Bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, không chỉ đe dọa sức khỏe của trẻ mà còn ảnh hưởng đến cộng đồng. Pháp luật Việt Nam có những quy định rất rõ ràng nhằm ngăn ngừa hành vi này và xử lý nghiêm những cá nhân, tổ chức vi phạm.
1. Bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên có vi phạm pháp luật không?
Căn cứ khoản 6 Điều 9 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012 quy định cụ thể như sau
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012
Điều 9. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
6. Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.
...
Pháp luật hoàn toàn nghiêm cấm việc bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi. Quy định trên được áp dụng không phân biệt trường hợp người mua là trẻ chưa đủ 18 tuổi mua với mục đích cho chính mình sử dụng hay người lớn nhờ trẻ mua thay. Vì vậy, việc cá nhân hoặc tổ chức bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi, dù là vô tình, vẫn được xem là vi phạm quy định của pháp luật.
Tình huống giả định
Chị Trần Thị Diễm Hương là chủ một tiệm tạp hóa nhỏ tại xã An Lục, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Một buổi chiều, em Nguyễn Văn Hải, học sinh lớp 10, ghé vào tiệm để mua hai gói thuốc lá. Khi được hỏi, Hải nói rằng mua giúp bố đang ở nhà nấu cơm. Tin lời, chị Hương không kiểm tra thêm mà lập tức lấy thuốc bán. Hành vi này diễn ra thường xuyên do trong làng không có nhiều cửa hàng bán thuốc, và người dân cũng thường cho con đi mua thay cha mẹ.
Vài ngày sau, đoàn kiểm tra của Phòng Y tế huyện phối hợp với công an xã đến kiểm tra đột xuất và phát hiện tình huống trên. Dù chị Hương giải thích rằng "cháu mua giúp người lớn", nhưng cơ quan chức năng xác định hành vi của chị đã vi phạm khoản 4 Điều 9 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012, là "bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi". Chị Hương bị lập biên bản và xử phạt hành chính theo Nghị định 117/2020/NĐ-CP với mức phạt 3,5 triệu đồng. Ngoài ra, đoàn kiểm tra yêu cầu chị Hương ký cam kết không tái phạm và dán thông báo “Không bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi” tại quầy bán hàng.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Mức xử phạt cho việc bán thuốc lá cho trẻ em là bao nhiêu?
Căn cứ khoản 5 Điều 4 và điểm b khoản 2 Điều 26 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Điều 26. Vi phạm quy định về bán, cung cấp thuốc lá
...
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
b) Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi;
...
Theo nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định về mức phạt đối với các hành vi vi phạm về bán thuốc lá cho trẻ em, nếu một cửa hàng bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi, cửa hàng đó có thể bị phạt hành chính từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Hơn nữa, các cơ sở vi phạm còn có thể bị đình chỉ hoạt động kinh doanh trong 1 đến 3 tháng. Thêm vào đó, mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Tình huống giả định
Cửa hàng tiện lợi Phúc An tại phường Tân Tạo, quận Bình Tân, TP.HCM do ông Vũ Ngọc Hòa làm chủ, có kinh doanh nhiều mặt hàng, trong đó có thuốc lá. Một hôm, hai em học sinh lớp 9 đi học về ghé vào mua một gói thuốc Jet. Nhân viên bán hàng thấy các em mặc đồng phục học sinh nhưng không hỏi thêm thông tin mà vẫn bán thuốc. Sau khi mua xong, các em ra khu đất trống phía sau trường hút thuốc và bị công an phường phát hiện. Khi bị hỏi, các em khai vừa mua ở cửa hàng tiện lợi gần đó.
Sau xác minh, công an lập biên bản vi phạm đối với cửa hàng Phúc An. Do chủ cơ sở là tổ chức kinh doanh có đăng ký, ông Hòa bị xử phạt 7 triệu đồng theo điểm b khoản 2 Điều 26 Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Đồng thời, cơ quan chức năng ra quyết định tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh mặt hàng thuốc lá trong 2 tháng.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Việc bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên là hành vi vi phạm nghiêm trọng, không chỉ gây tác hại trực tiếp đến sức khỏe của trẻ em mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng về lâu dài. Pháp luật Việt Nam quy định rõ các mức xử phạt hành chính đối với hành vi này và yêu cầu các cơ sở kinh doanh thuốc lá phải chịu trách nhiệm trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ em.
