Khi một người biệt tích trong thời gian dài và không còn tin tức gì dù đã tìm kiếm hợp pháp, pháp luật cho phép tuyên bố họ mất tích để giải quyết các vấn đề nhân thân, tài sản và hôn nhân. Việc này được quy định rõ trong Bộ luật Dân sự nhằm bảo vệ quyền lợi cho những người còn lại.
1. Khi nào một người bị tuyên bố mất tích?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
Điều 68. Tuyên bố mất tích
1. Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án có thể tuyên bố người đó mất tích.
Thời hạn 02 năm được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó; nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng.
...
Việc tuyên bố một người mất tích không đơn thuần chỉ dựa vào sự vắng mặt, mà cần có ba điều kiện bắt buộc sau:
-
Thứ nhất, người đó biệt tích liên tục trong thời gian 02 năm trở lên tính từ thời điểm có tin tức cuối cùng. Trường hợp không xác định rõ ngày, tháng có tin cuối cùng thì thời gian được tính từ ngày đầu tiên của tháng hoặc năm tiếp theo theo hướng dẫn trong Điều 68.
-
Thứ hai, đã thực hiện các biện pháp thông báo và tìm kiếm theo đúng quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, ví dụ như thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại nơi cư trú, đăng báo,… nhưng vẫn không có bất kỳ tin tức xác thực nào về sự sống – cái chết hoặc nơi đang ở của người đó.
-
Thứ ba, phải có yêu cầu từ người có quyền và lợi ích liên quan, như vợ/chồng, con cái, cha mẹ, người nhận ủy quyền,… thì Tòa án mới tiến hành thủ tục xem xét tuyên bố mất tích.
Tình huống giả định
- Ông Trường rời khỏi nhà từ năm 2021 và mất liên lạc
Nguyễn Thành Trường (58 tuổi), trú tại tỉnh Gia Lai, rời khỏi nhà đi làm ăn xa từ năm 2021 nhưng không có tin tức gì kể từ đó. - Gia đình nhiều lần tìm kiếm nhưng không có kết quả
Vợ con ông Trường đã thông báo với chính quyền, đăng tin trên truyền hình và nhiều lần liên hệ tìm kiếm, nhưng không thu được thông tin xác thực về sự tồn tại của ông Trường. - Vợ ông Trường làm đơn đề nghị Tòa án tuyên bố mất tích
Tháng 7/2025, bà Lê Thị Hồng – vợ ông Trường, gửi đơn đến Tòa án đề nghị tuyên bố mất tích để giải quyết tài sản chung và nghĩa vụ liên quan. - Tòa án ra quyết định tuyên bố mất tích đối với ông Trường
Sau khi xem xét hồ sơ và biện pháp tìm kiếm, Tòa án xét xử theo thủ tục dân sự và tuyên bố ông Trường là người mất tích theo Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Trường hợp hủy bỏ quyết định tuyên bố mất tích
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 70 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
Điều 70. Huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất tích
1. Khi người bị tuyên bố mất tích trở về hoặc có tin tức xác thực là người đó còn sống thì theo yêu cầu của người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất tích đối với người đó.
2. Người bị tuyên bố mất tích trở về được nhận lại tài sản do người quản lý tài sản chuyển giao sau khi đã thanh toán chi phí quản lý.
3. Trường hợp vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố mất tích đã được ly hôn thì dù người bị tuyên bố mất tích trở về hoặc có tin tức xác thực là người đó còn sống, quyết định cho ly hôn vẫn có hiệu lực pháp luật.
4. Quyết định của Tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố một người mất tích phải được gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người bị tuyên bố mất tích để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch.
Nếu sau khi bị tuyên bố mất tích nhưng có bằng chứng xác thực về việc người đó vẫn còn sống, pháp luật cho phép hủy bỏ quyết định trước đó để đảm bảo quyền lợi của cá nhân đó cũng như điều chỉnh các quan hệ pháp lý có liên quan.
Việc hủy bỏ chỉ được thực hiện khi có yêu cầu từ chính người bị tuyên bố mất tích hoặc từ người có quyền, lợi ích liên quan (vợ/chồng, con, người quản lý tài sản…). Sau khi có quyết định hủy bỏ, tài sản mà người đó đã bị tòa giao cho người khác quản lý sẽ được trả lại sau khi trừ chi phí hợp lý. Tuy nhiên, riêng với quan hệ hôn nhân, nếu đã ly hôn hợp pháp thì quyết định ly hôn vẫn giữ nguyên hiệu lực.
Tình huống giả định
- Ông Trọng mất liên lạc sau chuyến đi biển đầu năm 2021
Sau khi đi biển vào đầu năm 2021, ông Lê Văn Trọng (trú tại Lâm Đồng) mất liên lạc hoàn toàn dù gia đình đã tìm kiếm nhiều nơi. - Vợ ông Trọng yêu cầu tuyên bố mất tích theo quy định
Sau hơn 2 năm không có tin tức, vợ ông Trọng làm đơn gửi Tòa án yêu cầu tuyên bố ông mất tích theo Bộ luật Dân sự. Toà án đã ra quyết định tuyên bố mất tích đối với ông Trọng và giao tài sản của ông cho vợ ông quản lý. - Tháng 8/2025, ông Trọng bất ngờ trở về nhà
Ông Trọng bất ngờ trở về an toàn vào tháng 8/2025. Gia đình ông liền nộp đơn xin hủy quyết định tuyên bố mất tích đã ban hành trước đó. - Tòa hủy quyết định mất tích và yêu cầu trả lại tài sản
Tòa án xác minh và chấp nhận hủy quyết định, đồng thời yêu cầu người đang giữ tài sản là vợ của ông Trọng phải bàn giao lại đầy đủ theo luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Một người sẽ bị Tòa án tuyên bố mất tích nếu biệt tích 2 năm liên tục và không có tin tức dù đã tìm kiếm. Trường hợp người đó trở về hoặc có tin xác thực còn sống thì có thể yêu cầu hủy bỏ quyết định mất tích. Việc tuyên bố và hủy bỏ đều phải tuân theo thủ tục pháp luật chặt chẽ, đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan.
