”. Tuy nhiên, do nhãn không thể hiện cụm từ theo quy định (như “đóng gói tại Việt Nam”), toàn bộ số mỹ phẩm bị buộc thu hồi để sửa nhãn và xử phạt vi phạm hành chính.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Mỹ phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ là sản phẩm tiềm ẩn nhiều rủi ro nên sẽ bị đình chỉ lưu hành và buộc thu hồi theo quy định pháp luật. Trong trường hợp không thể xác định được xuất xứ, tổ chức chịu trách nhiệm ghi nhãn phải thể hiện rõ công đoạn hoàn thiện cuối cùng kèm tên nước cụ thể để đảm bảo minh bạch, chính xác và đúng pháp luật.
