Người sử dụng lao động không đảm bảo việc cho người lao động nghỉ thai sản sẽ bị xử phạt từ 10 đến 40 triệu đồng tùy thuộc cá nhân hay tổ chức.
Quyền lợi thai sản luôn là vấn đề quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe và sự ổn định việc làm cho lao động nữ. Pháp luật quy định rõ ràng các biện pháp bảo vệ đối với người lao động đang mang thai để hạn chế tình trạng bị sa thải, làm việc quá sức hoặc bị phân biệt đối xử. Đồng thời, nếu người sử dụng lao động không đảm bảo cho người lao động nghỉ thai sản theo quy định thì sẽ bị xử phạt hành chính với mức tiền cụ thể.
1. Người lao động đang mang thai được pháp luật bảo vệ ra sao?
Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
Điều 137. Bảo vệ thai sản
1. Người sử dụng lao động không được sử dụng người lao động làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa trong trường hợp sau đây:
a) Mang thai từ tháng thứ 07 hoặc từ tháng thứ 06 nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo;
b) Đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp được người lao động đồng ý.
2. Lao động nữ làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm nghề, công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con khi mang thai và có thông báo cho người sử dụng lao động biết thì được người sử dụng lao động chuyển sang làm công việc nhẹ hơn, an toàn hơn hoặc giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày mà không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích cho đến hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
3. Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.
Trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới.
4. Lao động nữ trong thời gian hành kinh được nghỉ mỗi ngày 30 phút, trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc. Thời gian nghỉ vẫn được hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động.
Người lao động mang thai được pháp luật ưu tiên bảo vệ để giảm bớt rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe và việc làm. Khi thai kỳ bước sang tháng thứ 7 (hoặc từ tháng thứ 6 tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo), họ không phải làm ca đêm, tăng ca hay đi công tác xa. Nếu công việc có yếu tố nặng nhọc hoặc độc hại, người lao động nữ được quyền đề nghị bố trí sang vị trí nhẹ nhàng hơn hoặc giảm một giờ làm việc mỗi ngày mà vẫn giữ nguyên lương và quyền lợi.
Ngoài việc hạn chế công việc quá sức, người sử dụng lao động không được phép đơn phương chấm dứt hợp đồng hay sa thải vì các lý do này. Bên cạnh đó, trong thời gian hành kinh và giai đoạn nuôi con nhỏ, lao động nữ được nghỉ ngơi tại chỗ làm với thời lượng cụ thể, vẫn tính vào thời gian làm việc và hưởng đủ lương.
Tình huống giả định:
-
Chị Mai thông báo việc mang thai với công ty
Tháng 5/2025, chị Nguyễn Thị Mai (công nhân tại một công ty may mặc ở Hà Nội) báo cho quản lý rằng chị đang mang thai ở tháng thứ 6. -
Chị Mai đề nghị công ty giảm giờ làm và bố trí công việc nhẹ hơn
Do sức khỏe giảm sút, chị Mai đề nghị được giảm 1 giờ làm việc mỗi ngày và được chuyển sang bộ phận nhẹ nhàng hơn để đảm bảo an toàn thai kỳ. -
Ban lãnh đạo công ty đồng ý điều chỉnh công việc và giữ nguyên quyền lợi
Doanh nghiệp chấp thuận, sắp xếp chị Mai sang khâu kiểm hàng thay vì đứng máy may liên tục, đồng thời giữ nguyên lương và phúc lợi cho đến khi con chị tròn 12 tháng tuổi.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Không đảm bảo việc cho người lao động nghỉ thai sản bị xử phạt thế nào?
Căn cứ Điều 140 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 140. Bảo đảm việc làm cho lao động nghỉ thai sản
Lao động được bảo đảm việc làm cũ khi trở lại làm việc sau khi nghỉ hết thời gian theo quy định tại các khoản 1, 3 và 5 Điều 139 của Bộ luật này mà không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích so với trước khi nghỉ thai sản; trường hợp việc làm cũ không còn thì người sử dụng lao động phải bố trí việc làm khác cho họ với mức lương không thấp hơn mức lương trước khi nghỉ thai sản.
Theo điểm e khoản 2 Điều 28 Nghị định 12/2022/NĐ-CP:
Điều 28. Vi phạm quy định về lao động nữ và bảo đảm bình đẳng giới
...
2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
...
e) Không bảo đảm việc làm cho người lao động theo quy định tại Điều 140 của Bộ luật Lao động;
...
Ngoài ra, khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định:
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Người sử dụng lao động có nghĩa vụ tiếp nhận lao động nữ sau khi họ nghỉ thai sản trở lại làm việc, giữ nguyên mức lương và quyền lợi như trước. Nếu công việc cũ không còn, phải bố trí vị trí mới có thu nhập không thấp hơn. Khi không thực hiện, họ sẽ bị xử phạt hành chính. Cá nhân vi phạm chịu mức phạt 10 đến 20 triệu đồng, còn tổ chức phải nộp phạt gấp đôi. Ngoài ra, doanh nghiệp vẫn buộc phải sắp xếp việc làm phù hợp cho người lao động.
Tình huống giả định:
-
Chị Lan hoàn thành thời gian nghỉ thai sản
Đầu năm 2025, chị Trần Thị Lan là một nhân viên kế toán của một công ty dịch vụ tại TP.HCM sau khi kết thúc 6 tháng nghỉ thai sản và nộp đơn xin trở lại vị trí cũ. -
Ban giám đốc từ chối bố trí việc làm
Công ty thông báo rằng vị trí kế toán của chị đã được thay thế và yêu cầu chị tự chấm dứt hợp đồng. Việc làm này khiến chị Lan mất việc và không có nguồn thu nhập sau khi sinh con. -
Thanh tra lao động xử lý vi phạm
Sau khi nhận đơn khiếu nại, Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội TP.HCM vào cuộc kiểm tra. Công ty bị xác định đã không bảo đảm việc làm cho người lao động sau nghỉ thai sản và bị phạt 20 triệu đồng vì là tổ chức vi phạm. Đồng thời, công ty buộc phải bố trí lại công việc phù hợp cho chị Lan với mức lương không thấp hơn trước khi nghỉ thai sản.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Chính sách thai sản là một trong những quy định quan trọng của pháp luật lao động nhằm bảo vệ quyền lợi và sự ổn định của lao động nữ. Người mang thai được ưu tiên trong sắp xếp công việc, được đảm bảo vị trí việc làm và quyền nghỉ ngơi trong giai đoạn đặc biệt này. Người sử dụng lao động nếu không đảm bảo quyền nghỉ thai sản sẽ bị xử phạt hành chính với mức tiền từ 10 đến 40 triệu đồng, tùy thuộc là cá nhân hay tổ chức.
