Thuốc lá là mặt hàng thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm hạn chế tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việc mua thuốc lá xách tay từ nước ngoài về Việt Nam cần tuân thủ quy định pháp luật, đặc biệt liên quan đến định mức miễn thuế và nghĩa vụ nộp thuế. Hiểu rõ quy định về mua thuốc lá xách tay và nghĩa vụ đóng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ giúp người dân tránh vi phạm pháp luật.
1. Có được mua thuốc lá xách tay không?
Điểm b Khoản 1 Điều 6 Nghị định 134/2016/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 6. Miễn thuế đối với hành lý của người xuất cảnh, nhập cảnh
1. Người nhập cảnh bằng hộ chiếu hoặc giấy tờ thay hộ chiếu (trừ giấy thông hành dùng cho việc xuất cảnh, nhập cảnh), do cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam hoặc của nước ngoài cấp, có hành lý mang theo người, hành lý gửi trước hoặc gửi sau chuyến đi được miễn thuế nhập khẩu cho từng lần nhập cảnh theo định mức như sau:
...
b) Thuốc lá điếu: 200 điếu hoặc thuốc lá sợi: 250 gam hoặc xì gà: 20 điếu;
...
Việc mua thuốc lá xách tay thường xảy ra khi người dân mua thuốc lá ở nước ngoài và mang về Việt Nam qua đường hàng không, đường biển hoặc đường bộ. Nếu số lượng mang theo nằm trong hạn mức cho phép thì sẽ không bị đánh thuế. Cụ thể, theo Điều 6 Nghị định 134/2016/NĐ-CP, người nhập cảnh từ 18 tuổi trở lên được miễn thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng đối với: 200 điếu thuốc lá, 100 điếu xì gà hoặc 500 gram thuốc lá sợi.
Nếu mang quá số lượng cho phép, người nhập cảnh phải báo với hải quan và đóng đầy đủ các loại thuế theo quy định. Nếu cố tình không báo, người đó có thể bị phạt tiền theo quy định tại Nghị định 128/2020/NĐ-CP, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội buôn lậu nếu vi phạm ở mức nghiêm trọng.
Ngoài ra, nếu chỉ mang về chỉ mang thuốc lá về để dùng cho bản thân thì được chấp nhận. Tuy nhiên, việc mua thuốc lá xách tay với mục đích phân phối, kinh doanh là hành vi trái pháp luật, vì thuốc lá nhập lậu không được phép lưu thông trên thị trường Việt Nam.
Tình huống giả định
Anh Hùng, một nhân viên văn phòng tại TP.HCM, thường mua thuốc lá xách tay từ một người bạn đang sinh sống tại Nhật Bản. Trung bình mỗi tháng, bạn anh sẽ gửi về 5 cây thuốc lá bằng đường hàng không, qua dịch vụ ký gửi của người quen. Hùng không phải chịu thêm thuế hay chi phí nào, và giá mỗi cây thuốc rẻ hơn hàng chính ngạch gần 30%.
Tuy nhiên, trong một đợt kiểm tra chống buôn lậu, lực lượng quản lý thị trường phối hợp với công an kinh tế phát hiện và tạm giữ lô hàng thuốc lá Hùng mới nhận. Không xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp, Hùng bị lập biên bản xử phạt hành chính với mức phạt lên đến 15 triệu đồng theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, đồng thời toàn bộ số thuốc lá bị tịch thu.
Đáng nói, cơ quan chức năng còn tiến hành điều tra người bạn ở Nhật và những đầu mối trung gian liên quan. Trong trường hợp phát hiện có dấu hiệu mua bán thường xuyên, có tổ chức và thu lợi, vụ việc có thể bị khởi tố hình sự về hành vi buôn bán hàng cấm theo Điều 190 Bộ luật Hình sự.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Mua thuốc lá xách tay có phải đóng thuế tiêu thụ đặc biệt không?
Điểm a khoản 1 Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 quy định cụ thể:
Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008
Điều 2. Đối tượng chịu thuế
1. Hàng hóa:
a) Thuốc lá điếu, xì gà và chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm;
Điều 7 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 quy định cụ thể:
Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008
Điều 7. Thuế suất
Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hoá, dịch vụ được quy định theo Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt sau đây:Thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm khác từ cây thuốc lá là 65%
Theo quy định hiện hành, thuốc lá điếu, xì gà và các sản phẩm chế biến từ cây thuốc lá đều thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Thuế suất áp dụng cho các mặt hàng này là 65%, tính trên giá nhập khẩu cộng với thuế nhập khẩu (nếu có), chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng (VAT).
Ngoài ra, pháp luật còn quy định rõ trách nhiệm kê khai của người nhập cảnh. Việc khai báo trung thực với cơ quan hải quan là yêu cầu bắt buộc. Trường hợp người nhập cảnh cố tình không khai báo, khai không đúng số lượng hoặc có hành vi gian lận để trốn thuế, họ có thể bị xử lý nghiêm theo quy định. Tùy vào tính chất và mức độ vi phạm, hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 128/2020/NĐ-CP hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội buôn lậu, nếu có đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Bộ luật Hình sự.
Tình huống giả định
Anh Minh là Việt kiều sinh sống tại Đức, trong chuyến về nước thăm gia đình, anh mang theo 4 cây (tức 800 điếu) thuốc lá ngoại để làm quà biếu người thân. Khi làm thủ tục nhập cảnh tại sân bay Tân Sơn Nhất, anh khai báo chỉ mang theo quà cá nhân và không trình báo cụ thể số lượng thuốc lá. Tuy nhiên, trong quá trình soi chiếu hành lý, lực lượng hải quan phát hiện số thuốc lá vượt mức quy định miễn thuế.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Nghị định 134/2016/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 18/2021/NĐ-CP), cá nhân nhập cảnh chỉ được miễn thuế cho 1 cây thuốc lá (tương đương 200 điếu). Như vậy, phần vượt quá 600 điếu không được miễn thuế và bị xử lý theo quy định. Cơ quan hải quan tiến hành xác định giá trị hàng hóa vượt định mức và yêu cầu anh Minh phải nộp đủ các loại thuế liên quan, bao gồm: thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt.
Tại thời điểm xác định thuế, thuế suất thuế TTĐB áp dụng với thuốc lá là 65% giá tính thuế nhập khẩu theo quy định tại Biểu thuế TTĐB hiện hành. Anh Minh buộc phải nộp thuế TTĐB đối với phần thuốc lá vượt định mức, đồng thời bị xử phạt hành chính vì không khai báo đầy đủ số lượng hàng hóa chịu thuế.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Mua thuốc lá xách tay từ nước ngoài về Việt Nam trong giới hạn định mức được phép sẽ không phải nộp thuế. Nếu vượt định mức, người mua phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt và các loại thuế khác theo quy định. Trường hợp vi phạm còn có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
