Khu tái định cư phải có hạ tầng kỹ thuật, xã hội đồng bộ đạt tiêu chuẩn và phù hợp với phong tục, tập quán từng vùng miền.
Tái định cư là chính sách quan trọng nhằm bảo đảm chỗ ở mới cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất để phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế xã hội. Tái định cư được hiểu là việc Nhà nước bố trí đất ở hoặc nhà ở tại khu tái định cư phù hợp cho người có đất bị thu hồi. Khu tái định cư cũng phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội bảo đảm điều kiện sống cho người dân bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
1. Tái định cư là gì?
Căn cứ khoản 39 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
39. Tái định cư là việc Nhà nước thực hiện bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tại khu tái định cư hoặc địa điểm khác phù hợp cho người có đất thu hồi hoặc hỗ trợ bằng giao đất ở, nhà ở tái định cư cho người không đủ điều kiện bồi thường về đất ở theo quy định của Luật này nhưng không còn chỗ ở nào khác.
...
Tái định cư là chính sách an sinh gắn liền với việc thu hồi đất của Nhà nước nhằm bảo đảm người bị thu hồi đất vẫn có nơi ở ổn định. Việc bồi thường có thể được thực hiện bằng đất ở, nhà ở tại khu tái định cư hoặc địa điểm khác phù hợp tùy theo điều kiện cụ thể của địa phương và nhu cầu của người dân. Đối với những hộ không đủ điều kiện bồi thường bằng đất nhưng không còn nơi ở nào khác Nhà nước vẫn hỗ trợ bằng việc giao đất ở hoặc bố trí nhà tái định cư.
Tình huống giả định:
-
Nhà nước thu hồi đất để xây dựng khu công nghiệp
Hộ gia đình ông Nguyễn Văn Hòa tại tỉnh Quảng Ngãi có 300 m² đất ở nằm trong khu vực quy hoạch xây dựng khu công nghiệp mới. Sau khi có quyết định thu hồi đất, gia đình ông Hòa đủ điều kiện được bồi thường về đất ở theo quy định. -
Gia đình được xét cấp đất tái định cư
UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong đó hộ ông Hòa được bố trí một lô đất 120 m² tại khu tái định cư Tịnh Phong có hạ tầng hoàn chỉnh, đủ điều kiện sinh hoạt. -
Gia đình nhận bàn giao đất và xây nhà mới
Sau khi hoàn thành các thủ tục, ông Hòa nhận đất tái định cư và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bắt đầu xây dựng nhà ở ổn định cuộc sống. Gia đình được hỗ trợ thêm kinh phí di chuyển và xây dựng hạ tầng thiết yếu, giúp sớm ổn định nơi ở mới.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Khu tái định cư phải đáp ứng những tiêu chuẩn gì?
Căn cứ khoản 2 Điều 110 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 110. Lập và thực hiện dự án tái định cư, khu tái định cư
...
2. Khu tái định cư bảo đảm các điều kiện sau đây:
a) Hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư tối thiểu phải đạt tiêu chuẩn nông thôn mới đối với khu vực nông thôn, đạt tiêu chuẩn đô thị đối với khu vực đô thị, trong đó: đường giao thông bảo đảm kết nối với khu vực lân cận, điện chiếu sáng và điện sinh hoạt, hệ thống cấp, thoát nước, thông tin liên lạc, xử lý môi trường;
b) Hạ tầng xã hội khu tái định cư phải bảo đảm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, chợ, thương mại, dịch vụ, vui chơi, giải trí, nghĩa trang;
c) Phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán của từng vùng, miền.
...
Khu tái định cư không chỉ là nơi ở mới mà còn là không gian sinh sống ổn định và bền vững cho người dân sau khi bị thu hồi đất. Luật Đất đai 2024 yêu cầu khu tái định cư phải có hạ tầng kỹ thuật hoàn thiện gồm đường giao thông kết nối thuận tiện, hệ thống điện, cấp thoát nước, viễn thông và xử lý môi trường đạt tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, hạ tầng xã hội phải bảo đảm người dân có thể tiếp cận đầy đủ các dịch vụ thiết yếu như y tế, giáo dục, văn hóa, thương mại, vui chơi giải trí. Một yếu tố quan trọng khác là khu tái định cư cần phù hợp phong tục, tập quán của từng vùng, miền, giúp người dân dễ hòa nhập và duy trì đời sống cộng đồng ổn định sau di dời.
Tình huống giả định:
-
Dự án mở rộng đường quốc lộ khởi công
Để phục vụ dự án mở rộng Quốc lộ 39A qua tỉnh Hưng Yên, Nhà nước tiến hành thu hồi đất của 120 hộ dân thuộc địa bàn thị xã Mỹ Hào. UBND tỉnh đồng thời phê duyệt dự án xây dựng khu tái định cư nhằm bố trí chỗ ở mới cho người dân bị ảnh hưởng. -
Khu tái định cư hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật và xã hội
Khu tái định cư mới được xây dựng tại xã Liêu Xá, có đường giao thông rộng 8m, điện chiếu sáng, hệ thống cấp thoát nước và khu sinh hoạt cộng đồng. Ngoài ra, tỉnh còn bố trí trường học, trạm y tế, khu thể thao và chợ dân sinh phục vụ người dân chuyển về ở. -
Người dân nhận đất và dọn về khu tái định cư mới
Sau khi hoàn tất kiểm tra chất lượng công trình, UBND tỉnh Hưng Yên bàn giao 120 lô đất tái định cư cho các hộ dân, đồng thời hỗ trợ kinh phí xây dựng và di chuyển. Người dân chuyển về nơi ở mới có điều kiện hạ tầng tốt hơn đảm bảo cuộc sống ổn định và thuận tiện hơn so với nơi ở cũ.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
